İşverenin, işçiyi, haksız yere işten çıkarması sebebi ile, genel olarak, ilk akla gelen alacak, kıdem ve ihbar tazminatıdır. Fakat bunların yanında, ihbar tazminatının 3 katı, kötüniyet tazminatı da istenebilir. Kötüniyet tazminatının istenmesi, işçinin diğer haklarını istemesine engel değildir. İş kanunumuzun yanı sıra Deniz iş kanunu ve borçlar Kanunumuzda da bu husus düzenlenmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu mad. 17/6’da; “18’inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21’inci maddelerinin uygulanma alanı dışında kalan işçilerin (iş güvencesi kapsamı dışında kalan işçilerin) iş sözleşmesinin, fesih hakkının, kötüye kullanılarak, sona erdirildiği durumlarda, işçiye, bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması ayrıca dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir” denmiştir.
854 sayılı Deniz İş Kanunu mad. 16’da; “Gemi adamının sendikaya üye olması, şikayete başvurması gibi sebeplerle işinden çıkarılması hallerinde ve genel olarak hizmet akdini bozma hakkının kötüye kullanıldığını gösteren diğer durumlarda “B” bendinde yazılı önellere ait ücretlerin üç katı tutarı tazminat olarak ödenir” denmiştir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu mad. 434’de; “Hizmet sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işveren, işçiye fesih bildirim süresine ait ücretin üç katı tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür” denmiştir.
Kanunda Kötüniyet tazminatının alınması gereken haller belirtilmemiştir, Fakat kötüniyetli iş akdinin feshi durumları belirtilmiştir. Bunlar;
İşçinin İşveren Aleyhine Dava Açması örneğin işçinin ödenmeyen fazla mesaileri ile ilgili işverene dava açması
İşçinin İşvereni Şikayet Etmesi örneğin işçinin işvereni sgk primlerini eksik yatırdığı gerekçesi ile sgk ya şikayet etmesi
İşçinin İşveren Aleyhine Şahitlik Yapması örneğin işçinin başka bir çalışanın alacağı için davada şahitlik etmesi gibi.
Tabi ki iş akdinin kötüniyetle sonlandırılması sadece bu 3 madde ile sınırlı değildir. Çeşitli Yargıtay kararlarından bu örnekler çoğaltılabilir. Örneğin, kadın işçinin, hamileliği sebebi ile, işine son verilmesi, işçinin izne çıkartılıp döndüğünde işe gelmediği gerekçesi ile iş akdine son verilmesi, İşverenin ırk, din dil, cinsiyet ve medeni hal ayrımı yapması, işçinin siyasi görüşü sebebiyle fesih, gibi.
BİLDİRİM SÜRESİNİN ÜÇ KATI TUTARINDA KÖTÜ NİYET TAZMİNATI ÖDENİR:
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
İş Sözleşmeleri
a) İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2 hafta sonra (2 hafta x 3= 6 haftalık ücret tutarında kötüniyet tazminatı)
b) İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 4 hafta sonra, (4 hafta x 3= 12 haftalık ücret tutarında kötüniyet tazminatı)
c) İşi 1,5 yıldan 3 kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 6 hafta sonra, (6 hafta x 3= 18 haftalık ücret tutarında kötüniyet tazminatı)
d) İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak 8 hafta sonra,
Feshedilmiş sayılır. (8 hafta x 3= 24 haftalık ücret tutarında kötüniyet tazminatı)
Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.
