Kodorkovski, yolsuzluk ve mahkeme kararına itaatsizlik ettiğine dair temelsiz suçlamalarla 2005'te mahkûm edilmiş, şirketini de Kremlin'in destekçilerine kaptırmıştı.

Ruslar, siyasi güç sahiplerinin telefon görüşmesiyle mahkemeye empoze ettikleri böyle davalara "telefon adaleti" adını veriyor. Kodorkovski, cezasını doldurmak üzereyken zimmetine para geçirme ve kara para aklama gibi şüpheli suçlamalarla yeniden yargılandı.

Hâkimin Aralık ayında bir karara varması bekleniyor. 20 yıl önce, ABD Dışişleri Bakanlığı jüri sistemini yeniden canlandırması, hukuku Rus halkına teslim etmesi için yeni Rusya'ya baskı yapmıştı. Jüriler, Sovyet Devrimi'nden sonra kaldırılmıştı. Bildiğimiz anlamda mahkemeler ve avukatlar da kaldırılmıştı.

1993 yılında yeniden doğdular. Sanıklara jürili duruşmaya çıkma hakkı, cinayet ve adam kaçırma gibi çok dar bir alanda izin veriliyor. Beraat oranının yüzde 1'den az olduğu Sovyet dönemindeki jürisiz duruşmalarla karşılaştırıldığında, jürili duruşmalardaki oran yüzde 15 ila 20'ye yükseldi. Bu bariz başarı yüzünden, adalette benzer bir gelişme arayışı ortaya çıkıyor. O arayış da düş kırıklığıyla sona erdi. Sovyet hukuk sistemi, suç davalarındaki gerçekleri bulma konusunda savcılara güveniyordu. Bu nedenle, getirilecek yeniliğin temeli, jürilerin parçası olduğu yeni sistemle çelişki halinde. Çünkü görünüşe göre gerçekler, iddia ve savunma makamlarının beyanlarının karşılıklı yarışından ortaya çıkıyor. Daha da önemlisi, eski sistem ölmüş değil.

Akademisyen Jef frey Kahn, Rusya'nın "çok fazla kötü yasal alışkanlığı" olduğunu söylüyor. Bunlardan biri sayısız Sovyet vatandaşının suçunu kesinleştiren ve korkutucu bir güce sahip savcıya ait "dava dosyası". Bu yıl Eylül ayına kadar tamamlanan 791 bin 802 suç davasından sadece 465'inde jüriyle karar alındı. Kodorkovski'ye duruşmalarının her ikisinde de jüri verilmedi.

Savcılık kastî olarak Kodorkovski'yi jüri hakkına sahip olamayacağı konularda suçladı. Belli ki, devletin çıkarlarını gözetme konusunda jüriye güvenilemiyor. Vladimir Putin, hukuk ve demokrasi çağının başladığını ilan etti. Bunu defalarca "hukukun diktatörlüğü" olarak tanımladı. Kodorkovski davasından gördüğümüze göre, bu ürkütücü biçimde doğru bir tanım.




Sabah