T.C.
YARGITAY
12. CEZA DAİRESİ
E. 2019/2370
K. 2020/2163
T. 2.3.2020
HAKSIZ TUTUKLAMA NEDENİYLE TAZMİNAT ( Tazminat Davasına Esas Ceza Dosyası İçin Görevlendirilen Özel Bilirkişiye Ödenen 2630 TL'nin Maddi Tazminata Dahil Edilemeyeceği - Dava Tarihinden İtibaren Hükmedilecek Tazminata Yasal Faiz Uygulanması Talep Edilmiş Olmasına Karşın Davacının İki Ayrı Tarihte Tutuklandığı Hususu da Gözetilmeyerek Kesin Bir Tarih Belirlemeden Tutuklama Tarihinden İtibaren Yasal Faiz Uygulandığının Belirtilmesi Suretiyle Hüküm Tesisinin Hatalı Olduğu )
HAKKANİYET ÖLÇÜSÜ ( Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat - Hakkaniyet Ölçüsünü Aşmayacak Bir Şekilde Hak ve Nesafet Kurallarına Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespiti Gerekirken Hükmedilen Manevi Tazminat Miktarının Bu Ölçülere Uymayacak ve Emsal Uygulamaların da Oldukça Üzerinde Olacak Şekilde Çok Fazla Tayininin İsabetsizliği )
VEKALET ÜCRETİNİN MADDİ TAZMİNAT KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEMEYECEĞİ ( Tazminat Talebinin Dayanağı Olan Ceza Dava Dosyasında Kendisini Vekil İle Temsil Ettiren Davacı Lehine Beraat Etmesi Nedeniyle Maktu Vekalet Ücretine Hükmolunacağı/Davacı İle Avukatının Aralarında Yaptıkları Anlaşma İle Bu Hizmet İçin Daha Fazla Bir Ücret Kararlaştırmaları Halinde Maktu Vekalet Ücretini Aşan Bu Kısmın Davacı İle Avukatı Arasındaki Hukuki İlişkiye Dayandığından Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davasında Maddi Zarar Kapsamında Değerlendirilemeyeceği )
CEZAEVİ HARCAMALARI ( Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat - Davacının Tutuklu Kaldığı Dönem İçin Maddi Zararları Hesaplanırken Cezaevi Harcamaları Cezaevi Ziyaretçilerinin Yol Harcamaları ve Benzeri Giderlerinin CMK 141 Vd. Maddeleri Kapsamında Maddi Zarar Hesabına Dahil Edilemeyeceği )
DAVACININ DAHA ÖNCE EMEKLİ OLMASI SEBEBİYLE HAKSIZ TUTUKLU KALDIĞI SÜRENİN HİZMETTEN SAYILAMAMASI ( Bu Sebeple Uğranıldığı İddia Edilen 35.700 TL'nin Maddi Tazminata Dahil Edilemeyeceği )
EMEKLİ OLAN DAVACININ TAHLİYE TARİHİNE KADAR ÇALIŞAMAMASI ( Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat - Davacının Çalışamamaktan Kaynaklı Zararının 16.642 TL Olduğu Nazara Alınmadan Bu Zararın Maddi Tazminat Kapsamında Değerlendirilmemesinin İsabetsizliği )
HAKSIZ YERE TUTUKLU KALINAN SÜREÇTE DAVACININ BABASINI KAYBETMESİ ( Davacının Cenazeye Katılmak Hususunda Kendisi ve Görevlendirilen Personel İçin Yapmış Olduğu Harcamalar Tespit Edilmeden Eksik Araştırmaya Dayalı Olarak Bu Zarara İlişkin Talebin Kabulüyle Hüküm Tesisinin Doğru Görülmediği )
AYNI KONU VE HAKSIZ TUTUKLAMA NEDENİNE DAYALI OLARAK BİRDEN FAZLA DAVANIN AÇILDIĞININ TESPİT EDİLMESİ ( Hazine Zararına Yol Açan Mükerrer Davalara İlişkin Ödemelerin Önlenmesinin Temini ve Kamu Kaynaklarının Etkili Verimli ve Hukuka Uygun Kullanılması Bakımından Aynı Konu ve Haksız Tutuklama Nedenine Dayalı Açılmış Dava Olup Olmadığının İlgili Birimlerden ve Özellikle Maliye Hazinesinden Sorulup Ulusal Yargı Ağı Sistemi Üzerinden de Araştırılarak Tespit Edilmesi Gerektiği )
5271/m.141 vd.
