Meclis Adalet Komisyonu'nda Perşembe günü Yargılama Sürelerinin Uzunluğu ile Mahkeme Kararlarının Geç veya Kısmen İcra Edilmesi ya da İcra Edilmemesi Nedeniyle Tazminat Ödenmesine Dair Kanun Tasarısı görüşülecek.
 
-GENEL GEREKÇE-
 
Tasarının genel gerekçesinde son yıllarda hızla sürdürülen yargı reformu çalışmalarına rağmen, çeşitli sebeplerle yargılama sürelerinin bazen uzayabildiği ve makul sürelerin dışına taşabildiği belirtilerek, "Yargı sistemimize ilişkin bu sorunlardan dolayı tarafı oldukları davalar makul sürede tamamlanmayan kişiler Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurarak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin adil yargılanmaya ilişkin 6. maddesinin ihlal edildiğini iddia etmektedir. Bu başvurulardan dolayı AİHM tarafından ülkemiz aleyhine verilmiş bulunan çok sayıda ihlal kararı bulunmaktadır. AİHM tarafından verilen bu ihlal kararları ülkemizi bir yandan her yıl önemli miktarlarda tazminat ödemek zorunda bırakırken diğer yandan da ülkemizin insan hakları alanında uluslararası toplumdaki görünümünü olumsuz etkilemektedir" dedi.
 Genel gerekçede AİHM verilerine göre 2011 yılı sonu itibarıyla Türkiye aleyhine AİHM önünde toplam derdest başvuru sayısının 15 bin 940 olduğuna işaret edilerek, "Bunlardan yaklaşık 2 bin 500 adedi uzun yargılama iddiasını içermektedir. Bu sayının 2012 yılı sonuna kadar 3 bin 500'ü bulabileceği tahmin edilmektedir" denildi.
 
-ÜMMÜHAN KAPLAN'IN BAŞVURUSU-
 
Genel gerekçede AİHM'in 16 Temmuz 2009 tarihinde verdiği kararında, Türkiye'de uzun yargılama iddiaları konusunda başvurabilecek etkin bir iç hukuk yolu bulunmadığını vurguladığı ve böyle bir iç hukuk yolunun kurulmasını önerdiği daha sonra AİHM'in uzun yargılama iddiasıyla yapılan Ümmühan Kaplan başvurusunu pilot dava seçerek 20 Mart 2012 tarihinde karara bağladığı kaydedilerek şöyle denildi:
 "Bu kararda AİHM, AİHS'nin adil yargılanma hakkına ilişkin 6. maddesi kapsamında uzun yargılamaya ilişkin ihlallerin Türkiye'de uzun yıllardır devam ettiğini ve konunun iç hukuk düzeninde yapısal ve sistematik bir problem oluşturduğunu, bu konuya ilişkin önünde bulunan çok sayıda davanın askıda olduğunu, bu sebeple pilot karar prosedürünü uygulayacağını belirtmiştir."
 Genel gerekçede, "insan haklarına saygı ve insan hakları konusunda ortaya çıkan aksaklıkları kendi iç hukukumuzda çözüme bağlama ilkeleri ile Ümmühan Kaplan kararının gereğinin yerine getirilebilmesi için" bu kannun tasarısının hazırlandığına işaret edilerek, "Tasarının amacı AİHM'e yapılmış başvuruların tazminat ödenmek suretiyle çözüme kavuşturulmasıdır" denildi. 


-BEŞ KİŞİLİK KOMİSYON KARAR VERECEK-
 
Tasarı, AİHM'e yapılmış başvuruların tazminat ödenmek suretiyle iç hukukta çözümüne ilişkin esas ve usullerin belirlenmesini amaçlıyor.
 Tasarı, ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve idare hukuku kapsamındaki yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı, mahkeme kararlarının geç veya kısmen icra edildiği ya da icra edilmediği iddiasıyla AİHM'e yapılmış başvuruları kapsıyor. Ancak disiplin soruşturmaları ve idari incelemeler gibi idari nitelikteki soruşturmalardan kaynaklanan başvurular ise tasarının kapsamına girmiyor. 
Yapılacak müracaatlar hakkında karar vermek üzere Adalet Bakanlığının merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında çalışan hâkim ve savcılar ile üniversite öğretim görevlileri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan kamu görevlileri arasından Adalet Bakanı tarafından atanacak dört kişi ile Maliye Bakanlığı tarafından atanacak bir kişiden oluşan toplam beş kişilik komisyon kurulacak. Komisyon Başkanı bu üyeler arasından Adalet Bakanı tarafından seçilecek. 

-ALTI AY İÇİNDE KOMİSYONA MÜRACAAT EDİLEBİLECEK-
 
Komisyona müracaat, AİHM'e başvuru tarihi ve numarasını gösteren resmi kayıt kabul mektubu, başvuru formu ve diğer ilgili bilgi ve belgelerle birlikte, müracaat edenin kimlik bilgilerini içeren imzalı bir dilekçeyle yapılacak. Başvuran bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde komisyona müracaat edebilecek. Bu süre içinde müracaatta bulunmayanlar AİHM'in münhasıran iç hukuk yollarının tüketilmemiş olması gerekçesine dayanan kabul edilemezlik kararının kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içinde komisyona müracaat edebilecek.
 Komisyon, başvurunun Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince öngörülen iç hukuk yollarının tüketilmesi koşulu dışındaki diğer kabul edilebilirlik şartlarını taşımadığını, komisyona süresinde müracaat edilmediğini, müracaat edenin hukuki menfaati olmadığını, müracaatın kanun kapsamına girmediğini tespit etmesi halinde müracaatın esasına girmeksizin ret kararı verebilecek.
 Komisyon müracaat hakkında dokuz ay içinde karar verecek. Ödenmesine karar verilen tazminat, kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde Adalet Bakanlığı tarafından ödenecek. Üç ay içinde ödeme yapılmaması halinde tazminat kanuni faiziyle birlikte ödenecek. 
Kanun 5 Mayıs 2012 tarihi itibarıyla AİHM nezdinde kaydedilmiş başvurular hakkında uygulanacak.


Anka