Bugünkü yazımda çalışma şartları açısından diğer sektör çalışanlarına göre farklı konumda olan sinema ve dizi oyuncularının sosyal güvenlik sistemindeki durumlarını ele almaya çalışacağım. Bunun yanında yapılan son yasal düzenlemeyle Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile Emniyet Mensuplarına yapılacak ödemelerinden de bahsedeceğim.
Bilindiği üzere sanatçılarla ilgili olarak sosyal güvenlik haklarına ilişkin yasal düzenleme, 5510 sayılı Kanuna 13/02/2011 tarih ve 6111 sayılı Kanunun 51. Maddesiyle eklenen Ek-6 maddesi ile yapılmıştır. Bu düzenlemede “ Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile 4. maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştırdıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişilerin sigortalılıkları bu madde kapsamında kendileri tarafından 30 gün üzerinden prim ödemeleri suretiyle sağlanır” hükmü yer almaktadır.
Bu kanun hükmünden yararlanmak isteyen sinema ve dizi oyuncularının taşıması gerekli olan şartlar nelerdir?
İlgili kanun hükmünden yararlanmak isteyen sinema ve dizi oyuncularının öncelikle Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen uğraşı alanında çalışması gerekmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün 2012/1 sayılı Genelgesi ekinde yer alan “uğraşı alanı ve çalışanlarını gösterir liste”sinde belirtilen sinema sanatçıları ve çalışanlarının Ek-6 kapsamında sigortalı olabilmesi için, verilecek “Sanatçı Olarak Kısmi Süreli Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi”nin bağlı oldukları ilgili meslek birliklerince (BİROY, FİYAP, SE-YAP, TESİYAP, BSB, SESAM, SETEM, SİNEBİR, ASİTEM, GESAM, MSG, MESAM, SES-BİR, ÇEV-BİR) ve yanlarında 10 günden az süreyle çalışmakta olduğu işverenlerince onaylanması gerekmektedir.
Ek-6 kapsamında sigortalılıkta sağlanan haklar nelerdir?
Dizi ve filmlerde kısmi süreli olarak çalışan ve çalışması 10 günden az olan sanatçıların sigortalılıkları, Ek-6 madde kapsamında kendileri tarafından 30 güne tamamlanmak suretiyle prim ödemeleri kaydıyla 4/a kapsamında sigortalı olup, 10 günden fazla çalışması bulunan sanatçılar ise Ek-6 kapsamında sigortalı olamayacaktır. Müracaat yapılabilmesi için işvereni ile yapacakları kısmi süreli iş sözleşmesinin ibraz edilmesi ve bu sözleşmenin ekinde yer alan “Sanatçı Olarak Kısmi Süreli çalışanlara Ait İşe Giriş Bildirgesi” ile birlikte ilgili Sosyal Güvenlik Merkezine müracaat edilesi gerekmektedir. Bu şekilde müracaat eden sanatçılar 4/a kapsamında sigortalı olmakla birlikte malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile Genel Sağlık Sigortası hükümlerinden faydalanmak suretiyle emekli olabilecekler ve sağlıktan yararlanmaları mümkün hale gelecektir.
Hal böyle iken Ek-6 madde kapsamındaki sigortalılar hakkında sadece uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık, ölüm) ile genel sağlık sigortası uygulanabileceğinden bu kapsamdaki sigortalıların kısa vadeli sigorta kollarından (iş kazası, meslek hastalığı, analık, hastalık) faydalanma imkanları bulunmamaktadır.
Ek-6 kapsamında ödenecek sigorta primleri nasıl hesaplanmaktadır?
Bu madde kapsamındaki sigortalılar 5510 sayılı Kanunun 82. Maddesinde belirtilen prime esas kazancı alt ve üst sınırları arasında kalma suretiyle sigortalıların kendileri tarafından belirlenecek günlük kazancın 30 katının %32,5 tutarında prim ödemektedirler. Söz konusu prim oranının %20’si uzun vadeli sigorta kollarına, %12,5’u ise genel sağlık sigortasına ilişkindir. Bununla birlikte işsizlik sigortasına tabi olmayı istemeleri halinde ayrıca “sigortalı ve işveren hissesi (%3)” oranındaki işsizlik sigorta primini ait olduğu ayı takip eden ayın sonun kadar ödemeleri gerekmektedir.
