Müdafaa-i Hukuk Derneği, Türkiye'deki 7 deniz, 6 hava limanına gelecek ABD'ye ait destek yüklerinin ithal, ihraç, ülke içi nakil ve dağıtımını düzenleyen 1 Eylül 2004 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "ABD'ye Ait Destek Hamulesinin (yüklerinin) İthal/İhraç ve Ülke İçi Nakil ve Tevziine Dair Tebliği"nin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Danıştay'da dava açmıştı.
Dava dilekçesinde, "tebliğ ile ABD'nin silah köprüsü olduğu, ABD'nin Türkiye'ye yerleşmeye yasal zemin hazırladığı, çok sayıda bakanlığın görev alanını ilgilendiren alanda bir Bakanlığın tebliğ yayınlamasının da hukuka aykırı olduğu, tebliğde ABD'ye ait destek hamulesinin Türkiye'ye ithal ve buradan ihracından söz edilmekte iken ihracın yöneldiği ülkenin açıkça belirtilmediği, yasal dayanağı olmayan tebliğin hukuka ve Anayasa'ya aykırı olduğu" iddia edilmişti.
Davalı Dışişleri Bakanlığı'nın savunmasında ise bu tebliğ ile 1995 tarihli tebliğin güncelleştirildiği, tebliğde teçhizat ithal ve ihracatında ABD makamlarının hangi deniz ve hava limanlarını kullanacağının belirtildiği, malzeme ve teçhizatın Türkiye üzerinden üçüncü bir ülkeye transferinin söz konusu olmadığı belirtilmişti.
Savunmada, tebliğ çerçevesinde Genelkurmay Başkanlığı'nın izni ve denetimi olmaksızın silah ve askeri mühimmatın Türkiye'ye girmesinin veya Türkiye'den çıkmasının söz konusu olmadığı, tebliğe göre teçhizat ithal ve ihracında ABD makamlarının hangi deniz ve hava limanlarını kullanacağının, ön bildirimde bulanacakları durumların Türk makamlarının denetimine tabi tutulduğu öne sürülerek, davanın reddedilmesi istenmişti.
Ret gerekçesi
Davayı görüşen Danıştay 10. Dairesi, iptal istemini reddetti. Daire'nin kararında, Anayasa'nın "Savaş hali ilanı ve silahlı kuvvet kullanılmasına izin verme" başlıklı 92. maddesinin birinci fıkrasında, "Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde savaş hali ilanına ve Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası antlaşmaların veya milletlerarası nezaket kurallarının gerektirdiği haller dışında, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına izin verme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nindir" hükmüne yer verildiği kaydedildi.
Türkiye'nin Kuzey Atlantik Antlaşması'nı 1952'de imzalayarak NATO'ya üye olduğu, 1981'de Bakanlar Kurulu kararı ile "Türkiye Cumhuriyeti hükümeti ile ABD hükümeti arasında Kuzey Atlantik Anlaşması'nın II. ve III. Maddelerine Uygun Olarak Savunma ve Ekonomik Alanda İşbirliğinde Bulunulmasına Dair Anlaşma ile Bununla İlgili Tamamlayıcı Anlaşmalar ve Uygulama Anlaşmaları"nın (SEIA) onaylanmasının uygun bulunduğu hatırlatıldı.
Bu anlaşma ve Kuzey Atlantik Antlaşması'na Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Sözleşme (NATO-Sofa) çerçevesinde, Türkiye'nin ABD'nin istifadesine sunulmuş tesislerin faaliyetleriyle ilgili 10 Ağustos 1995 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "ABD'ye Ait Destek Hamulesinin İthal/İhraç ve Ülke İçi Nakli ve Tevzine Dair Tebliğ"in yürürlüğe konulduğu ifade edilen kararda, daha sonra yeni bir tebliğ hazırlanarak eski tebliğin güncelleştirildiği kaydedildi.
Dava konusu tebliğin ABD makamları tarafından Türkiye'ye ithal ve buradan ihraç olunacak askeri malzeme, techizat, ikmal maddeleri ve eşyalarının (destek hamulesi) giriş, çıkış, ülke içi nakil işlemlerinin yürütülmesi amacıyla çıkarıldığı vurgulanan kararda, tebliğde ABD'ye ait gemi ve uçaklarla Türkiye'ye getirilecek ve buradan götürülecek destek hamulesinin giriş ve çıkışının hangi deniz ve hava limanlarından yapılacağının tek tek sayıldığı, ithal/ihraç ve ülke içi nakil ile tevziye ait usullere yer verildiği ve her durumun Türk makamlarının denetimine tabi tutulduğu belirtildi.
Kararda, "Bu durumda, NATO-Sofa Sözleşmesi ile Türkiye Cumhuriyeti ile ABD Hükümetleri Arasında Kuzey Atlantik Antlaşmasının II. ve III. Maddelerine Uygun Olarak Savunma ve Ekonomik Alanda İşbirliğinde Bulunulmasına Dair Anlaşma hükümlerinin uygulanmasına ilişkin faaliyetler kapsamında söz konusu sözleşme ve anlaşmada öngörülen amaçlar doğrultusunda tesis edilen dava konusu tebliğde, Anayasa'nın 92/1. maddesi hükmüne aykırı bir durum bulunmamaktadır" ifadesine yer verildi.
Davacı Müdafaa-i Hukuk Derneği'nin Daire'nin kararını temyiz etmesi üzerine dosya Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na geldi. Kurul, temyiz istemini reddederek, Danıştay 10. Dairesi'nin kararını onadı.
AA
