ABD ve AB ülkelerinde yıllardır başarıyla uygulanan sistem, bir dizi yeniliği beraberinde getirecek. Sistem, kasten adam öldürme ve cinsel saldırı dışında kalan suçlar için "uzlaşma" yolunu açıyor. Toplumda saygınlığı olan kişiler, "uzlaşmacı" rolünü üstlenebilecek. Özel hukuka dayalı anlaşmazlıkların çözümü için de "arabuluculuk" sistemi uygulanacak.

İstinaf mahkemelerinin faal hale gelmesi ile Yargıtay ve Danıştay'ın daire sayılarının artırılması neredeyse kesinleşti. Ombudsmanlık sisteminin de yargının iş yükünü hafifletmesi bekleniyor. Bunlarla yetinmeyen hükümet, daha önce gündeme geldiği halde uzlaşma sağlanamadığı için rafa kaldırılan iki düzenlemeyi de hayata geçirmeyi düşünüyor. Bunlardan ilki olan "uzlaştırma" modeli, ilk olarak 2006 yılında TBMM'ye sevk edilmişti. ABD'de 30'a yakın suç için kapsamlı şekilde uygulanan model, Türk hukukuna daraltılarak uyarlanıyor. Sistemin mantığı, mağdur ile suçlu arasında uzlaşma sağlanabilmesi için hakim veya savcıya yetki verilmesine dayanıyor. Toplam 16 suç türü için "uzlaştırma" modeli öngörülüyor. Terör suçları, bilerek adam öldürme ve cinsel dokunulmazlık suçları kapsam dışında. "Uzlaştırma" işini üstlenecek kişilerin de toplumda saygınlığı olması şartı öngörülüyor. Savcı, tekrar suç işlemeyeceği kanaatine sahip ise üst sınırı 2 yılı geçmeyen suçlarda iddianameyi geciktirebilecek. Hakim ve savcının uzlaştırma arayabileceği suç türleri şöyle sıralanıyor: Taksirle öldürme, kasten yaralama, taksirle yaralama, tehdit, konut dokunulmazlığının ihlali, haksız arama, kişisel verilerin kaydedilmesi, verileri hukuka aykırı ele geçirme, hakkı olmayan yere tecavüz, kötü muamele, aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali, çocuğun kaçırılması ve alıkonulması, ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgilerin açıklanması, bilişim sistemine girme, sistemi engelleme, verileri yok etme veya değiştirme ve kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf.

'ARABULUCULUK' DİYE BİR MESLEK DOĞUYOR

Meclis Adalet Komisyonu'na 2008 yılında sunulan bir başka düzenleme olan "arabuluculuk" modeli de raftan iniyor. CHP'nin, "Şeriatı getirir, yargının etkinliğini azaltır, adalete para girer" diyerek karşı çıktığı düzenleme, uzlaşmanın olmaması nedeniyle bekletiliyordu. Yeniden ele alınması beklenen "Arabuluculuk" yasa tasarısı, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri özel hukuka dayalı anlaşmazlıkların çözümünde devreye sokulacak. Hakim, tarafları arabulucuya yönlendireceği gibi taraflar kendiliğinden de arabulucu yardımı isteyebilecek. Arabulucu, hukuki bir karar vermeyip, taraflar arasında iletişim kurarak uyuşmazlığın çözümünü sağlamaya çalışacak. Bunun için Adalet Bakanlığı bünyesinde "Arabuluculuk Daire Başkanlığı" kurulacak. Sistemin mevzuata girmesiyle, "arabuluculuk" mesleği de ortaya çıkmış olacak. Bu görevi yapacak kişiler rastgele seçilemeyecek. En az üniversite mezunu olmaları gerekecek. Yapacağı işin gerekliliği olan eğitimden de geçecek. Bunun için temel bilgiler, iletişim teknikleri, müzakere ve uyuşmazlıkların çözüm yöntemleri ile davranış psikolojisi gibi alanlarda 150 saatlik eğitim verilecek. Arabuluculuk mesleğini üstlenen kişi hukuk fakültesi mezunu değilse, 100 saatlik temel hukuk eğitimini de alacak.(Zaman)