İSMAİL SAYMAZ

İSTANBUL - İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) geçen 16 Kasım'da metrobüsler başta olmak üzere yaptığı ulaşım zammı, Halkevleri'nin itirazı üzerine yargı tarafından iptal edildi. İstanbul 10. İdare Mahkemesi, kararında İBB'yi, zam hesabı yaparken enfelasyon oranı gibi objektif ve bilimsel verilere dayanmamakla, enflasyon oranının çok üzerinde zam uygulamakla suçladı. Kararda, fahiş zammın 'idarenin iç kaynak teminine yönelik olduğu' kaydedilerek, İBB'ye toplu taşımacılıkta sosyal adalet ilkesi anımsatıldı.
İBB, geçen yıl ilk ulaşım zammını 22 Mayıs'ta yaptı. Beşibiryerde'nin (ELBİL) fiyatı 7 TL'den 7,50 TL'ye, AKBİL de 1,30 TL'den 1,50'ye çıkarıldı. İkinci zam 16 Kasım'da yapıldı. ELBİL 10 TL'ye, metrobüs tam bilet 1,50 TL'den 2 TL'ye, indirimlisi 85 kuruştan 1 TL'ye, tek geçişlik AKBİL'se 2 TL'ye çıkarıldı. Aylık AKBİL'deki biniş sınırı ise 200 binişten 160'a düşürüldü. Ayrıca aylık AKBİL'de her binişten eksilen kontör sayısı 2'ye çıkarıldı.

Topbaş bile hak vermişti
Zam İstanbul'da büyük tepkilere yol açtı. Halkevleri üyeleri metrobüs duraklarında, 'bedava geçiş' eylemi yaptı. Tepkiler öyle kitleselleşti ki, İBB Başkanı Kadir Topbaş da eylemcilere hak verdi! Ardından Halkevleri Genel Sekreteri Avukat Oya Ersoy, İstanbul 10. İdare Mahkemesi'nde başvurarak, 16 Kasım'daki zammın iptalini istedi.

İBB gönderdiği savunmada zammın gerekçesi olarak tüm İETT'nin personel giderlerini, sosyal güvenlik primlerini, mal ve hizmet alımları ile faiz giderlerini gösterdi. Bu davayı 8 Ocak'ta karara bağlayan mahkeme, İBB'yi 'objektif olmamakla, zam yaparken enflasyon oranı gibi bilimsel kriterleri dikkate almamakla' suçladı. Kararda, şöyle denildi:

Amaç, idareye iç kaynak sağlamak!
"AKBİL tam abonman birim adedi sayısının objektif verilere dayanmaksınız aylara göre bir ortalama alınmak suretiyle 200 binişten 160'a indirildiği, maliyet hesabında yer alması gereken en önemli unsurlardan olan enflasyon oranının da zamlarda dikkate alınmadığı, zira Türkiye İstatistik Kurumu'nca açıklanan 2009 Tüketici Fiyatlar Endeksi'nin yüzde 6,53, Üretici Fiyat Endeksi'nin yüzde 5,93 olduğu açıklandığı halde bu oranlar maliye hesabında dikkate alınmaksızın ve enflasyon oranının çok üzerinde, yüzde 33 oranında yapılan zamla toplamda yüzde 50'yi aşacak şekilde zammın haklı gerekçeleri yoktur. Bu durumda, dava konusu işlemin enflasyon oranları gibi bilimsel tespitlere dayanan objektif ölçüler içermediği, kapsamlı inceleme ve araştırmaya dayanmadığı, tamamen idarelerine iç kaynak teminine yönelik olduğu anlaşılmakta olup özellikle düşük ve orta gelirli vatandaşlarca kullanılan toplu taşıma ücretlerine bir yıl içinde toplamda enflasyon oranını fahiş oranda aşacak şekilde yapılan zammın hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı sonucuna varılmıştır."
Kararda, şehir için ulaşımının İBB'nin asli görevleri arasında bulunduğu ve zammın toplu taşımacılıkta sosyal adalet ilkesine aykırı olduğu kaydedildi.

Bugünden itibaren uygulamalı
Zammı iptal ettiren Avukat Oya Ersoy, kararın İBB avukatlarınca alındığını ve zammın geri çekilmesi gerektiğini kaydetti. Ersoy, metrobüs kullanıcılarının yaklaşık iki aydır yüzde 50 zamlı şekilde ödeme yaptığını belirterek, "İBB, 61 gündür yarı oranında fazla para alıyor. Bu, 30 gün demek. Metrobüse 30 gün parasız binme hakkımızı da istiyoruz" dedi.
Halkevleri'nden yapılan açıklama ise, iptal kararı 'halkın haramilere karşı zaferi' diye nitelendirilerek, şöyle denildi:
"Bu kazanım, soyguna hayır diyerek turnikelerden parasız geçen herkesindir. Zamcılara, soygunculara karşı eylemler yapanların, belediyenin kapısına dayananlarındır. Zamlara karşı tepkilerimiz karşılığını bulmuş, mahkeme zammın geri alınmasına dair kararını açıklamıştır. Ancak iş bitmedi. Zammın geri alınması için sürecin takipçisi olacak, ulaşım hak olarak kabul edilene kadar mücadelemizi sürdüreceğiz."

Mesafeye göre ödeme
Bu arada, İETT Genel Müdürü Hayri Baraçlı, metrobüs ücretleriyle ilgili çalışmaların devam ettiğini belirterek, "Metrobüslerde mesafeli ücretlendirmeyi uygulamayı planlıyoruz. Bu mesafeli ücretlendirme içinde yolcular gittikleri kadar ücret ödeyecek. O yüzden mesafe bazlı hareket
edeceğiz. Yolcular belki de tek durak, iki durak gibi mesafelerde daha az ücret ödeyecek" dedi.
Baraçlı, raylı sistemlerle ilgili yatırımların 2010 yılında devam edeceğini belirterek, şöyle dedi:
"Değişik hatlarda metrobüs olabilir mi, olamaz mı diye çalışmalarımız var. Halkımızın istediği Avcılar-Beylikdüzü hattıyla ilgili çalışmalarımız devam ediyor. 2010'da bu hatla ilgili projeler
başlatabiliriz. Çevreye duyarlı 100 otobüs almayı planlıyoruz." Baraçlı, Otogar-Olimpiyat Köyü Metrosu Projesi’nin büyük bir bölümünün 2010'da tamamlanacağını belirtti.