T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 2014/34090
K. 2015/2066
T. 26.1.2015

• SENDİKAL FESİH İDDİASININ ARAŞTIRILMASI ( Feshin Geçersizliği ve İşe İade - Mahkemece İşyerinde Çalışan ve Sendikaya Üye Olan İşçilerin Sayısı Hangi Tarihlerde Üye Oldukları Üyelikten Çekilen İşçilerin Olup Olmadığı Yeni İşçi Alınıp Alınmadığı ve Alınmışsa Yeni İşçilerin Sendikalı Olup Olmadığı Üyelikten İstifa Eden İşçilerin İstifa Sonrası Çalışmaya Devam Edip Etmediği Araştırılacağı )

• FESHİN GEÇERSİZLİĞİ VE İŞE İADE ( Sendikal Fesih İddiasının Araştırılması - Davacı Bazı İşçilerin Sendika Üyeliğinden İstifa Ettirildiğini Bazılarının da Sözleşmeleri Feshedildiğini Belirterek Sendikal Fesih İddia Ettiği/Mahkemece İşyerinde Çalışan ve Sendikaya Üye Olan İşçilerin Sayısı Hangi Tarihlerde Üye Oldukları Üyelikten Çekilen İşçilerin Olup Olmadığı Hususlarında Araştırma Yapılacağı )

• İLGİLİ SENDİKA KAYITLARININ İNCELENMESİ ( Feshin Geçersizliği ve İşe İade - Davacı İşçilerin Sendikadan İstifa Ettirildiği Diğerlerinin de Sözleşmeleri Feshedildiğini İddia Ettiği/Mahkemece Sendikaya Üye Olan İşçilerin Sayısı Hangi Tarihlerde Üye Oldukları Üyelikten Çekilen İşçilerin Olup Olmadığı Tespit Edilerek Karar Verileceği )

• SENDİKAL BAĞ ( Mahkemece Yeni İşçi Alınıp Alınmadığı ve Alınmışsa Yeni İşçilerin Sendikalı Olup Olmadığı Üyelikten İstifa Eden İşçilerin İstifa Sonrası Çalışmaya Devam Edip Etmediği Gibi Hususlar Tespit Edileceği - Davacının Sendikal Fesih İddiası Araştırılmadan Sonuca Gidilemeyeceği/Feshin Geçersizliği ve İşe İade )

6356/m.25
2709/m.51

ÖZET : Dava; feshin geçersizliği ve işe iade istemine ilişkindir. Somut olayda, davacı iş sözleşmesinin sendikal sebeplerle yapıldığını ileri sürerken, davalı işgücü fazlalığını fesih sebebi olarak göstermiştir. Davacı, davalı işyerinde esasen bir küçülme olmadığını, görünürde böyle bir izlenim oluşturulduğunu, sendika üyesi işçilerden bir kısmının sözleşmesinin karşılıklı anlaşma ile son verildiği, bazılarının üyelikten istifa ettirildiğini iddia etmiş olup, Mahkemece bu iddialarla ilgili gerekli araştırma yapılmamıştır. Mahkemece ilgili sendikadan araştırma yapılıp, gerekirse kayıtlar incelenerek davacı iddiası doğrultusunda işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı, üyelikten istifa eden işçilerin istifa sonrası çalışmaya devam edip etmediği gibi hususlar tespit edilip sonuca göre feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı belirlenmelidir.

DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, istemi hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, davalı Y... Özel Güvenlik Temizlik Danışmanlık Hizmetleri Pazarlama Nakliyat ve Otomotiv Ticaret Ltd. Şirketine karşı açtığı dava ile, müvekkilinin davalı işyerinde boyahane bölümünde çalışırken sendikaya üye olması sebebiyle iş akdinin fesh edildiğini iddia ederek feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmesini istemiş, yargılama devam ederken asıl işverenin B P... B... Plastik Metal İnşaat Enerji Madencilik Jeotermal Turizm ve Tarım Sanayi ve Tic. Anonim Şirketi olduğunu belirtip davayı bu şirkete yöneltmiştir.

