Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Anayasa değişikliğini öngören 5982 sayılı Kanunu, Anayasanın 175. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca halkoyuna sunulmak üzere yayımlanması için Başbakanlığa gönderdi.

Anayasa değişiklik teklifinin maddeleri, TBMM Genel Kurulu'nda 330 ile 367 oy aralığında kabul edildiği için Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra halkoyuna sunulacak.

Anayasa'nın, anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasını düzenleyen 175. maddesi, ''Meclisce üye tam sayısının beşte üçü (330) ile veya üçte ikisinden (367) az oyla kabul edilen Anayasa değişikliği hakkındaki Kanun, Cumhurbaşkanı tarafından Meclis'e iade edilmediği takdirde halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazetede yayımlanır'' hükmünü içeriyor.

Paketin Temmuz ayında halk oylamasına sunulması bekleniyor.

CHP, kanunun iptali için yarın Anayasa Mahkemesi'nde dava açacak.

KANUNDA NELER VAR?
Anayasa kanunu şu düzenlemeleri içeriyor: Kadın-erkek eşitliği konusunda alınacak tedbirler, Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamayacak. Çocuklar, yaşlılar ve özürlüler ile harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacak.

Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahip olacak. Bu hak, kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsayacak. Kişisel veriler ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilecek.

Yurtdışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması nedeniyle ve hakim kararıyla sınırlandırabilecek. Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahip olacak.

Devlet, her türlü istismara karşı çocukları koruyucu tedbirleri alacak. Aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olunabilecek. Memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınacak. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde, taraflar Kamu Görevlileri Kuruluna başvurabilecek. Kurul kararları, kesin ve toplu sözleşme hükmünde olacak. Toplu sözleşme emeklilere de yansıtılacak. Greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan iş yerinde neden oldukları maddi zarardan sendika sorumlu tutulamayacak. Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grevi ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlere ilişkin yasaklar kaldırılacak. ''Kamu Denetçiliği Kurumu'' (ombudsmanlık) oluşturulacak. Kurum, TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak ve idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek. Milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması kaldırılacak. TBMM Başkanlık Divanı 2. dönem sonuna kadar görev yapacak.

YÜKSEK ASKERİ ŞURA KARARLARI
Yüksek Askeri Şuranın (YAŞ) terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açılacak. İdari yargı, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olacak, ''yerindelik denetimi'' yapılamayacak.

TOPLU SÖZLEŞME HAKKI
Memurlara verilen uyarma ve kınama cezaları yargı denetimine açılacak. Adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişlerince yapılacak.

ASKERİ YARGI
Askeri yargının görev alanı yeniden belirlenecek. Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülecek. Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli olacak. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar, her durumda adliye mahkemelerinde görülecek. Siviller, savaş hali dışında askeri mahkemelerde yargılanamayacak.

ANAYASA MAHKEMESİNİN YAPISI
Anayasa Mahkemesi yeniden yapılandırılacak. Halen 11 asıl 4 yedek üyeli Anayasa Mahkemesi, 17 asıl üyeden oluşacak. TBMM, 2 üyeyi, Sayıştay Genel Kurulunun gösterdiği 3'er aday arasından, 1 üyeyi ise baro başkanlarının avukatlar arasından göstereceği 3 aday arasından gizli oyla seçecek. Cumhurbaşkanı, 3 üyeyi Yargıtay, 2 üyeyi Danıştay, 1 üyeyi Askeri Yargıtay, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesince gösterilecek 3'er aday içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzere 3 üyeyi ise YÖK'ün kendi üyesi olmayan yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri arasından göstereceği 3'er aday içinden seçecek. Cumhurbaşkanı, 4 üyeyi de üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, 1. sınıf hakim ve savcılar ile en az 5 yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından belirleyecek. Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışacak. Bölümler, başkanvekilinin başkanlığında 4 üyenin katılımı ile toplanacak. Genel Kurul ise mahkeme başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanacak. Bölümler ve genel kurul, kararlarını salt çoğunluk ile alacak. Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara, Genel Kurul bakacak. Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğuyla karar alacak. Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları, Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanacak. Anayasa Mahkemesi, Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri, dosya üzerinden inceleyecek. Ancak, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar verilebilecek. Mahkeme, gerekli gördüğü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çağırabilecek, siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısından sonra kapatılması istenen siyasi partinin genel başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilin savunmasını dinleyecek. Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tamsayısının salt çoğunluğu ile 4 yıl için bir başkan ve iki başkanvekili seçilecek. Görev süresi bitenler yeniden seçilebilecek. Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl için seçilecek. Bir kişi 2 defa üyeliğe seçilemeyecek. 12 yıldan önce yaş sınırını dolduran üye emekliye ayrılacak. Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek üyeleri ''asıl üye'' sıfatını kazanacak.

