Karşılıksız çek keşide etmek suçunun düzenlendiği 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5.maddesinde ifadesinde "hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. " şeklinde düzenlenmiştir Kanunun ifadesinde "çeki bankaya ibraz eden hamilin şikayeti üzerine", şeklinde bir ibare yer almamasına rağmen uygulamada bazı mahkemelerce çeki bankaya ibraz eden hamil dışındaki cirantaların şikayet hakkının olmadığına ilişkin kararlar verilmektedir. Ancak bu durum hem kanunun lafzi ifadesiyle hem de kanunun ruhuyla örtüşmemektedir. Bu hususta İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 15.Ceza Dairesinin 2017/3675 Esas ve 2017/3010 Karar sayılı kararı bize rehber olacaktır. Mahkemenin kararı uygulamadaki tartışmaları ve yerel mahkemelerin hatalı kararlarının önüne geçmek için çok büyük ehemmiyet teşkil etmektedir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 15.Ceza Dairesinin 2017/3675 Esas ve 2017/3010 Karar sayılı kararı şu şekildedir:
T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
15. CEZA DAİRESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA
İSTİNAF KARARI
Esas No : 2017/3675
Karar No : 2017/3010
İNCELENEN KARARIN;
MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 16. İcra Ceza Mahkemesi
TARİHİ : 04/05/2017
NUMARASI : 2016/498 (E) ve 2017/180 (K)
MÜŞTEKİ : ...... SAN VE TİC LTD ŞTİ
VEKİLLERİ : Av.
SUÇLAR : Karşılıksız Çek Düzenleme
SUÇ TARİHİ : 2016
HÜKÜMLER : Şikayet dilekçesinin reddi
İSTİNAF BAŞVURUSUNDA
BULUNAN : Şikayetçi vekili
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 790. maddesi uyarınca "cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişi, son ciro beyaz ciro olsa bile kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde yetkili hamil" sayılacaktır.
Yargıtay 14. Ceza Dairesinin 11/02/2014 tarih 2013/9658 esas 2014/1495 sayılı kararı ve benzer nitelikteki birçok kararında; çekte ciranta olarak cirosu bulunan kişinin yetkili hamil sıfatıyla şikayet hakkının bulunduğu, takip ve şikayet hakkını kullanması için ayrıca dönüş cirosunun varlığına gerek bulunmadığı belirtilmiştir.
Yargıtay 15. Ceza Dairesinin 04/10/2011 tarih 2011/2101 esas, 2011/3173 sayılı kararı ve benzer nitelikteki birçok kararında; karşılıksız işlemine tabi tutulan çekte, şikayet hakkının; çeki elinde bulunduran ve bankaya ibraz eden yetkili hamil ile bu kişinin rücu hakkına dayalı olarak, çeki ciro yoluyla devir ve teslim ettiği, çeki elinde bulunduran ve bankaya ibraz eden kişiye ait olduğu belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda karşılıksız çek suçunda şikayet hakkı; çekin karşılığını tahsil amacıyla bankaya ibraz eden hamil ile, "karşılıksızdır" işlemi yapıldıktan sonra kendisine çek iade edilen, cirosu herhangi bir şekilde iptal edilmemiş olan cirantaya aittir.
Dosyada mevcut suça konu çek suretinden müştekinin çekte ciranta olarak cirosunun bulunduğunun, cirosunun iptal edilmemiş olduğunun, yetkili hamil olması nedeniyle şikayet hakkının bulunduğunun anlaşılması karşısında, davanın esası hakkında karar verilmesi gerekirken CMK'nın 230 maddesine aykırı olarak yasal olmayan yetersiz gerekçe ile müştekinin şikayet hakkının bulunmaması nedeniyle düşme kararı verilmesi,
Yasaya aykırı ve istinaf başvurusunda bulunan şikayetçi vekilinin istinaf nedenleri yerinde görülmüş olduğundan hükmün CMK'nın 289/1-g ve 280/1-b maddeleri uyarınca BOZULMASINA, dosyanın yeniden incelenmek ve hükmolunmak üzere hükmü bozulan ilk derece mahkemesine GÖNDERİLMESİNE, kesin olmak üzere 04/12/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi."
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 15.Ceza Dairesinin yukarıda belirtilen kararı çerçevesinde çeki bankaya ibraz eden hamil dışında diğer cirantalarında karşılıksız çek keşide etmek suçu bakımından şikayet hakkının olduğu hususunda herhangi bir hukuki ihtilaf kalmamıştır.
AV. TURGUT AYKUL