ÖZET : Tutuklu kalınan süre nedeniyle tazminat talebine ilişkin davada verilen hükmün incelenmesinde;
1- Hakkaniyet ölçüsünü aşmayacak bir şekilde, hak ve nesafet kurallarına uygun makul bir miktar olarak tayin ve tespiti gerekirken, hükmedilen manevi tazminat miktarının bu ölçülere uymayacak ve emsal uygulamaların da oldukça üzerinde olacak şekilde çok fazla tayini,
2-Tazminat talebinin dayanağı olan ceza dava dosyasında kendisini vekil ile temsil ettiren davacı lehine beraat etmesi nedeniyle maktu vekalet ücretine hükmolunacağı, davacı ile avukatının aralarında yaptıkları anlaşma ile bu hizmet için daha fazla bir ücret kararlaştırmaları halinde, maktu vekalet ücretini aşan bu kısmın davacı ile avukatı arasındaki hukuki ilişkiye dayandığından koruma tedbirleri nedeniyle tazminat davasında maddi zarar kapsamında değerlendirilemeyeceği nazara alınmadan, 14.000 TL vekalet ücretinin maddi tazminat kapsamında hüküm altına alınması,
3-Davacının tutuklu kaldığı dönem için maddi zararları hesaplanırken cezaevi harcamaları, cezaevi ziyaretçilerinin yol harcamaları ve benzeri giderlerinin CMK'nın 141 vd. maddeleri kapsamında maddi zarar hesabına dahil edilemeyeceğinin gözetilmemesi,
4-Davacının daha önce emekli olması sebebiyle haksız tutuklu kaldığı sürenin hizmetten sayılamaması sebebiyle uğranıldığı iddia edilen 35.700 TL'nin maddi tazminata dahil edilemeyeceğinin nazara alınmaması,
5-Tazminat davasına esas ceza dosyası için görevlendirilen özel bilirkişiye ödenen 2630 TL'nin maddi tazminata dahil edilemeyeceğinin gözetilmemesi,
6-Dava tarihinden itibaren hükmedilecek tazminata yasal faiz uygulanması talep edilmiş olmasına karşın, davacının iki ayrı tarihte tutuklandığı hususu da gözetilmeyerek kesin bir tarih belirlemeden tutuklama tarihinden itibaren yasal faiz uygulandığının belirtilmesi suretiyle hüküm tesisi,
7-12.09.2012 tarihinde emekli olan davacının, tahliye olduğu 19.06.2014 tarihine kadarki çalışamamaktan kaynaklı zararının 16.642 TL olduğu nazara alınmadan, bu zararın maddi tazminat kapsamında değerlendirilmemesi,
8-Haksız yere tutuklu kaldığı süreçte 26.03.2014 tarihinde babasını kaybeden davacının cenazeye katılmak hususunda kendisi ve görevlendirilen personel için yapmış olduğu harcamalar tespit edilmeden, eksik araştırmaya dayalı olarak bu zarara ilişkin talebin kabulüyle hüküm tesisi,
9- Dairemizce yapılan temyiz incelemeleri sırasında aynı konu ve haksız tutuklama nedenine dayalı olarak birden fazla davanın açıldığının tespit edildiğinin anlaşılması karşısında; hazine zararına yol açan mükerrer davalara ilişkin ödemelerin önlenmesinin temini ve kamu kaynaklarının etkili, verimli ve hukuka uygun kullanılması bakımından, aynı konu ve haksız tutuklama nedenine dayalı açılmış dava olup olmadığının ilgili birimlerden ve özellikle maliye hazinesinden sorulup, Ulusal Yargı Ağı Sistemi üzerinden de araştırılarak tespit edilmesi gerektiğinin gözetilmemesi, bozmayı gerektirmişir.
DAVA : Davacının tazminat talebinin kısmen kabulüne ilişkin hüküm, davalı vekili ve davacı vekili tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü:
KARAR : Davanın niteliğine göre, davacı vekilinin duruşmalı inceleme talebinin 5320 Sayılı Kanun'un 8/1. maddesi gereğince halen uygulanmakta olan 1412 Sayılı CMUK'un 318. maddesi gereğince reddine karar verilmekle;
Hüküm tarihi itibariyle yürürlükte bulunan mevzuata göre kabul edilen maddi ve manevi tazminat miktarı dikkate alınarak davacı lehine takdir edilen nispi vekalet ücretinde bir isabetsizlik görülmemiş, tebliğnamede bu hususta bozma öneren düşünceye iştirak edilmemiştir.
Tazminat davasının dayanağını oluşturan İstanbul Anadolu 4. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 2014/188-2015/143 Sayılı ceza dava dosyası kapsamında davacının hükümeti cebren devirmek ve engellemek suçundan beraatine hükmedildiği, hükmün temyiz edilmeyerek 08/06/2015 tarihinde kesinleştiği, davacının belirtilen dosyanın konusunu oluşturan eylemden ötürü 22/09/2011-27/10/2011 ile 26/09/2012-19/06/2014 tarihleri arasında tutuklu kaldığı, davanın işlem tarihi itibariyle yürürlükte bulunan 5271 Sayılı Kanun'un 142. maddesinde öngörülen süre içinde yetkili ve görevli mahkemeye açıldığı, dava için kanunda öngörülen yasal şartların oluştuğu anlaşılmakla;
Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, incelenen dosya kapsamına göre, davacı vekili ve davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine,
Ancak;
1-)Yargıtayın görevi ülke genelinde uygulama birliğinin sağlanması ve benzer olaylarda aynı çözüm tarzının oluşturulmasıdır. Bu görev yerine getirilirken hukukun genel ilkeleri, ülkedeki pozitif hukuk normları ve uluslararası temel insan haklarına ilişkin kural ve kabullere uygun bir yorum ve uygulama benimsenmelidir.
