T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 2016/34331
K. 2018/780
T. 21.1.2018
* FESHİN GEÇERSİZLİĞİ VE İŞE İADE İSTEMİ ( Mahkemenin Feshin Sendikal Nedene Dayanmadığı Yönündeki Kararının Hatalı Olduğu - Davacı Tarafından Dosyaya Sunulan CD İçeriğinde Davacının ve Bir İşyeri Yetkilisinin Konuşma Kayıtlarının Davacının Sendikal Nedenlerle İş Akdinin Feshedildiğine Delil Olduğu/Davacının Sendikal Tazminat İddiasını İspatlamak İçin Kendi Lehine Delil Oluşturduğu Anlaşılmakla Bunun Hukuka Aykırı Delil Niteliğinde Kabul Edilemeyeceği )
* SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN GÜVENCESİ ( Feshin Geçersizliği ve İşe İade İstemi - İşçilerin İşe Alınmalarının Belli Bir Sendikaya Girmeleri veya Girmemeleri Sendika Üyeliklerini Sürdürmeleri veya Üyelikten Çekilmeleri Gibi Şartlara Bağlanamayacağı/İşçiler Arasında Çalışma Şartları veya Çalıştırmaya Son Verilmesi Bakımından Ayrım Yapılamayacağı )
* İSPAT YÜKÜ ( İş Sözleşmesinin Sendikal Sebeple Feshedildiği İddiası İle Açılacak Davada Feshin Nedenini İspat Yükümlülüğünün İşverene Ait Olduğu - Feshin İşverenin İleri Sürdüğü Nedene Dayanmadığını İddia Eden İşçinin Feshin Sendikal Nedene Dayandığını İspatla Yükümlü Olduğu )
* SENDİKAL BİR SEBEPLE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ ( Davacının Sendikal Tazminat İddiasını İspatlamak İçin Kendi Lehine Delil Oluşturduğu - Davacı Tarafından Dosyaya Sunulan ve Dökümü Yaptırılan CD İçeriğinde Davacının ve Bir İşyeri Yetkilisinin Konuşmasının Davacının Sendikal Nedenlerle İş Akdinin Feshedildiğini Kanıtladığı/Mahkemenin Feshin Sendikal Nedene Dayanmadığı Yönündeki Kararının Hatalı Olduğu )
6356/m.25
4857/m.18,19,20/3,21
ÖZET : Dava, feshin geçersizliği ve işe iade istemine ilişkindir.
Davalı işverence yapılan feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.
Davacının iş sözleşmesini geçerli sebeple feshettiğini ispat yükü kendisinde olan davalı işveren kanıtlayamadığından, mahkemece feshin geçersizliğine karar verilmesi isabetlidir.
Sendikal tazminat talebi bakımından ise davacı tarafından dosyaya sunulan dökümü yaptırılan CD içeriğinde davacının ve bir işyeri yetkilisinin konuşma kayıtları bulunmakta olup; ilgili ses kaydının amacının davacının sendikal tazminat iddiasını ispatlamak için kendi lehine bir delil oluşturmak olduğu anlaşılmakla hukuka aykırı delil niteliğinde değildir. Mahkemece çözümü yaptırılarak dosya arasına alındığı halde gerekçeli kararda bu konuşmada yer alan ifadelere neden itibar edilmediğinin gerekçesi ise açıklanmamıştır.
Mahkemenin feshin sendikal nedene dayanmadığı yönündeki kararı hatalı olup, davacı tarafından sendikal fesih iddiası ispatlandığından feshin sendikal sebeple yapıldığının kabulü gerekirken reddi bozmayı gerektirmiştir.
DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve yasal sonuçlarına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : A-) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili; davacının 19/10/2011 tarihinden 21/05/2014 tarihine kadar davalılar nezdinde şoför olarak çalıştığını, sendikal sebeplerle davacıya baskı yapıldığını, sendika üyesi bir çok çalışanın çıkartıldığını, davacının feshin son çare olması ilkesine aykırı davrandığını, davacının savunması alınmadan iş akdinin feshedildiğini, feshin haksız ve hakkaniyete aykırı olduğunu iddia ederek haksız feshin geçersizliğine, davacının işe iadesine yasadan doğan hakların ödenmesine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B-) Davalılar vekili, husumet itirazında bulunduklarını, davacının işvereninin davalı ... .olduğunu, iş akdinin geçerli neden ile yapmakta ödevli olduğu görevleri kendisine hatırlatılmasına rağmen yapmamakta ısrar etmesi nedeni ile feshedildiğini, sendikal neden ile feshin söz konusu olmadığını savunarak davanın reddi ile yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacıya yükletilmesini istemiştir.
C-) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, davalı ...... asıl işi olarak görülen bu işin alt işverenlere verilemeyeceği, verilebilmesi için işletme ve işin gereği ile teknik nedenlerin bulunmadığı, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olması sebebiyle davacının başlangıçtan itibaren.........'nin işçisi olduğu, davacının 3,5 yılı aşkın süredir davalılar nezdinde çalıştığı, fesih sebebi olarak 13.05.2014 tarihli tutanağın gösterildiği, tanıklar tarafından fesih sebebi olarak ayrıca mesai düzensizliğinden de bahsedildiği böylece fesih sebebi ile bağlı olan davalıların fesih sebebini genişlettikleri ancak davalıların feshin geçerli sebebe dayandığını ispat edemedikleri, davacının da sendikal sebeple çıkartıldığını ispat edemediği, sendikal faaliyetinin somutlaştırılmadığı, davacının sendika üyesi olmasından uzun süre sonra iş akdine son verildiği, sendikaya üye sayısının 195 olmasına rağmen İstanbul'da 3 kişinin üyelikten çekildiği, sendikalı olup çalışan kişilerin bulunduğu, hatta tek tük de olsa üyelik başvurularının devam ettiğinin bildirildiği, sendikal faaliyetinin ortaya konulamadığı gerekçesiyle davanın kabulüne davacının işe iadesine ve sendikal tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.
D-) Temyiz:
Karar süresinde davacı ... davalılar tarafından temyiz edilmiştir.
E-) Gerekçe:
Davalı işverence yapılan feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.
Sendikal tazminat 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 25. maddesinde düzenlenmiş, işçilerin işe alınmalarının belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, sendika üyeliklerini sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri gibi şartlara bağlanamayacağı hükme bağlanmıştır. Yine, işçiler arasında çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından ayrım yapılamayacağı da yasada öngörülmüştür. Sendikal faaliyetlere katılma da güvence altına alınmıştır. Sözü edilen hükümlerden “fesih dışında” olanlara aykırılık halinde işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere tazminata tabi olduğu Yasada açıklanmıştır. ......22.10.2014 tarihli oturumunda verilen 2013/1 E sayılı kararında, maddede yer alan “…fesih dışında…” ibaresinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline, yürürlüğün durdurulması isteminin koşulları oluşmadığından talebinin reddine karar verilmiştir.
Sendikal bir sebeple iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesine dair dava açma hakkına sahiptir. İş sözleşmesinin sendikal sebeple feshedildiğinin tespit edilmesi hâlinde, 4857 Sayılı Kanun'un 21. maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. İşçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 Sayılı Kanun'un 21. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez.
İş sözleşmesinin sendikal sebeple feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.
Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlüdür.
Dairemizce, sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde, işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla, işverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması gibi ölçütler belirlenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta; davacı işçi, iş akdinin haklı veya geçerli bir sebeple feshedilmediğini ve bu feshin asıl sebebinin sendika özgürlüğü kapsamındaki sendika seçme özgürlüğünün engellenmesine yönelik olduğunu iddia etmiştir.
