Konuyla ilgili 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun ilgili 8. Maddesinin ikinci fıkrası şöyledir.

“Cumhurbaşkanı, kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup onsekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin, engellilerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeni olması (intifa hakkına sahip olunması hali dahil) halinde, bu meskenlerine ait vergi oranlarını sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Bu hüküm, yukarıda belirtilenlerin tek meskene hisse ile sahip olmaları halinde hisselerine ait kısım hakkında da uygulanır. Muayyen zamanda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler hakkında bu hüküm uygulanmaz. Geliri olmadığını belgelemenin usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”

Madde metni incelendiğinde, emlak vergisinden muafiyet için aranan şartların sırasıyla aşağıdaki gibi olduğu görülmektedir.

- Hiçbir geliri olmayan ve bunu belgeleyenler, dul ve yetim, engelli, gazi ve şehit yakını veya emekli olunması.

- Brüt 200 metrekareyi aşmayan tek bir konutun olması.

- Emlak vergisi muafiyeti için emekli maaşı dışında hiçbir gelirin bulunmaması.

İndirimli Vergi Oranının Uygulanması İle İlgili Diğer Hususlar[1]

a) İndirimli vergi oranının uygulanması için meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Bu nedenle, sahip olduğu tek meskeni kiraya verip, kirada oturanlar da diğer şartları taşımaları kaydıyla indirimli vergi oranından faydalanabileceklerdir.

b) 200m2'yi geçmeyen tek meskene hisse ile sahip olunması halinde indirimli vergi oranı, meskenin vergi değerinin hisseye isabet eden kısmına uygulanacaktır.

c) Birden fazla meskeni olanların veya birden fazla meskende hisseye sahip olanların meskenlerine indirimli vergi oranı uygulanmayacaktır.

d) Muayyen zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler için söz konusu indirimli vergi oranının uygulanması mümkün değildir.

e) Sosyal güvenlik kurumlarından emekli, dul, yetim, ölüm ve malûliyet aylığı alanların, bu aylıkları dışında başka gelirlerinin bulunması halinde, bunların meskenine indirimli vergi oranı uygulanmayacaktır. Mükelleflerin gelir getirmeyen işyeri, arsa ve araziye sahip olmaları, indirimli vergi oranından yararlanmalarına engel teşkil etmemektedir.

f) İndirimli vergi oranından yararlanan mükelleflerin, bu orandan yararlanma ile ilgili şartlardan herhangi birini kaybetmeleri halinde, bu durumu mükellefiyetlerinin bulunduğu belediyeye bildirmeleri gerekmektedir.

Başvuru Değerlendirmesinde, Başvuran Özelindeki Gelir ve Taşınmazlarının Dikkate Alınması Durumu:

Emlak vergisinden muafiyette sadece ilgili kişinin gelirleri ve sahip olduğu tapuları dikkate alınmaktadır. Kişinin eşi veya çocuklarının geliri olması veya üzerlerine taşınmaz bulunması muafiyetten yararlanmak için bir engel oluşturmamaktadır. Bu durum Maliye Bakanlığı’nın 12 Nisan 2011 Tarih ve EVK-2010-5-30 sayılı özelgesi ile "Eş ve çocuğun gelir veya meskene sahip olmasının, sıfır oranlı emlak vergisine engel teşkil etmediğini" şeklinde ele alınmış bulunmaktadır.

İşyeri ve Arsalar Hakkındaki Vergilerden Muafiyet Olmaması Durumu:

Kanun maddesinde “mesken olması” lafzı yer aldığı için uygulamada sadece konutlar için muafiyet sağlanmaktadır. Kişinin, tek bir arsası ya da işyerinin olması halinde vergi muafiyetinden yararlanması mümkün değildir.

Yabancı Ülkelerde Emekli Olunması Durumu:

Bununla beraber emeklilik şartının sağlanması için kişinin Türkiye’deki sosyal güvenlik kurumlarından emekli olması gerekmektedir. Eğer kişi yurtdışındaki kurumlar vasıtasıyla emeklilik hakkı kazandıysa, bu durum vergi muafiyeti hakkı kazandırmamaktadır. Bu durum Sayı: B.18008620-175.01[ÖZG-2013-1]-31 ve 22.03.2013 tarihli Maliye Bakanlığı bildirisinde “Bu hükümlere göre, "kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından" ifadesinden Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulan sosyal güvenlik kurumlarının anlaşılması gerekir. Bu itibarla, Almanya'daki bir sosyal güvenlik kurumundan aylık almanız nedeniyle, indirimli (sıfır) bina vergisi uygulamasından yararlanmanız mümkün değildir” şeklinde açıklanmıştır.