YÜCE DİVAN
Anayasa Mahkemesine kişisel başvuru yapılabilecek. Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanacak. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilecek. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu verdiği kararlar kesin olacak. Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyeleri için ''hakimlik teminatı'' geçerli olacak.

HSYK'NIN YAPISI
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeniden yapılandırılacak. HSYK'nın halen 7 olan üye sayısı 22'e, 5 olan yedek üye sayısı ise 12'a çıkarılacak. HSYK, 3 daire halinde çalışacak. HSYK'nın Başkanı, Adalet Bakanı olmaya devam edecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarının Kurulda yer alması uygulaması da sürecek. Kurulun, 4 asıl üyesi, yüksek öğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca; 3 asıl ve 3 yedek üyesi, Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca; 2 asıl ve 2 yedek üyesi, Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca; 1 asıl ve 1 yedek üyesi, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından; 7 asıl ve 4 yedek üyesi, birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından adli yargı hakim ve savcılarınca; 3 asıl ve 2 yedek üyesi idari yargı hakim ve savcıları arasından idari yargı hakim ve savcılarınca dört yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde yapılacak. Kurulun ''meslekten çıkarma'' cezasına ilişkin kararlarına itiraz yolu getirilecek. Kurulun diğer kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamayacak. HSYK'nın mevcut asıl ve yedek üyelerinin görevleri, seçildikleri sürenin sonuna kadar devam edecek.

GEÇİCİ 15. MADDE
''Ekonomik ve Sosyal Konsey'' Anayasa kapsamına alınacak.

12 Eylül dönemindeki Milli Güvenlik Konseyi üyeleri ile bu dönemde kurulan hükümetler ve Danışma Meclisi'nde görev alanların yargılanmasını önleyen geçici 15. maddesi yürürlükten kaldırıldı.

Anayasa değişikliği halkoyuna sunulurken tümüyle oylanacak. (AA)


AYDINLAR ÇAĞRI YAPMIŞTI


Türk aydınları Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e, Anayasa değişiklik paketiyle ilgili düşüncelerini, kaygılarını içeren bir mektup yolladı.

Mektupta imzaları bulunanlar arasında ünlü Türk Yazar Adalet Ağaoğlu, tiyatro sanatçısı Deniz Türkali ve DİSK Başkanı Süleyman Çelebi gibi bir çok isim bulunuyor.

İşte aydınların Köşk’e yolladığı o mektup:

“Sayın Cumhurbaşkanı,

Türkiye’nin bütüncül bir anayasa değişikliğine ihtiyacı olduğuna ve anayasa değişikliği sürecinin en geniş demokratik katılımla gerçekleşmesi gerektiğine inanıyoruz.

Ancak, siyasal süreç bu yönde gelişmedi. İktidar partisinin hazırladığı anayasa değişikliklerinin görüşülüp oylanması TBMM’de tamamlandı ve paket onayınıza sunuldu. Anayasa değişikliği sürecine ve paketteki bazı düzenlemelere ilişkin değerlendirmelerimizi saklı tutarak, gelinen noktadaki kaygılarımızı ve görüşlerimizi dikkatinize sunmak ihtiyacı duyduk.

TBMM’deki oylamaların ardından anayasa değişiklikleri arasında bulunan hak ve özgürlüklere dair maddelerin referanduma sunulmasını gerektirecek bir sonuç ortaya çıktı. Oysa çağdaş demokrasilerde insan hakları ve özgürlükleri ile ilgili düzenlemelerin referanduma sunulması düşünülemez.

Referanduma sunulacak olan anayasa değişikliği paketi gerekli katılım ve müzakere süreci içerisinde hazırlanmış değil ve bütünsel bir değişikliği temsil etmemekte. Bu niteliklere sahip olmayan paketin maddelerinin, bütünsel değişikliklerde olduğu gibi, tek bir oyla referanduma sunulması seçmenin karar verme özgürlüğünü kısıtlayacaktır.


