Türkiye, sivil katliamların sürdüğü Suriye yönetimine şimdiye kadarki en açık ve kararlı uyarısını dün yaptı. Başbakan Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Şam'a giden Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'e "Sivillere karşı operasyonları hemen durdur. Reformları hayata geçir." çağrısında bulundu. Aksi durumda son yıllarda büyük gelişme gösteren Türkiye-Suriye ilişkilerinde iplerin kopacağı mesajını verdi.

Sadece Türkiye'nin değil, uluslararası camianın da merakla beklediği kritik Suriye ziyareti dün gerçekleşti. Dışişleri Bakanı Davutoğlu ve beraberindeki heyet dün sabah Suriye'nin başkenti Şam'a gitti. Önce heyetler arası görüşme gerçekleşti. Üç saat süren toplantının ardından Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ile Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, baş başa üç saat daha görüştü. 'Dost ve kardeş' ülke vurgusuna özen gösteren Bakan Davutoğlu, Suriye liderine her şeyden evvel sivil katliamının hiçbir şekilde kabul edilemeyeceğini söyledi. Daha önce Tunus, Mısır ve Libya'da yaşananları hatırlatarak halkın taleplerinin karşısında durulamayacağını anlattı. Çok partili sistemin önünün açılmasının Suriye'nin tek seçeneği olduğunu ifade etti. Beşşar Esed ise 'terörist' olarak tanımladığı protestoculara merhamet gösterilmeyeceğini vurguladı.

Bakan Davutoğlu, Suriye liderine Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün yazılı, Başbakan Erdoğan'ın ise sözlü mesajını iletti. Türk Bakan, dönüşte hemen Erdoğan'a da bilgi verdi. Davutoğlu Ankara'ya dönüşünde açıklama yaptı ama detay vermedi. "Suriyeli kardeşlerimizle bütün hususları açık bir dille ve kararlı bir biçimde paylaştık." demekle yetindi.

Beşşar Esed ile 3 saati heyetler halinde, 3 saati de baş başa 6 saatten fazla görüşen Bakan Davutoğlu, akşam saatlerinde Şam'dan ayrıldı. Ankara'ya gelişinde açıklamalarda bulunan Ahmet Davutoğlu ayrıntıdan kaçınırken Türkiye'nin çağrılarına Beşşar Esed'in ne cevap verdiği konusunda bir şey söylememeye özen gösterdi. Suriye'nin kaderiyle ilgilenmenin Türkiye için bir dostluk ve kardeşlik görevi olduğunu söyleyen Bakan "Detaylarla tek tek konular üzerinde durduk. Çok dostane açık görüşlü bir toplantı gerçekleştirdik." dedi. Suriye'nin atacağı adımlar konusunda bir beklenti oluşturmak istemediğini kaydeden Davutoğlu "Önümüzdeki günlerde, aylarda değil günlerde atılacak adımlarla bundan sonra bu sürecin alacağı şekil netlik kazanacaktır." diye konuştu.

Suriye, temaslara dair bakışını resmî ajansı SANA üzerinden verdi. Esed ajansa "Silahlı terörist gruplara karşı hoşgörülü olmayacaklarını" söylerken reformları tamamlama vaadinde bulundu. SANA'daki haberde Davutoğlu'nun "Suriye Esed liderliğinde reformları tamamlayınca Arap dünyası için bir model olacak." sözleri de yer aldı. Esed-Davutoğlu görüşmesine Türk tarafından üç kişi daha katıldı. Müsteşar Yardımcısı Halit Çevik, Davutoğlu'nun Özel Müşaviri Ali Sarıkaya, Türkiye'nin Şam Büyükelçisi Ömer Önhon görüşmede hazır bulundu. Heyetler arası görüşmeyi Türk tarafı özellikle isterken, baş başa görüşmede tercüman bulunmadı. Esed ve Davutoğlu İngilizce görüştü.

AB: UMARIZ ESED MESAJI ALIR

Amerikan yönetimi başta olmak üzere AB de ziyareti yakından izledi. AB, "Umarız Beşşar Esed, Bakan Davutoğlu'nun mesajını alır." dedi. AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Ashton'un sözcüsü Michael Mann, Ahmet Davutoğlu'nun Şam ziyaretine önem verdiklerini belirterek, Şam'a götürülen mesajın, Esed yönetimi tarafından dinleneceğini umduklarını söyledi. Bu arada Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika temsilcileri da Şam'a gelerek Suriyeli yetkililerle görüşecek.