Konut Metrekaresinin Brüt Hesaplanması Durumu:

Aranan şartlardan olan 200 metrekareyi aşmayan tek bir konutun olması durumunda ise konutun brüt metrekare hesabı dikkate alınmaktadır. Bu husus Sayı B.07.1.GİB.4.35.17.02-032-86 ve 12.04.2011 tarihli İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı yazısında “14 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde emlak vergisine esas olacak bina değerinin tespitine ilişkin açıklamalar yapılmış olup "Binanın Dıştan Dışa Yüzölçümünün Tesbiti" başlıklı bölümünde, emlak vergisine esas olacak bina değerinin tespitinde binanın dıştan dışa (brüt) yüzölçümünün esas alınacağı binanın (apartmanlarda ise dairenin) dıştan dışa yüzölçümü ise dış duvarlar arasındaki mesafeler itibariyle m2 cinsinden bulunacak alan olduğu ve bu şekilde hesaplanan brüt alanın, hol, merdiven boşluğu, kapıcı ve kalorifer dairesi, sığınak gibi ortak kullanım yerlerinden gelen paylar ile kömürlük ve çamaşırlık gibi müştemilatın yüzölçümünü de içereceği belirtilmiştir.” şeklinde açıklanmıştır.

Vergi İadesi Hakkında

T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’na yapılan bir başvuruda geriye dönük indirimli emlak vergisi hakkında bilgi istenilmiştir. İlgili kurum Sayı : B.07.1.GİB.4.34.18.01-006.01-258 ve 11.04.2011 tarihli cevap yazısında “38 Seri No.lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunan emeklilerin indirimli bina vergisi oranından yararlanabilmeleri için verecekleri bildirim nedeniyle bir süre belirlenmediğinden söz konusu uygulamadan yukarıda yer verilen şartların gerçekleştiği tarihten itibaren düzeltme zamanaşımı süresi göz önünde bulundurulmak suretiyle geçmişe yönelik olarak yararlanılması mümkün bulunmaktadır.” şeklinde açıklamada bulunmuştur.

Bununla birlikte Kamu Denetçiliği Kurumu’na yapılan ve Şikayet No: 2014/3360 Karar Tarihi:26.12.2014 olan bir başvuruda;

“Şikayetçi 2002 yılından itibaren düzenli olarak ödemiş olduğu emlak vergilerinin hiçbir geliri olmadığı gerekçesi ile indirimli (sıfır) oranlı vergi uygulaması kapsamında değerlendirilerek iade edilmesini talep etmiş olsa da, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 126 ncı maddesi, yine bu kanunun 114 üncü maddesindeki 5 yıllık tarh ve tahakkuk zamanaşımına atıfta bulunarak, bu zamanaşımı süresi dolduktan sonra vergi hatalarının düzeltilemeyeceğini kesin bir ifadeyle belirtmiştir. Bu bağlamda şikayetçinin iade talebini 2014 yılında yaptığı göz önünde bulundurulursa geriye dönük olarak 2013, 2012, 2011, 2010 ve 2009 yıllarında ödemiş olduğu emlak vergilerinin iade edilmesinin mümkün olduğu görülmektedir. Daha önceki vergilerin iade edilmesi yasal çerçevede imkan dahilinde değildir. Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde; idarenin red işleminde hukuka ve hakkaniyete uygunluk bulunmadığından idareye tavsiyede bulunmak gerekmiştir.” biçiminde açıklama yaparak son beş yıla ait vergilerin iadesinin mümkün olduğu yönünde tavsiye kararı vermiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı ve Kamu Denetçiliği Kurumu kararları dikkate alındığında vergi muafiyeti için yeterli nitelikleri taşıyan emeklilerin, son beş sene içerisinde ödedikleri emlak vergilerini ilgili belediyeye başvuru yaparak iade almaları mümkün gözükmektedir. 

Emlak Vergisi Muafiyeti Başvurusu ve İade Başvurusu

Vergi muafiyetinden yararlanabilmek için başvuru formunu[2] doldurarak ilgili belediyeye başvuru yapılması gerekmektedir. Maliye Bakanlığı’nın 38 sayılı Emlâk Vergisi Genel Tebliği’nde “Belediyeler, hiçbir geliri olmayan mükelleflerden istenecek belgeler hariç olmak üzere bu Tebliğ ekinde yer alan formlar dışında mükelleflerden başka bir belge talep etmeyeceklerdir.” şeklinde açıklama yapılmıştır. Bu nedenle emekli niteliğiyle başvuru yapan kişilerin başvuru formu haricinde bir evrak sunmaları gerekmemektedir.

Bununla birlikte geçmiş son beş yıla ilişkin vergilerin iadesi için de ilgili belediyenin Emlak Dairesi Başkanlığı’na Vergi Usul Kanunu madde 120 çerçevesinde düzeltme dilekçesi verilerek iade başvurusu yapılması gerekmektedir.

Sonuç olarak

Emeklilerin kendi üzerlerine kayıtlı olan brüt 200 metrekareyi geçmeyen tek bir konutları olması ve başka bir gelirleri olmaması halinde vergi muafiyetinden yararlanmaları mümkündür. Ayrıca son beş yıla ilişkin vergilerin de iadesi olanağı bulunmaktadır.  

---------------------------------------

[1] Maliye Bakanlığı’nın 38 sayılı Emlâk Vergisi Genel Tebliği (https://www.gib.gov.tr/node/88956) Erişim tarihi: 03.06.2020

[2] Başvuru Formu https://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/eski/emlakteb38ek1.html (Erişim tarihi: 03.06.2020)