Bu nedenle, anayasa değişikliği paketi içinde 26. maddede yer verilen, “halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır” şeklindeki düzenlemenin demokratik ilkelere aykırılığının giderilmesine olanak tanımak için, değişiklik teklifini TBMM’ye iade etmenizi ve TBMM’nin de yukarıdaki görüşleri dikkate alarak, bu sürecin işleyişini demokrasiye katkı sağlayacak biçimde yönlendirmesini bekliyoruz.

Böyle bir gelişmenin, referandum sürecinde artmasından endişe duyduğumuz toplumsal kutuplaşmayı azaltacağına inanıyoruz. Böylelikle, siyasi partilerin kapatılmasına dair hükümlerin AİHM ve Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu Kriterleri çerçevesinde istisnai bir durum olarak düzenlenmesi, temsilde adalet ilkesine imkan vermeyen barajın kaldırılması, seçim ve siyasi parti yasalarının daha demokratik hale getirilmesi gibi öncelikli gördüğümüz değişikliklerin de önünün açılabileceğini düşünüyoruz.

Saygılarımızla”

İŞTE MEKTUPTA İMZASI OLAN AYDINLAR

Adalet Ağaoğlu
Adalet Dinamit
Adnan Özyalçıner
Adnan Serdaroğlu (Birleşik Metal-İş Sen. Gen. Bşk.)
Prof. Ahmet Alkan
Prof. Ahmet Çakmak
Prof. Ahmet Koman
Akın Atalay
Prof. Alan Duben
Prof. Ali Çarkoğlu
Prof. Ali Rıza Kaylan
Prof. Alpar Sevgen
Alper Çelikel
Altan Ertürk
Arsin Arşık
Prof. Arzu Öztürkmen
Atilay Ayçin (Hava-İş Sen. Gen. Bşk.)
Doç. Asım Karaömerlioğlu
Ayça Alemdaroğlu
Prof. Aydan Gülerce
Aydın Cıngı
Aydın Erdoğan
Öğ. Gr. (em). Aydın Pesen
Prof. Ayhan Alkış
Prof. Ayhan Kaya
Prof. Ayla Gürsoy
Ayşe Alnıaçık
Prof. Ayşe Ayata
Doç. Ayşe Betül Çelik
Prof. Ayşe Buğra
Yard. Doç. Ayşe Gül Altınay
Ayşe Günaysu
Doç. Ayşe Mumcu
Prof. Ayşe Öncü
Prof. Ayşe Saktanber
Yard. Doç. Ayşen Candaş
Doç. Aziz Çelik
Balkan Naci İslimyeli
Barbaros Dinçer
Doç. Begüm Özkaynak
Prof. Behlül Üsdiken
Belma Akçura
Beral Madra
Prof. Binnaz Toprak
Bircan Yorulmaz
Burak Çelik
Prof. Burhan Şenatalar
Prof. Bülent Sankur
Prof. Canan Ergin
Celal Başlangıç
Celal Yıldırım
Celalettin Can (78'liler Vakfı Bşk.)
Prof. Cengiz Güleç
Prof. Cevza Sevgen
Coşkun Üstler
Çiğdem Aydın (KA.DER Bşk.)
Deniz Türkali
Yard. Doç. Deniz Yükseker
Doç. Dilek Barlas
Dilek Zaptçıoğlu
Ece Temelkuran
Ercan Kanar
Erdoğan Aydın
Ergin Cinmen
Erol Kızılelma (SODEV Bşk.)
Prof. Ersin Kalaycıoğlu
Dr. Esen Aslandoğan
Prof. Faruk Birtek
Prof. Fatmagül Berktay
Doç. Ferdan Ergut
Feyyaz Yaman
Füsun Çeliköz
Yard. Doç. Galip Yalman
Gaye Boralıoğlu
Prof. Gencer Özcan
Genco Erkal
Prof. Gülhan Türkay
Gülseren Onanç
Doç. Gün Kut
Prof. Günay Atalayer
Prof. Günseli Berik
Prof. Gürol Irzık
Hakan Tahmaz
Halim Ağaoğlu
Halim Bulutoğlu
Yard. Doç. Haluk Bingöl
Prof. Hayri Kozanoğlu
Hikmet Çetinkaya
Hülya Gülbahar
