HUKUK HAKİMİNİN CEZA HÜKMÜ İLE BAĞLI OLMASI - ZARAR DOĞURAN EYLEMİN AYNI ZAMANDA CEZAYI GEREKTİRİR NİTELİKTE OLMASI

T.C.
YARGITAY
HUKUK GENEL KURULU
E. 2018/17-157
K. 2020/981
T. 1.12.2020

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI TALEBİ ( TCK'nın 89/4. Maddesinde Düzenlenen ve Taksirle Yaralama Olarak Tanımlanan Cezayı Gerektiren Eylem Niteliğinde Bulunduğu Bu Eylemle İlgili Ceza Davasının TCK Md. 66/1-e Uyarınca Sekiz Yıllık Zamanaşımı Süresine Tabi Olduğu ve 2918 Sayılı KTK Md. 109/2 Uyarınca Bu Sürenin Görülmekte Olan Maddi Tazminat Davası İçin de Geçerli Olduğu - Dava Olay Tarihi Üzerinden Sekiz Yıl Geçmeden Açılmış Olduğundan Zamanaşımının Gerçekleşmediği/Direnme Kararının Bozulması Gerektiği )

TAKSİRLE YARALAMA SUÇU ( Tek Taraflı Trafik Kazasında Sürücünün Vefat Ettiği ve Araç İçinde Yolcu Olarak Bulunan İki Kişinin de Yaralandığının Anlaşıldığı - Olayın Meydana Geliş Şekli İtibariyle Ölen Sürücünün Eylemi Bir Bütün Olarak Ele Alındığında Eylemin Taksirle Öldürme Değil TCK 89/4. Maddesinde Yer Alan Taksirle Yaralama Suçunu Oluşturduğu/2918 S.K. Md. 109/2 Uyarınca Ceza Zamanaşımının Uygulanması Gerektiği )

CEZA ZAMANAŞIMININ UYGULANMASI ( 2918 S.K. Md. 109/2 Uyarınca Ceza Kanununda Öngörülen Daha Uzun Zamanaşımı Süresinin Tazminat Davasında Uygulanabilmesi İçin Eylemin Cezayı Gerektiren Fiilden Doğmuş Olmasının Gerekli ve Yeterli Bulunduğu - Tazminat Davalarına Daha Uzun Süreli Ceza Dava Zamanaşımının Uygulanması İçin Fail Hakkında Bir Ceza Davası Açılması Mahkumiyet Kararıyla Sonuçlanmış Bir Ceza Davasının Varlığının Aranmadığı/Haksız Fiilin Suç Niteliğini Taşımasının Yeterli Olduğu )

HAKSIZ FİİLİN SUÇ NİTELİĞİ TAŞIMASI ( 2918 S.K. Md. 109/2 ile Ceza Kanununda Öngörülen Daha Uzun Zamanaşımı Süresinin Tazminat Talebiyle Açılacak Davalar İçin de Geçerli Olabilmesinin Sadece Eylemin Ceza Kanunlarına Göre Suç Sayılması Koşuluna Bağlandığı ve Sonuçta Haksız Eylemin Cezayı Gerektiren Bir Fiil Teşkil Etmesi Durumunda O Fiil İçin Öngörülen Ceza Zamanaşımı Süresinin Hukuk Yargılamasında da Uygulanacağının Belirtildiği )

HUKUK HAKİMİNİN CEZA HÜKMÜ İLE BAĞLI OLMASI ( TCK'da Suç Tanımı Faile Değil Fiile Göre Yapıldığından Ceza Kanunlarındaki Zamanaşımı Sürelerine Atıf Yapan 2918 S.K. Hükmündeki Tarifin Fiili Tanımlaması ve Maddenin Bu Yoruma Göre Değerlendirilmesinin Kanun Sistematiği Açısından da Zorunlu Olduğu - Eylemin Cezayı Gerektiren Bir Fiil Teşkil Edip Etmediğinin Kural Olarak Hukuk Hakimince Belirleneceği/Hukuk Hakiminin Ceza Hakimince Verilen ve Suçun İşlendiğini ya da İşlenmediğini Kesinlikle Tespit Eden Bir Hüküm Varsa Bununla Bağlı Olacağı )

ZARAR DOĞURAN EYLEMİN AYNI ZAMANDA CEZAYI GEREKTİRİR NİTELİKTE OLMASI ( Ceza Kanunundaki Eylem İçin Kabul Edilen Zamanaşımı Süresi BK'daki Bir Yıllık Süreden Daha Kısa ise BK Md. 60 (TBK Md. 72) Hükmünün Uygulanacağı - Ceza Kanunundaki Zamanaşımı Süresi BK Hükmündeki Süreden Daha Uzun ise Bu Uzun Sürenin Tazminat Davaları İçin de Uygulama Yeri Bulacağı/Ceza Davası Zamanaşımı Süresinin Fiilin Gerçekleştiği Tarihe Göre Uygulama Alanı Bulacak Olan TCK Md. 66 Uyarınca Belirleneceği )

818/m.41,45,53,60

2918/m.109

5237/m.45,66,85,89

6098/m.49,53,72

07.12.1955 T. 17/26 S. YİBK

09.10.2013 T. 2013/4-36 E. 2013/1457 K. Yargıtay HGK Kararı

ÖZET : Dava, trafik kazasından kaynaklanan destekten yosun kalma tazminatı istemine ilişkindir. Uyuşmazlık, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu 109/2. maddesindeki ceza davası zamanaşımı süresinin uygulanıp uygulanmayacağı ve talep edilen tazminatın zamanaşımına uğrayıp uğramadığı noktalarındadır.

