İSTANBUL (AA) - BELGİN YAKIŞAN MUTLU - Ekonominin en önemli itici güçlerinden sanayi sektöründeki gelişmeyi gösteren sanayi üretim endeksi, arındırılmamış verilerle ekimde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,9 artarak 146,3'e ulaşırken, söz konusu rakam tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgilere göre, arındırılmamış sanayi üretim endeksi ekimde 2016'nın aynı dönemine kıyasla yüzde 8,9 artarak 146,3 oldu. Söz konusu artış sonrasında arındırılmamış sanayi üretim endeksi tarihi zirvesini gördü.

Arındırılmamış sanayi üretim endeksindeki artış, ayrıca piyasa beklentilerinin de üzerinde gerçekleşti. AA Finans Sanayi Üretimi Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, ekimde arındırılmamış sanayi üretim endeksinin geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 4,7 artmasını öngörmüştü.

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, sanayi üretiminin ilk çeyrekteki yıllık artışının yüzde 1,7 seviyesinde gerçekleştiğini ancak milli gelir verilerinde sanayi katma değerinin yüzde 6,7 gibi belirgin bir yükseliş gösterdiğini anımsattı.

Bürümcekçi, ikinci çeyrekte ise üretimde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,1 yükseliş kaydedilirken, katma değer artışının yüzde 6,3 olduğunu belirterek, "Üçüncü çeyrekte ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13,7 yükseliş kaydedilirken, bu 2011'den beri en güçlü çeyreklik artışa işaret ediyordu. Bu ise sanayi üretimi ve katma değer arasında önceki çeyreklerde gözlenen ilişki geçerliyse bu çeyrek GSYH büyümesi açısından çok güçlü sinyal vermişti. Son çeyreğe ise hız keserek girmesi bu çeyrekteki artışın yüzde 6-7 aralığına yavaşlayabileceğini, benzer bir gelişmenin GSYH büyümesinde de gözlenebileceğini düşündürdü." ifadelerini kullandı.

Öncü göstergelerin, büyüme eğiliminin yılın son çeyreğinde bir miktar hız kestiğine işaret ettiğini vurgulayan Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Bu yıl her ne kadar para politikasında göreli sıkılaşma ile kredi-mevduat faizlerinde yükseliş gözlense de finansal koşulların Kredi Garanti Fonu etkisi ile gevşekliğini koruması, büyüme tahminleri üzerindeki riskleri yukarı yöne döndürmüştü. Ayrıca, imalat sanayi üretimi açısından öncü gösterge olan kapasite kullanımı, reel kesim güven endeksi ve satınalma yöneticileri endeksi ise toparlanmanın son çeyrekte de sürdüğüne işaret etmektedir. Üçüncü çeyrekte olası çift haneli büyüme gerçekleşmesi sonrasında, yılı yüzde 6,5 civarında bir büyüme ile kapatmamız çok olası görünmektedir. Her ne kadar yeni GSYH serileri ile milli gelir tahminlerinin sürprize açık olması işimizi zorlaştırsa da büyüme tahminimizi yüzde 5,3'ten yüzde 6,5'e revize etmenin uygun olacağını düşündük."


- "Son çeyrekteki ivme kaybı ılımlı kalabilir"


Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı da ekim ayında arındırılmamış sanayi üretiminin yüzde 8,9'luk artışla yine beklentilerin üzerinde bir yıllık büyüme oranını gösterdiğini söyledi.

Tokalı, devamla şunları kaydetti:

"Yılın son çeyreğine ait ilk veri doğrultusunda, 3. çeyrekte yıllık bazda arındırılmamış olarak yüzde 13,7 ve arındırılmış olarak da yüzde 10 artan sanayi üretiminde beklenen ivme kaybının korkutucu boyutta olmadığını izliyoruz. Bu doğrultuda, güven endekslerinde gözlenen zayıflamanın reel ekonomik verilere yansımasının şimdilik makul boyutta kaldığını söyleyebiliriz. Bu doğrultuda, gelecek hafta başında açıklanacak 3. çeyrek büyüme oranının boyutunun (tek hanede mi kalacağı yoksa çift haneye mi çıkacağı), 2017 büyüme görünümünün belirlilik kazanmasına yardımcı olacaktır. Biz de bu sonuca bağlı olarak, 2017'ye yüzde 5,6 düzeyindeki büyüme oranımızı ne ölçüde yukarı yönlü revize edeceğimize karar vereceğiz. 2018 büyüme tahminimizi ise yüzde 4 seviyesinde tutmaya devam ediyoruz."

Tokalı, sanayi üretim verisinin detaylarına bakıldığında, büyümenin sürdürülebilirliğinde önemli bir unsur olan ve yatırım eğilimini gösteren sermaye malları üretimindeki güçlenmenin devam ettiğini vurguladı.

Ara mallarının da dalgalanmalarla birlikte yılın ikinci yarısında daha istikrarlı bir görünüm sunduğunu ifade eden Tokalı, diğer taraftan dayanıklı tüketim mallarının, ağustos-eylül dönemindeki artışların ardından ekimde ciddi bir gerilemeye işaret ettiğini söyledi.

Tokalı, verinin sektörel yansımasına bakıldığında mobilya, petrol ürünleri, elektrikli teçhizat ve tekstilde aylık düşüşler görüldüğünü, ekonominin diğer sektörlerini desteklemesi yönünden önemli olan kimya ve inşaatta ise toparlanma gözlendiğini kaydetti.

Arındırılmamış sanayi üretim endeksinin 2005-2017 döneminde aylık değişimi şöyle:

YılOcakŞubatMartNisanMayısHaziranTemmuzAğustosEylülEkimKasımAralık 2005 72,174,184,881,885,488,186,186,093,996,087,997,3 200672,980,695,390,396,197,594,291,698,292,2100,599,8 200786,987,8101,195,7103,2102,299,998,9102,4101,6108,898,2 200896,795,9104,7102,9106,3104,6104,395,598,395,294,881,1 200975,972,982,283,588,194,295,089,388,8101,192,0100,5 201085,685,4100,097,7101,7103,9105,0100,597,2108,698,6115,9 2011101,997,7111,7107,1111,6114,1112,4106,2111,0119,9107,2120,1 2012104,5102,9115,8110,0118,2116,5116,1103,4116,4112,3121,4116,7 2013106,8104,4116,0115,3120,5120,0122,9102,1123,9111,7127,0124,8 2014114,9109,7121,3120,9122,7122,0117,4115,0129,4116,7125,5130,3 2015112,4110,6127,2125,5123,1130,2118,9124,5119,2134,0130,1136,2 2016116,4120,2133,2126,4131,9131,8108,9128,0114,3134,3136,2137,9 2017121,3118,2136,6134,0137,4127,1136,9133,0129,6146,3