Davalı Y... Özel Güvenlik Temizlik Danışmanlık Hizmetleri Pazarlama Nakliyat ve Otomotiv Ticaret Ltd. Şirketi vekili, davacının işyerinde standart verimliliğe ulaşamaması, disiplinli ve aldığı eğitimlerin gerektirdiği çalışma koşullarını yaratmaması sebebiyle fesh edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

Davalı B P... B... Plastik Metal İnşaat Enerji Madencilik Jeotermal Turizm ve Tarım Sanayi ve Tic. Anonim Şirketi vekili ise, iddianın doğru olmadığını, davacının işten çıkışı da dahil tüm işlemlerin davalı Y... Ltd. Şti. tarafından gerçekleştirildiğini, esasa dair ise, yapılan feshin geçerli nedene dayandığını savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, davalılar arasında organik bağ bulunduğu, davacı işçinin çalıştığı bölüme davacının işten çıkartılmasından sonra başka bir işçi alınmış olmasının işveren tarafından yapılan feshin geçerli olmadığını gösterdiği, bu sebeple işe iade davasının kabul edildiği ve davacının B P... B... Plastik Metal İnşaat Enerji Madencilik Jeotermal Turizm ve Tarım Sanayi ve Tic. Anonim Şirketine iadesi gerektiği, ancak davacının iş akdinin sendikal sebeple fesh edildiği hususunun ispat edilemediği, gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararı tarafların vekilleri temyiz etmiştir.

1- ) Anayasanın 141. maddesi uyarınca, yargı kararlarının gerekçeli olarak yazılması gerekir. Bu husus 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 297. maddesinde de hüküm altına alınmıştır. Anılan anayasal ve yasal düzenlemeler gereğince yargıcın, tarafların iddia ve savunmalarının özetini, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususları, çekişmeli vakıalar hakkında toplanan delilleri, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesini, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebepleri kararda göstermesi zorunludur Maddi olgularla hüküm fıkrası arasındaki hukuki bağlantı da ancak bu şekilde kurulabilecek, ayrıca yasal unsurları taşıyan bu gerekçe sayesinde, kararların doğruluğunun denetlenebilmesi mümkün olacaktır ( Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 26.5.2008 gün ve 2007/20517 Esas, 2008/12483 Karar sayılı kararı ).

Somut olayda, karar gerekçesi davaya konu olay ve fesih sebebiyle uyuşmamakta olup karar bu anlamda gerekçesizdir. Mahkemece Anayasanın 141. maddesiyle Hukuk Muhakemeleri Kanununun 297. maddesine aykırı karar verilmesi hatalıdır.

2- ) Davalı işverence yapılan feshin sendikal sebeple yapılıp yapılmadığı hususunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.

Sendika özgürlüğü Anayasaca güvence altına alınan sosyal ve klasik temel haktır. Anayasa madde ikideki ifadesini bulan "sosyal devlet" ilkesinin gerçekleşmesine aracı olur.

Anayasanın 51. maddesinin incelenmesinden de sendika özgürlüğünün klasik ve en önemlisi sosyal bir temel hak olduğu ortaya çıkmaktadır. Anılan maddenin içeriğinden sendika özgürlüğünün bireysel ve toplu sendika özgürlüğünü kapsayan çifte temel hak özelliği anlaşılmaktadır, işçinin sendika kurma sendikaya üye olma özgürlüğüne pozitif sendika özgürlüğü denir, işçiler önceden izin almadan sendikalar ve üst kuruluşlar kurma hakkına sahip oldukları gibi, sendikalar serbestçe üye olabilecekler, üyelikten çekilebileceklerdir.

6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu'nun 25. maddesine göre ise;

( 1 ) İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamaz.

( 2 ) işveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz. Ücret, ikramiye, prim ve paraya dair sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır.

( 3 ) İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz.

( 4 ) işverenin fesih dışında yukarıdaki fıkralara aykırı hareket etmesi halinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilir.

( 5 ) Sendikal bir sebeple iş sözleşmesinin feshi halinde işçi, 4857 Sayılı Kanunun 18, 20 ve 21. madde hükümlerine göre dava açma hakkına sahiptir, iş sözleşmesinin sendikal sebeple feshedildiğinin tespit edilmesi halinde, 4857 Sayılı Kanunun 21. maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. Ancak işçinin işe başlatılmaması halinde, ayrıca 4857 Sayılı Kanunun 21. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez. İşçinin 4857 Sayılı Kanunun yukarıdaki hükümlerine göre dava açmaması ayrıca sendikal tazminat talebini engellemez.

