Anayasa değişikliği teklifinin 12. maddesine 336 kabul, 70 ret oyu verildi.
TBMM Genel Kurulundaki gizli oylamaya 408 milletvekili katıldı.
Oylamada 336 kabul, 70 ret, 1 çekimser, 1 boş kullanıldı.
Teklifin 12. maddesiyle, Anayasanın "Yargı Yolu" başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapılarak, Yüksek Askeri Şura'nın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açılıyor.
Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olacak, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamayacak.
Gönül: "İhraç kararları YAŞ'la ilgili değil"
Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Anayasa değişikliği teklifinin 12. maddesinin üzerinde soruları yanıtladı; "ihraç kararlarının Yüksek Askeri Şura kararlarıyla hiçbir alakası olmadığını" söyledi.
Gönül, ilişik kesme kararlarının, Şura kararlarının sağladığı disipline halel getirmemesi gerektiğini kaydetti. Gönül, "Terfi işlemi, Askeri Şura'da görüşülmeye devam edilmelidir; hiçbir şekilde yargı denetimine bunun açılması doğru olmaz. Vaktiyle açıktı ama yargının terfi ettirdiği kişiler ile Askeri Şura'nın terfi ettirdiği kişiler arasındaki uyuşmazlık, disipline etki edecektir. Bu sebeple Askeri Şura'nın kararlarının yargıya açık olmadığı kesin vurgulanmalıdır" diye konuştu.
Yüksek Askeri Şura'nın ihraç kararlarına da değinen Gönül, "İhraç kararlarının Askeri Şura'yla hiçbir alakası yoktur. İhraç kararları, kurullardan geçtikten sonra kurulların kararları ihraç şeklinde tecelli ederse bu ilgili kuvvet komutanı tarafından Savunma Bakanlığı makamına arz edilir. Bakanın uygun görmesiyle ihraç tamamlanmış olur. Astsubaylarda böyledir. Subaylarda ise üçlü kararname ile olur. Demek ki Askeri Şura'ya gitmeksizin ihraç etmek mümkündür ve normal yolu budur. Ancak, 1983 yılında, kanunda yapılan bir değişiklikle 'Genelkurmay uygun gördüğü, gerekli gördüğü dosyaları Askeri Şura'ya sevk eder' denilmiş. 1542 personel Askeri Şura'dan geçerek ihraç edilmiş. Bunun 615'i subay, 927'si astsubay. Bunlar yargıya gidememişler. Bunun dışında binlerce kişi ihraç yapılmıştır önceden ama bunlar Askeri İdare Mahkemesi'ne gidememiştir. Bizim de muhalefet şerhi koymamız bundan kaynaklanmaktaydı. Bu ikili ayrımı takdiren yapan makama saygı duymadığımızdan değil ama anayasal hükümlerin bunun da üzerinde olduğunu düşünmemizden kaynaklanıyor" dedi.
Önergeler reddedildi
Anayasa değişikliği teklifinin 12. maddesi üzerinde 7 değişiklik önergesi verildi. BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan, Anayasanın herkese savunma hakkı verdiğini belirterek, ihraç kararlarına yargı yolunun açılmasının yerinde bir düzenleme olduğunu, ancak terfilerin de yargı denetimine açılması gerektiğini savundu.
Kaplan, referanduma gidilmesi halinde 500 milyon lira civarında masraf yapılacağını, Meclisin en az 1 ay çalışamayacağını kaydederek, referandum için verilen emekler karşısında Türkiye'ye bir fayda sağlanamayacağını ileri sürdü.
CHP Bursa Milletvekili Onur Öymen ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına atıfta bulunulduğunu belirterek, şimdiye kadar Yüksek Askeri Şura kararları doğrultusunda yapılan müracaatların AİHM tarafından kabul edilmediğini savundu.
Öymen, Çek Cumhuriyetinde 2 ay önce aşırı sağcı bir partinin kapatıldığını belirterek, Almanya'daki parti kapatmalarına ilişkin düzenlemelerde, kapatma gerekçesinde şiddet aranmadığını, sadece demokrasiye zarar veren partilerin kapatabildiğine dikkati çekti. Anayasa değişikliği teklifi üzerindeki önergeler reddedildi.
Maddeyle ilgili ne dediler?
Madde üzerinde MHP Grubu adına söz alan Ordu Milletvekili Rıdvan Yalçın, "orduyu yıpratma çabalarının sürdürüldüğü bir ortamda Türk Silahlı Kuvvetlerinin hiyerarşik yapısı dışındaki odaklardan emir alacak personelin doğuracağı mahsurların her zamankinden daha yüksek bir tehdit olarak mevcut olduğunu" belirterek, değişikliğin yeniden düşünülmesini istedi.