Hüseyin Çakır
Hüseyin Ergün
Hüsnü Öndül
İbrahim Betil
Prof. İbrahim Kaboğlu
İpek Duben
Dr. İ. Refik Baysal
İrfan Bozan
Doç. İzak Atiyas
Prof. İzzettin Önder
Kadri Gürsel
Kazım Genç (Alevi Bektaşi Der. Fed. Gen. Sek.)
Prof. Kemal Kirişçi
Kıvanç İnelmen
Yard. Doç. Koray Çalışkan
Prof. Kuban Altınel
Prof. Kuvvet Lordoğlu
Prof. Kuyaş Buğra
Kürşad Kahramanoğlu
Yard. Doç. Lamia Gülçür
Prof. Levent Köker
Lokman Şahin
Mehmet Güç
Prof. Mehmet Türkay
Prof. M. Ufuk Çağlayan
Mehmet Ufuk Peker
Mehmet Ural
Mehmet Tüm
Prof. Mehmet Zaman Saçlıoğlu
Prof. Melda Tunçay
Melek Özman (Filmmor)
Meltem Aslan
Meral Tamer
Prof. Meryem Koray
Metin Bakkalcı (TİHV Genel Sekreteri)
Mihri İnal Çakır
Prof. Mine Eder
Doç. Muhittin Mungan
Murat Çelikkan
Mustafa Türkel (Tek Gıda-İş Sen. Gen. Bşk.)
Müge Sökmen
Nebahat Akkoç (KAMER)
Necati Abay
Doç. Necati Aras
Prof. Necip Çakır
Necla Zarakol
Necmiye Alpay
Prof. Nermin Abadan-Unat
Prof. Nesrin Sungur
Neşe Erdilek
Nevzat Sayın
Prof. Nihal İncioğlu
Prof. Nihal Saban
Prof. Nilgün Işık
Nilgün Saban
Nimet Tanrıkulu
Öğr. Gör. Nur Sankur
Doç. Nuray Mert
Nurdan Arca
Prof. Nurhan Yentürk
Prof. Nurşen Mazıcı
Prof. Nüket Kardam
Oğuz Kaan Salıcı
Yard. Doç. Olgun Akbulut
Orhan Alkaya
Orhan Esen
Osman Kavala
Osman Ulagay
Doç. Ozan Erözden
Prof. Öget Öktem Tanör
Ömer Kaymakçalan
Yard. Doç. Özgür Ulus Mutlu
Öztürk Türkdoğan (İHD Genel Bşk.)
Yard. Doç. Pınar Bedirhanoğlu
Doç. Pınar İlkkaracan (Kadının İnsan Hakları Kurucu Üyesi)
Rauf Kösemen
Remzi Altunpolat (Eğitim-Sen Ankara 5 No’lu Şb.)
Prof. Reşit Canbeyli
Rıdvan Budak (Tekstil İşçileri Sen. Gen. Bşk.)
Sakine Çil
Doç. Sedef Arat-Koç
Selen Lermioğlu Yılmaz (WINPEACE)
Prof. Sema Erder
Sema Savaşay
Semih Poroy
Semih Sökmen
Doç. Semra Somersan
Sennur Sezer
Yard. Doç. Serhat Güvenç
Doç. Serpil Çakır
Prof. Serpil Sancar
Sevda Köksoy Küey
Sevgi Binbir (İzmir Kadın Dayanışma Der.)
Seyfi Öngider
Prof. Sibel Irzık
Prof. Sibel İnceoğlu
Sima Benaroya
Soli Özel
Süleyman Çelebi (DİSK Genel Başkanı)
Prof. Şahika Yüksel
Prof. Şebnem Korur Fincancı (TİHV Genel Bşk)
Doç. Şemsa Özar
Prof. Şevket Pamuk
Prof. Şule Kut
Şükran Soner
Prof. Tahsin Yeşildere (Üniv. Öğretim Üyeleri Derneği Bşk.)
Tan Morgül
Tatyos Bebek
Tayfun Kalkan
Tayfun Mater
Doç. Tunga Güngör
Prof. Turgut Tarhanlı
Tülay Ateş
Yard. Doç. Umut Aydın
Prof. Ünal Zenginobuz
Doç. Vildan İyigüngör
Prof. Yakın Ertürk
Prof. Yaman Barlas
Yaprak Zihnioğlu
Prof. Yasemin İnceoğlu
Yavuz Önen
Prof. Yeşim Arat
Yard. Doç. Yunus Sözen
Yusuf Limon
Zafer Aydın
Prof. Zehra Arat
Zeki Coşkun
Yard. Doç. Zeki Gül
Yard. Doç. Zeynep Gambetti
Yard. Doç. Zeynep Kadirbeyoğlu
Zozan Özgökçe (Van Kadın Derneği)
(Vatan)