( 6 ) İş sözleşmesinin sendikal sebeple feshedildiği iddiasıyla açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.

( 7 ) Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlü olur.

( 8 ) Yukarıdaki hükümlere aykırı olan toplu iş sözleşmesi ve iş sözleşmesi hükümleri geçersizdir.

( 9 ) İşçinin iş kanunları ve diğer kanunlara göre sahip olduğu hakları saklıdır.

Bireysel sendika özgürlüğü, kolektif sendika özgürlüğünün temelidir ve bu ikisi bir bütünü oluşturur. Çalışanların örgütlenmesi önündeki tüm engeller, toplu sözleşme düzeninin varlığını tehdit eder. Sendikal sebeple yapılan fesih, bu engellerden biridir. Feshin ilk bakışta iş sözleşmesi ve işçi üzerinde etkisini göstermesi yanıltıcıdır. Bu haksız fiil, temelde sendikaya ve nihayet toplu sözleşme düzenine yönelmektedir. Farklı ifadeyle, işveren işçiyi işe alırken ve çalıştırırken sendikal sebeple ayrım yapıyorsa ya da bu sebeple işçiyi işten çıkarıyorsa, aslında sendikayı işyerinden çıkarmak ya da toplu sözleşme düzenini etkisiz kılmak istemektedir. Haksız fiilin sebebi ve hakkın özü bakımından yapılan bu tespit, devletin yükümünün, hak sahibinin yetkilerinin ve ilgili hukuk kuralının barındıracağı yaptırımın belirlenmesinde temel dayanak olmalıdır. Yaptırım belirlenirken, sendikal sebeple yapılan feshin, ilk bakışta iş sözleşmesi ve işçi üzerinde etkisini gösteren fakat temelde sendikaya ve nihayet toplu sözleşme düzenine yönelik bir haksız fiil olduğunu gözden kaçırmamak gerekir.

Somut olayda, davacı iş sözleşmesinin sendikal sebeplerle yapıldığını ileri sürerken, davalı işgücü fazlalığını fesih sebebi olarak göstermiştir.

Mahkemece sendikal sebeple feshin kanıtlanamadığı belirtilmiş ise de, dosya kapsamı bu konuda hüküm kurmaya elverişli değildir.

Davacı, davalı işyerinde esasen bir küçülme olmadığını, görünürde böyle bir izlenim oluşturulduğunu, çalışan 305 işçiden 122 sinin Türkiye Petrol, Kimya ve Lastik Sanayi işçileri Sendikasına üye olduğunu, bu işçilerden 23 işçinin sözleşmesine karşılıklı anlaşma ile son verildiğini, 28 işçinin sözleşmesinin fesh edildiğini, 10 işçinin üyelikten istifa ettirildiğini, geriye kalan işçilerin ise Metal iş kolundaki B P... B... Plastik Metal inşaat Enerji Madencilik Jeotermal Turizm ve Tarım Sanayi ve Tic. Anonim Şirketine geçirildiğini iddia etmiş olup, Mahkemece bu iddialarla ilgili gerekli araştırma yapılmamıştır.

Bilirkişi raporunda da bu konudaki eksikliğe işaret edilmiş olup, Mahkemece ilgili sendikadan araştırma yapılıp, gerekirse kayıtlar incelenerek davacı iddiası doğrultusunda işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı, üyelikten istifa eden işçilerin istifa sonrası çalışmaya devam edip etmediği gibi hususlar tespit edilip sonuca göre feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı belirlenmelidir.

Eksik inceleme ve araştırmayla sonuca gidilmesi hatalıdır.

3- )Hükmün gerekçesinde yazılı olan davalı cevaplarının dosyada mevcut cevap dilekçesiyle uyuşmaması ve tanık beyanlarının dosyada mevcut beyanlara göre farklılık arz eder şekilde yazılması da hatalıdır.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın, yukarda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istenmesi halinde ilgiliye iadesine, 26.01.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.


kazanci.com.tr