Şimdiye kadarki anayasa değişikliklerinin uzlaşmayla yapıldığını belirterek, uzlaşma sağlanmadan teklif getirilmesini eleştiren Yalçın, "Gittiğiniz yolun sonu çıkmaz sokaktır. Rüzgar ekiyorsunuz, fırtına biçeceksiniz" görüşünü dile getirdi.
CHP Grubu adına söz alan, Manisa Milletvekili Şahin Mengü, Yüksek Askeri Şura kararlarının yargı denetimi dışında bırakılmasının eleştirildiğini anımsatarak, Cumhurbaşkanının tek başına verdiği bazı kararların da yargı denetimi dışında olduğunu ifade etti. Mengü, "Cumhurbaşkanı sizin çekirdek kadronuzdan olduğu için mi tek başına verdiği kararları yargı denetimi dışında bırakıyorsunuz" dedi.
'Yerindelik denetimi yapılmamasına" yönelik değişikliğin ise Danıştay'ın bazı kararlarından rahatsızlık duyulduğu için getirildiğini savunan Mengü, Danıştay'ın devre dışı bırakılmak istendiğini iddia etti. İktidarların yargıdan çekinmemesi gerektiğini ifade eden Mengü, "Çekinirlerse hepimiz için telafisi zor sonuçlar ortaya çıkar" diye konuştu.
BDP Grubu adına konuşan Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan, orduların disipline tabi bulunduğunu, bu bakımdan diğer idari birimlerden ayrılmalarının doğal olduğunu kaydetti. Kaplan, "Ancak bu nedenle YAŞ kararlarını denetim dışı bırakırsanız, kurunun yanında yaş da yanar" dedi.
Bir subayın "eşi başörtülü diye ordudan atılmasının son derece vahim olduğu" görüşünü dile getiren Kaplan, "namaz kılıyor dile bir subayın ordudan atılmasının da inanç özgürlüğüne aykırı olduğunu" söyledi. Kaplan, ordudan atılmaların "komünistlik" gerekçesiyle başladığını belirterek, "Dedesi Dersim isyanına katıldığı gerekçesiyle bir teğmenin, ailesi Kürtçe konuştuğu için bir binbaşının ordudan atıldığını" öne sürdü.
"Bölücülükten atılan subay sayısının az olduğunu, çünkü Harp Okullarına Kürt kökenlilerin alınmadığını" iddia eden Kaplan, "Kaç tane Kürt general var? İstisna seviyesinde var. Bu, hukuksuzluk ve adaletsizliktir" dedi.
İlk teklifteki maddenin "kısırlaştırılarak" yeniden düzenlendiğini belirten Kaplan, "Düzenleme yeterli değil. Kışlada da hukuk olmalıdır" görüşünü savundu. Mengü'nün sözleri ile ilgili "sataşma" gerekçesiyle söz alan Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, "Dün öyle, bugün böyle diyen biri olmadığını söyledi.
AK Parti Grubu adına konuşan Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa, Yüksek Askeri Şura kararları nedeniyle yaklaşık 3 bin kişinin ordudan ihraç edildiğini belirtti. Fatsa, "bu kararların toplum vicdanını rahatsız ettiğini" söyledi. Fatsa, "Sadece bu açıdan bile bu anayasa değişikliğinin ne kadar önemli olduğunu sağduyu sahibi her insan görür" dedi.
Teklifin 13. maddesi de kabul edildi
Anayasa değişikliği teklifinin 13. maddesi için 338 kabul, 70 ret oyu verildi. TBMM Genel Kurulundaki gizli oylamaya 408 milletvekili katıldı. Oylamada 338 kabul, 70 ret oy çıktı.
Teklifin 13. maddesiyle, Anayasa'nın devlette memur çalıştırılmasına ilişkin hükümler içeren 128. maddesine "Ancak, mali ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır" fıkrası ekleniyor.
Bu düzenlemeyle, Anayasanın 53. maddesindeki değişiklikle memurlara tanınması öngörülen "Toplu sözleşme hakkı" 128. maddeye yansıtılıyor.
14. madde de kabul
Anayasa değişikliği teklifinin 14. maddesine de 336 kabul, 71 ret oyu verildi. TBMM Genel Kurulundaki gizli oylamaya 408 milletvekili katıldı. Oylamada 336 kabul, 71 ret oy verildi, 1 oy da boş çıktı.
Teklifin 14. maddesiyle, Anayasanın, memurların disiplin kovuşturması konusunda hükümler getiren 129. maddesinde değişiklik yapılarak, uyarma ve kınama cezaları da yargı denetimine açılıyor.