Bu ilke yalnızca denetim mahkemeleri için değil, hüküm mahkemeleri için de geçerlidir. Hukuk devletinin en belirgin özelliği hiçbir kurum ve makam ayrımı gözetilmeden herkesin hukuk kurallarına uymasıdır.
Dairemizin yerleşik kararlarında da vurguladığı üzere, manevi tazminat miktarı belirlenirken objektif bir ölçü olmamakla birlikte, hükmedilecek manevi tazminat miktarının davacının sosyal ve ekonomik durumu, üzerine atılı suçun niteliği, gözaltına alınmasına neden olan olayın cereyan tarzı, tutuklu kaldığı süre, tutuklama tarihinden itibaren faize hükmedilmesi suretiyle tazminat davasının kesinleştiği tarihe kadar davacının elde edeceği parasal değer ve benzeri hususlar da gözetilmek suretiyle, hakkaniyet ölçüsünü aşmayacak bir şekilde, hak ve nesafet kurallarına uygun makul bir miktar olarak tayin ve tespiti gerekirken, hükmedilen manevi tazminat miktarının bu ölçülere uymayacak ve emsal uygulamaların da oldukça üzerinde olacak şekilde çok fazla tayini,
2-)Tazminat talebinin dayanağı olan ceza dava dosyasında kendisini vekil ile temsil ettiren davacı lehine beraat etmesi nedeniyle maktu vekalet ücretine hükmolunacağı, davacı ile avukatının aralarında yaptıkları anlaşma ile bu hizmet için daha fazla bir ücret kararlaştırmaları halinde, maktu vekalet ücretini aşan bu kısmın davacı ile avukatı arasındaki hukuki ilişkiye dayandığından koruma tedbirleri nedeniyle tazminat davasında maddi zarar kapsamında değerlendirilemeyeceği nazara alınmadan, 14.000 TL vekalet ücretinin maddi tazminat kapsamında hüküm altına alınması,
3-)Dairemizin yerleşik uygulamaları kapsamında, davacının tutuklu kaldığı dönem için maddi zararları hesaplanırken cezaevi harcamaları, cezaevi ziyaretçilerinin yol harcamaları ve benzeri giderlerinin CMK'nın 141 vd. maddeleri kapsamında maddi zarar hesabına dahil edilemeyeceğinin gözetilmemesi,
4-)Davacının daha önce emekli olması sebebiyle haksız tutuklu kaldığı sürenin hizmetten sayılamaması sebebiyle uğranıldığı iddia edilen 35.700 TL'nin maddi tazminata dahil edilemeyeceğinin nazara alınmaması,
5-)Tazminat davasına esas ceza dosyası için görevlendirilen özel bilirkişiye ödenen 2630 TL'nin maddi tazminata dahil edilemeyeceğinin gözetilmemesi,
6-)Dava tarihinden itibaren hükmedilecek tazminata yasal faiz uygulanması talep edilmiş olmasına karşın, davacının iki ayrı tarihte tutuklandığı hususu da gözetilmeyerek kesin bir tarih belirlemeden tutuklama tarihinden itibaren yasal faiz uygulandığının belirtilmesi suretiyle yazılı şekilde hüküm tesisi,
7-)12/09/2012 tarihinde emekli olan davacının, tahliye olduğu 19/06/2014 tarihine kadarki çalışamamaktan kaynaklı zararının 16.642 TL olduğu nazara alınmadan, bu zararın maddi tazminat kapsamında değerlendirilmemesi,
8-)Haksız yere tutuklu kaldığı süreçte 26/03/2014 tarihinde babası ...'ı kaybeden davacının cenazeye katılmak hususunda kendisi ve görevlendirilen personel için yapmış olduğu harcamalar tespit edilmeden, eksik araştırmaya dayalı olarak bu zarara ilişkin talebin kabulüyle yazılı şekilde hüküm tesisi,
9-) Dairemizce yapılan temyiz incelemeleri sırasında aynı konu ve haksız tutuklama nedenine dayalı olarak birden fazla davanın açıldığının tespit edildiğinin anlaşılması karşısında; hazine zararına yol açan mükerrer davalara ilişkin ödemelerin önlenmesinin temini ve kamu kaynaklarının etkili, verimli ve hukuka uygun kullanılması bakımından, aynı konu ve haksız tutuklama nedenine dayalı açılmış dava olup olmadığının ilgili birimlerden ve özellikle maliye hazinesinden sorulup, Ulusal Yargı Ağı Sistemi üzerinden de araştırılarak tespit edilmesi gerektiğinin gözetilmemesi,
SONUÇ : Kanuna aykırı olup, davalı vekili ve davacı vekilinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden hükmün bu sebeplerden dolayı 5320 Sayılı Kanun'un 8. maddesi uyarınca halen uygulanmakta olan 1412 Sayılı CMUK'un 321. maddesi gereğince isteme uygun olarak BOZULMASINA, 02.03.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
kazanci.com.tr