4857 Sayılı İş Kanunu'nun 19. maddesi uyarınca aynı Kanun'un 18. maddesi kapsamında kalan işçinin iş sözleşmesinin geçerli sebeple feshetmek isteyen işveren, fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Yazılı fesih bildiriminin de, fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde içermesi zorunludur. Yazılı şekil, ayrıca açıklık, aleniyet ve ispat fonksiyonu haizdir. Yazılı şekil, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 18'inci maddesi uyarınca yapılacak fesihler için geçerlilik şartı olarak aranmaktadır. Madde uyarınca, işveren fesih bildirimini yazılı yapmak zorunda olduğu gibi fesih sebeplerini de yazılı olarak göstermek zorundadır. Davalı işveren, fesih bildiriminde fesih sebebini ispatlayamadığından fesih geçersizdir. Mahkemece feshin geçersizliğine karar verilmesi bu yönü ile isabetlidir. Ancak feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı noktasında varolan sonuç dosya içeriğine uygun değildir.
Somut uyuşmazlıkta, davacının iş sözleşmesinin geçerli sebeple feshettiğini ispat yükü kendisinde olan davalı işveren kanıtlayamadığından, mahkemece feshin geçersizliğine karar verilmesi isabetlidir. Bu sebeple davalı tarafın bu yöne dair temyizi yerinde değildir.
Sendikal tazminat talebi bakımından ise davacı tarafından dosyaya sunulan dökümü yaptırılan CD içeriğinde davacının ve bir işyeri yetkilisinin konuşma kayıtları bulunmakta olup, konuşma kaydında sendikanın yaptığı bilgilendirme toplantısına davacının işyerindeki çalışanları çağırdığı, bundan dolayı şube müdürünün gelip davacıyla konuştuğu, , işyeri yetkilisinin sendikanın yaptığı toplantıya katılanları öğrenmeye çalıştığı ancak davacının bilgi vermediği ,davacının kendisine daha önce sendikadan ayrıl dendiğini ancak ayrılmayınca 3 ay ......'da çalıştırıldığını, sendikayı bırakırsan seni oradan alırız dendiğini söylediği, ayrıca işyeri yetkilisinin, davacıya sık sık sen bu işte çalışmak istemiyor musun dediği görülmekte olup söz konusu ses kaydının amacının davacının sendikal tazminat iddiasını ispatlamak için kendi lehine bir delil oluşturmak olduğu anlaşılmakla hukuka aykırı delil niteliğinde olmadığı ,mahkemece çözümü yaptırılarak dosya arasına alındığı halde gerekçeli kararda bu konuşmada yer alan ifadelere neden itibar edilmediğinin gerekçesi açıklanmamıştır.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden Mahkemenin feshin sendikal nedene dayanmadığı yönündeki kararının hatalı olup, davacı tarafından sendikal fesih iddiasının ispatlandığından feshin sendikal sebeple yapıldığının kabulü gerekirken, yazılı gerekçe ile reddi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile 4857 Sayılı iş Kanunu'nun 20/3. maddesi uyarınca Dairemizce aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
F-) Hüküm: Yukarıda açıklanan gerekçeler ile;
1-)Mahkemenin kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-)Davanın kabulüyle davalı ....... tarafından yapılan feshin geçersizliğine ve davacının ...... A.Ş. nezdinde İŞE İADESİNE,
3-)Feshin sendikal nedene dayanması nedeni ile davacının başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın tazminat miktarının davalıların birlikte sorumlu olmaları kaydıyla takdiren davacının 1 yıllık brüt ücreti tutarında BELİRLENMESİNE,
4-)Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilinin GEREKTİĞİNE,
5-) Alınması gereken 35,90 TL. Karar harcından davacının yatırdığı 25,20 TL. Peşin harcın mahsubu ile 10,70 TL. bakiye karar harcının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile hazineye irat kaydına,
6-)Davacı tarafından yapılan 460.05 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, davalıların yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
7-)Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre belirlenen 2.180,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile alınıp davacıya verilmesine,
8-) Kullanılmayan avans var ise talep halinde ilgilisine iadesine,
9-)Peşin alınan temyiz harcının istemi halinde ilgilisine iadesine,
SONUÇ : Kesin olarak, 21.01.2018 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
kazanci.com.tr
