İşkenceden yargılanmayacaklar

ANKARA - 12 Eylül darbesine ilişkin, dönemin Genelkurmay Başkanı, Yedinci Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya'nın yargılandığı davaya bugün de devam edildi.

Evren ve Şahinkaya, sesli ve görüntülü iletişim sistemiyle savunmalarını yaptı. Sanıklar, yansıtılan görüntülerde dün olduğu gibi yataklarında göründü. 

Duruşmada, müdahil avukatlardan Fikret Babaoğlu söz alarak, sanıkların sistematik işkence ve kötü muamele suçları yönünden de savunmalarının yapılması gerektiğini söyledi.

Evren'in avukatı ise "İşkence iddiaları ayrı bir soruşturmanın konusudur. Sorgu sadece darbeden yapılabilir" diye konuştu.

Mahkeme Başkanı, Evren ve Şahinkaya'nın sadece darbe suçlamasından yargılanacağını söyledi.

Mahkeme Başkanı Süleyman İnce, Evren'e, iddianamedeki suçlamaları özetledikten sonra sonra, ''Haklarınızı anladınız mı? Savunmanızı kendiniz mi yapacaksınız? Avukatınızla mı yapacaksınız?'' diye sordu.

Kenan Evren, işkence ile bir ilgisinin olmadığını savunmasını avukatının yapmasını istedi, Şahinkaya da avukatıyla birlikte savunma yapacağını söyledi.

Duruşmada, sanıklardan İstanbul GATA'da bulunan Tahsin Şahinkaya'ya tıbbi müdahale yapıldı.

Duruşmaya sanıkların ilaç alması için 10 dakika ara verilmesinin ardından devam edildi.

Müdahil avukatlardan Arif Ali Cangı, ''Sanıklar arasındaki astlık ve üstlük ilişkisi dikkate alındığında, sanıkların savunmasına Ali Tahsin Şahinkaya'dan başlanmasını'' istedi. Mahkeme, talebi yerinde gördü. 

Şahinkaya savunmasında, "Anayasa ile kurulmuş Milli Güvenlik Konseyi üyesiyim. Konseyin her kararı anayasa çerçevesinde verildi. Milli Güvenlik Konseyi kurucu iktidardır. Kurucu iktidarların tasarrufları suç unsuru olamaz. Mahkemenin bizi yargılama yetkisi yoktur. TSK, Türk milletine olan görevini yerine getirdi. O gün Türk milleti için en doğru olanı yaptık. 12 Eylül müdahalesi Türk ve dünya tarihinde yerini almış büyük bir olaydır. Tarihi olayları ancak tarih yargılar. Bu çerçevede hiçbir soruya yanıt vermeyeceğim" diye konuştu.

Mahkeme, Şahinkaya'ya, ''Bireysel olarak bir darbe yapmanın gerektiğine ne zaman inandınız? Bu kararınızı kimlerle paylaştınız? Darbe yapılması yönündeki karara hangi tarihli toplantıda, hangi komuta kademesi ile hangi komutanlarla karar verdiniz? Sizin dışınızda kalan, yani emir komuta zinciri dışındaki TSK görevlilerince veya TSK dışında bir silahlı güç tarafından darbe yapılsaydı, buna o dönemdeki tepkiniz ne olurdu?'' sorularını yöneltti.

Şahinkaya, sorulara cevap vermeyeceğini söyledi.

Mahkemenin, ''12 Eylül 1980 askeri darbesinin yapılmasında ABD veya bir başka ülkenin bilgisi veya onayı var mıdır?'' sorusu üzerine, ''Arz etmiştim efendim, (yanıt) vermeyeceğim'' dedi.

Müdahil avukatlar Şahinkaya yanıt vermese de sorularını soracaklarını açıkladı.

Evren'in avukatı yanıt alınmamasına rağmen soru sorulmasının yasal olmadığını söyledi.

Müdahil avukatlar, küfür, hakaret olmadan soru sorulabileceğini belirterek, sanıkların uluslararası çetenin parçası olarak darbe yaptığını iddia etti.

Müdahil avukatlarından Ömer Kavili, Şahinkaya'ya çoğunluğu mal varlığıyla ilgili bir dizi soru yöneltti. 

Tahsin Şahinkaya, sorulan 235 soruyu yanıtsız bıraktı. 

Duruşmanın öğleden sonraki bölümünde, Baskın Oran'ın, korumasında silah bulunması kriz yarattı. Mahkeme Başkanı sinirlendi, silah zabıtlara geçti. 

Baskın Oran, Şahinkaya'nın sorulara yanıt vermemesine "Susmak, suçlamaları kabul etmektir" sözleri ile tepki gösterdi. 

Müdahil avukatlar da Şahinkaya'ya, "Vicdan azabı çekiyor musunuz?" diye soru yöneltti.

Şahinkaya'nın ardından Kenan Evren'in ifadesine geçildi. Evren savunmasında, "Biz, ihtilal yaptık, ihtilale teşebbüs etmedik. Herkesin ihtilal ile ihtilale teşebbüsün aynı şey olmadığını bilmesi gerekir. İhtilal yapmayı suç sayan bir kanun yok. TSK iktidar olmanın meraklısı değildir. İhtilallerin sebebi siyasilerin beceriksizliğidir. Demokrasinin işlediği yerde ihtilal olmaz. Ülke o günkü olaylara layık değildi. Bugün olsa yine aynı şeyi yapardık. Pişman değilim. Bundan sonra beni tarih yargılar. Görevim mahkemeye yardımcı olmak, sanık değilim. Sorulara yanıt vermeyeceğim. Biz kurucu iktidarız, yargılama yetkiniz yok. 12 Eylül komuta zinciri içinde yapıldı. Yapılış nedeni Türk milletine bildiriyle açıklandı.

Adaletli olsun diye bir sağdan bir soldan astık demedim. Adaletli karar verilmesini kastettim. 

Bayrak harekat planı belgesini hatırlamıyorum. Kim hazırladı bilmiyorum.

Harekat planının talimatını Haydar Saltuk verdi. Saltuk benin yerime bu talimatı verdi.

Darbe planını 1. Ordu Komutanı Necdet Üruğ hazırladı.

Cumhurbaşkanı hassas durum konusunda mektupla uyarıldı" dedi.

Evren ifadesinin ardından sağlık kontrolünden geçirildi.

Duruşmaya yarın 09.45'te devam edilecek.

Pakistan'a hareketi öncesinde Esenboğa Havalimanı'nda gazetecilerin sorularını yanıtlayan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ''12 Eylül Davası ile ilgili bir ilk yaşandı. Sanıklar Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya video konferans ile ifade vermeye başladılar. Siz de o dönemlere tanıklık eden biri olarak neler hissettiniz '' sorusuna karşılık, ''Telekonferans veya televizyonlar aracılığıyla kurulan bu sistemle, ekranlar aracılığıyla bu tür bir savunmanın yapılması bunlar zaten dünyada uygulanan sistemler. Gerek rahatsızlık sebebiyle, tabi bunun bazı gerekçeleri şüphesiz ki olmadan olmuyor. Bu gerekçelere dayalı olarak bu adımlar atılıyor. Burada da böyle bir adım atıldı. Bugün de bu süreç devam edecek. Temenni ederim ki burada yargı, hayırlı bir netice ile bu işi sonuçlandırır. Çünkü beklentiler çok yüksek'' değerlendirmesinde bulundu.