HARTUM (AA) - ADİL ABDURRAHİM - Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in bütün siyasi tutuklulara yönelik af kararının ardında, ülke gündemini değiştirmek ve yeni dönemde devlet başkanı adayı olabilmek gibi sebepler bulunduğu belirtiliyor.
Devlet Başkanı Beşir, geçen hafta ülkedeki bütün siyasi tutukluları serbest bırakma kararı verdi.
Sudan resmi haber ajansı SUNA'da, Beşir'in açıkladığı af kararıyla birlikte ülkede siyasi ve toplumsal diyaloğun artacağı, ulusal uyum ve barış atmosferi oluşacağı vurgusu yapıldı.
Beşir'in bu kararı almasında ülkede geçen yıllarda yapılan ulusal diyalog görüşmeleri temelinde bazı nedenler etkili oldu. Bu nedenlerin başında siyaset gelirken, ekonomik faktörler de sebepler arasında yer aldı.
- Ulusal diyalog süreci
Sudan Devlet Başkanı Beşir, 2014'te ulusal diyalog girişimi başlattı. Yaklaşık 2 yıl aralıklarla süren diyalog görüşmelerine bazı siyasi güçler ve silahlı gruplar katılırken bazı kesimler bu süreci boykot etti.
Görüşmeler Ekim 2016'da "ulusal uzlaşı hükümeti kurulması ve üzerinde uzlaşma sağlanan kalıcı anayasa hazırlanması" yönünde tavsiye kararlarıyla sona erdi.
Beşir, bu süreçte ulusal diyalog görüşmelerine katılan kesimlerden gelen "siyasi tutukluların serbest bırakılması" talebine olumlu cevap vererek, geçen hafta salı günü bu kararı aldı.
Devlet Başkanı, kararını "diyalog görüşmeleri neticesinde tesis edilen ulusal uzlaşı ruhu ile barışın güçlendirilmesi ve tüm siyasi kesimlerin gelecek dönemlerdeki meselelerin çözümüne ve kalıcı anayasa hazırlık çalışmalarına katılması" amacıyla aldığını belirtti.
- Karara etki eden sebepler
Beşir'i bu kararı almaya yönelten sebepler arasında 2020 seçimlerinde yeniden aday olma düşüncesi de sayılabilir.
İktidardaki partiler, ulusal diyalog görüşmelerinde alınan kararların uygulanabilmesi için çeşitli siyasi kesimlerin sürece dahil edilmesi gerektiğini, bunun için bir garantör olması gerektiğini ve bu garantörün de Ömer el-Beşir olduğu yorumlarını yaptı.
Sudan Enformasyon Bakanı Ahmed Bilal, yaptığı açıklamada hükümeti oluşturan partilerin, Beşir'in gelecek seçimlerde adaylığı konusunda hemfikir olduklarını bildirdi.
İktidardaki Ulusal Kongre Partisi Teşkilat Başkanı ve Federal Yönetim Bakanı Hamid Mumtaz da partisinin, Beşir'in üçüncü dönem adaylığına destek vereceğini, partinin adayının Beşir olacağını açıkladı.
Bu nedenle tutukluların serbest bırakılması, dolaylı yoldan Beşir'in 2020 seçimlerine adaylığının önünün açılması için fırsat oldu.
- Ekonomik nedenler
Beşir'in kararıyla ilgili dikkat çekilen bir başka nokta ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum.
Sudan, 2011'de Güney Sudan ile ayrıldığından bu yana petrol kaynaklarının dörtte üçünün Güney Sudan'da kalması nedeniyle döviz sıkıntısı çekiyor. Bu oran döviz kaynaklarının yüzde 80'ini teşkil ediyor.
Bazı gözlemciler, tutukluların serbest bırakılmasını başta ekonomik darboğaz olmak üzere siyasi rejimin karşı karşıya kaldığı krizlerden kurtulmak için yaptığı siyasi bir manevra olarak değerlendirdi.
Hükümetin bu manevrayla üzerindeki ekonomik baskıyı hafifletip dikkatleri bu konudan uzaklaştırarak siyasete çekmeye çalıştığı ifade edildi.
Sudan para biriminin değer kaybını önlemek için "Dövizi Kontrol Altına Alma Komitesi"nin başına geçen ve ekonomik kararlara doğrudan müdahil olan Beşir'in 2020'de devlet başkanı adayı olabilmesi amacıyla bu adımların atıldığı öngörülüyor.
Ülkede 2018 bütçesinin birçok krize yol açtığı, tüketim ürünlerindeki yüksek artış, dolar kurundaki dalgalanma ve bazı ürünlerin tükenmesinin vatandaşın geçimini etkilediği ifade ediliyor.
Sudan bütçesinin 4,11 milyar dolar açık verdiği, bunun da Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın yüzde 2,4'ünü teşkil ettiği biliniyor.
Tüm göstergeler Beşir'in yeniden iktidar partisinin adayı olacağını gösterse de önünde anayasa düzenlemesi, ekonomik buhran, barışı hakim kılmak, muhalefetin "rejim devrilsin" hedefinden vazgeçmesini sağlayarak, siyasete katılmalarını temin etmek gibi engeller bulunuyor.
Bazı aktivistler de insan haklarına ilişkin hükümete sunulan tavsiyelerin uygulanma durumunu değerlendirmek için ülkeye gelen Birleşmiş Milletler (BM) yetkilisi Aristide Nononsi'nin ziyaretinin siyasi tutukluların serbest bırakılmasında etkili olduğunu savunuyor.
Beşir'in siyasi tutuklular için Nononsi'nin ziyaretinden önce af çıkardığını hatırlatan aktivistler, böylelikle BM yetkilisinin Sudan'daki insan haklarına ilişkin olumsuz bir imaj çizmesinin önüne geçildiğine işaret ediyor.