Biz sadece Türkiye'nin mesajını iletiriz

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun Şam ziyareti öncesi ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın Türk Bakan'ı araması Ankara ile Washington arasında gerilime sebep oldu. Amerikan tarafının "Davutoğlu ABD'nin mesajlarını iletmek üzere Suriye'ye gidiyor" şeklinde oluşturmak istediği algıya Ankara tepki gösterdi. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu da dün Şam'dan gelişinde "Şunu açık ve net bir şekilde söyleyeyim, biz sadece ve sadece Türkiye'nin mesajlarını ilettik" dedi. Herkesin ziyaret öncesinde kanaatlerini aktarmak istediğini belirten Davutoğlu, Davutoğlu şöyle konuştu: "Ama bu, 'temas ettiğimiz ülkelerin mesajlarını götürüyoruz' anlamına gelmez. Ben sadece Türkiye'nin kanaatlerini taşırım ve sadece bu çerçevede konuşurum." CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun 'taşeron' suçlamalarına da sert çıkan Davutoğlu, "Biz bugüne kadar kimsenin mesajını taşımadık, her zaman kendi görüşlerimizi yansıttık. Sadece ve sadece Türkiye'nin mesajlarını ilettik." dedi. diye konuştu.

Clinton, pazar gecesi Davutoğlu'nu arayarak Amerikan yönetiminin Suriye konusundaki görüşlerini paylaşmıştı. ABD'li Bakan, Türk tarafının ne düşündüğünü ve Davutoğlu'nun ziyareti sonrası Ankara'nın neler yapacağını sormuştu. Amerikan tarafının ana merak konusu "Şam'ın olumsuz cevap vermesi durumunda Türkiye'nin muhtemel planları" idi. Davutoğlu ile Clinton'ın konuşmasından sonra ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mark Toner'in, görüşmenin içeriğine ilişkin basına yaptığı açıklama Türkiye'nin tepkisini çekti. Toner'in, basın toplantısında söylediği, "Suriye'nin derhal askerlerini kışlaya çekmesi ve bütün tutukluları serbest bırakması yönündeki Amerika'nın tutumunu dile getirdi. Davutoğlu'ndan bu mesajları Suriye hükümetine iletmesini istedi." açıklaması, Ankara'da rahatsızlık meydana getirdi. Ankara'ya göre, Amerikan tarafı bu sözlerle verilecek mesajların kendileri tarafından belirlendiği algısı oluşturmak istedi.

Görüşme sürerken Suriye tankları Türkiye sınırında

Beşşar Esed-Ahmet Davutoğlu görüşmesinin Şam'da başlamasından hemen sonra, Suriye ordusuna bağlı tankların, Türkiye sınırı yakınındaki Binniş kasabasına girdiği haberi, heyecana yol açtı. Uluslar arası ajansların "anlamlı" buldukları bu harekat hakkında bilgi veren görgü tanıkları, tank ve zırhlı araçların sabah erken saatlerde Türkiye sınırına 30 km uzaklıktaki Binniş kentine girdiğini aktardı. Suriyeli İnsan Hakları Örgütü'nden yapılan açıklamada, Binniş'teki saldırıda 4 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. Son bir haftadır operasyonların yoğunluk kazandığı Hama, Deyr el-Zor ve İdlib'deki köylerde tanklar ve zırhlı araçlarla düzenlenen saldırılarda ise 26 kişi öldü, çok sayıda sivil yaralandı.

'SAVUNMA BAKANI ÖLDÜRÜLDÜ'

İsrail hükümeti ve istihbaratına yakınlığıyla bilinen Debkafile sitesi, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in pazartesi günü görevden aldığı eski Savunma Bakanı Ali Habib'in ölü bulunduğunu iddia etti. Habib'in, görevden alındıktan yaklaşık 9 saat sonra otomatik silahlarla öldürüldüğü öne sürüldü. Siteye göre ilk olarak Suriyeli kaynaklar Ali Habib'in intihar ettiğini aktardı. Ancak Debkafile, kendi kaynaklarının Habib'in öldürülmesinin Suriye ordusu içerisindeki bir iç hesaplaşma olduğunu aktardı. Siteye göre ordu içinde halka yönelik saldırıların durmasını destekleyen ve Esed'e darbe yapmak isteyen bir grup asker bulunuyor. Ordu içindeki bu iki farklı grubun arasındaki ayrılığın, özellikle Deyr el-Zor kentine yönelik saldırıların ardından daha da netleştiği belirtiliyor. Esed, Tarsus doğumlu 72 yaşındaki Ali Habib'in yerine dün Davud Rajha'yı atamıştı. Suriye haber ajansı SANA, Habib'in sağlık sorunları olduğunu belirtmişti. Suriye'nin komşu ülkeleri Ürdün ve Lübnan'da pazartesi gecesi Suriye halkına destek gösterileri düzenlendi. Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta gerçekleşen gösteriye yüzlerce kişinin yanı sıra çok sayıda yazar, şair ve entelektüel de destek verdi. AMMAN CİHAN