Ek-6 kapsamı dışındaki sanatçıların sosyal güvenlik hakları nelerdir?
Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarlar 5510 sayılı Kanunun 4. Maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi gereğince 4/a kapsamında sigortalı sayılmıştır. Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılıp 10 günden fazla çalışması bulunan sanatçılar ise Ek-6 kapsamı dışında sigortalı olacaktır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 65. Maddesinde belirtildiği üzere her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak sayılmakta ve serbest meslek faaliyeti sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmaktadır.
Dolayısıyla yapımcı şirket adına kendi hususiyetini vermek suretiyle bir eser üreten, bir eserin meydana gelmesinde asli unsuru oluşturan (senarist, özgün müzik yapımcısı, dialog yazarı gibi) ve bu şekilde üretmiş olduğu eser nedeniyle eser sözleşmesinin tarafı olabilen, bireysel olarak yaptıkları bu işlerden dolayı serbest meslek faaliyeti yürütmesi nedeniyle doğan serbest meslek kazancı olan ve bu kapsamda serbest meslek makbuzu veya fatura düzenlemek suretiyle çalışanlar ise yapım şirketi ile arasındaki ilişki istisna sözleşmesi (eser sözleşmesi) kapsamında sayılması dolayısıyla 5510 sayılı Kanunun 4. Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olarak kabul edilecektir.
Sonuç olarak diyebiliriz ki; çalışma gün sayısı 10 günden fazla olan sanatçıların sigortalılığı tüm sigorta kollarında 5510 sayılı Kanunun 4.maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında; çalışma gün sayısı 10 günün altında olan sanatçıların sigortalılığı Ek-6 kapsamında; yapımcı şirketin emir ve talimatı dışında bulunup da çalışma zamanı ve yeri kendisi tarafından belirlenen mesleğini bireysel olarak yapan senarist, özgün müzik yapımcısı, dialog yazarı gibi kişilerin (bireysel olarak yaptıkları işlerden dolayı) sigortalılığı ise 5510 sayılı Kanunun 4.maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
* * * * * *
Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Mensuplarına Son Yasal Düzenleme ile Yapılacak Destek
22.02.2014 tarihli ve 28921 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6519 sayılı “Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 7. Maddesi ile değişik 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun ek 81. Maddesi gereğince Milli İstihbarat Hizmetleri ve Emniyet Hizmetleri Sınıfına dahil kadrolar ve Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar ile çarşı ve mahalle bekçisi kadro ünvanı esas alınmak suretiyle emekli aylığı veya malullük aylığı ödenenlerden emekli aylıklarıyla birlikte makam tazminatı ödenmesine hak kazanamamış olanlara her ay emekli aylıklarıyla birlikte 100-TL tutarında ayrıca ödeme yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu ödemeden faydalanacak olanların;
- Makam tazminatı almıyor olması,
- Vazife malülü olmaması,
- Subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaş kadro unvanı esas alınarak aylık bağlanmamış olması,
- Sosyal Güvenlik destek Primi dahil herhangi bir statüde (Mülga emekli Sandığı, SSK, Bağ-Kur) çalışmasının olmaması,
- Herhangi bir statüye bağlı olarak çalışılmadığı, çalışmaya başlanılması halinde bu durumun en geç 1 ay içerisinde SGK’a bildirileceği, aksi durumda yersiz ödenen meblağın yasal faizi bile birlikte emekli aylığından defaten kesilmesi, varsa artan kısmın defaten ödeneceği taahhütünün yazılı olarak beyan etmesi gerekmektedir.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere sağlıcakla kalın…..
Ülkü GÜLMEZ
SGK/SGM Müdür Yard. V.(Bu köşe yazısı, sayın Ülkü GÜLMEZ tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)