Tek taraflı trafik kazasında sürücü vefat etmiş, araç içinde yolcu olarak bulunan iki kişi de yaralanmıştır. Olayın meydana geliş şekli itibariyle ölen sürücünün eylemi bir bütün olarak ele alındığında, eylem TCK Md. 85 değil, TCK 89/4. maddesinde yer alan taksirle yaralama suçunu oluşturmaktadır. 2918 Sayılı KTK'nın 109. maddesinin 2. fıkrası uyarınca ceza zamanaşımının uygulanması gerekmektedir.

TCK'nın 89/4. maddesinde düzenlenen ve taksirle yaralama olarak tanımlanan cezayı gerektiren eylem niteliğinde bulunması; bu eylemle ilgili ceza davasının TCK'nın 66/1-e maddesi uyarınca sekiz yıllık zamanaşımı süresine tabi olması; 2918 Sayılı KTK'nın 109/2 maddesi uyarınca bu sürenin görülmekte olan maddi tazminat davası için de geçerli olması; davanın olay tarihi üzerinden sekiz yıl geçmeden açılmış olması karşısında, somut olayda zamanaşımının gerçekleşmediği açıktır. Direnme kararının bozulması gerekir.

DAVA : 1. Taraflar arasındaki “tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen davanın reddine ilişkin karar davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 17. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.

2. Direnme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

KARAR : I. YARGILAMA SÜRECİ

Davacı İstemi:

4. Davacı vekili 07.12.2012 harç tarihli dava dilekçesinde; müvekkilinin desteği M.S.'ın sürücüsü olduğu araç ile 30.07.2008 tarihinde yaptığı tek taraflı kazada vefat ettiğini, aracın davalı tarafından trafik sigorta poliçesi ile sigortalandığını, müvekkilinin destekten yoksun kalan üçüncü kişi olduğunu ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 5.000,00TL maddi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Cevabı:

5. Davalı vekili 07.01.2013 havale tarihli cevap dilekçesinde; davaya konu trafik kazasının tek taraflı olduğunu ve ortada cezayı gerektirecek bir durum olmadığından ceza zamanaşımına konu olamayacağı, kazanın üzerinden iki yıl geçmekle davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme Kararı:

6. İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 16.06.2014 tarihli ve 2012/315 E., 2014/156 K. sayılı kararı ile; dava tarihi itibariyle öngörülen iki yıllık zamanaşımı süresinin dolduğu, davacı murisinin tek taraflı trafik kazasında eylemin suç oluşturmadığı, bu sebeple uzamış ceza zamanaşımı uygulamasının söz konusu olmayacağı gerekçesiyle davanın zamanaşımından reddine karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı:

7. İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

8. Yargıtay 17. Hukuk Dairesince 23.03.2015 tarihli ve 2014/25257 E., 2015/4621 K. sayılı kararı ile;

“…Dava trafik kazası nedeni ile Borçlar Kanunu'nun 45. maddesi (6098 Sayılı BK m. 53) gereğince destekten yoksun kalma tazminatı istemine ilişkindir.

Çekişmelerin bir an önce sonuçlandırılmayıp uzun süre askıda bırakılmasının toplumun barış ve huzurunu bozacağı düşünülerek yargı yoluyla hak aramaya konulan zaman sınırı olarak öngörülen zamanaşımı kurumu bir maddi hukuk kurumu değildir. Bir borcu doğuran, değiştiren, ortadan kaldıran bir olgu olmayıp, doğmuş ve var olan bir hakkın istenmesini ortadan kaldıran bir savunma aracıdır.

Davacı ölenin salt mirasçısı sıfatıyla değil, destekten yoksun kalan üçüncü kişi sıfatıyla dava açmıştır. Ölüm nedeniyle doğrudan davacı üzerinde doğan destekten yoksunluk zararının oluşumundaki kusur davacıya yansıtılamaz, dolayısıyla araç sürücüsünün tam kusurlu olması, desteğinden yoksun kalan davacıyı etkilemez. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları'na göre, aracın zorunlu mali sorumluluk sigortacısı davalı ... şirketi, işletenin üçüncü kişilere verdiği zararları teminat altına aldığına ve olayda sürücü tam kusurlu olsa bile, destekten yoksun kalan davacı da zarar gören üçüncü kişi konumunda bulunduğundan, davalı ... şirketi sorumludur. (HGK'nun 15.6.2011 gün ve 2011/17-142 esas-411 karar, HGK'nun 22.2.2012 gün 2011/17-787 esas 2012/92 karar sayılı, HGK nun 16.1.2013 gün ve 2012/17-1491 esas,2013/74 karar sayılı ilamları)

Borçlar Kanunu'nun 41. maddesinde haksız fiil tanımlanmış, 60. maddesinde de haksız fiilden zarar görenin bundan kaynaklanan maddi ve manevi zararın tazmini istemi ile açacağı davaların bağlı olduğu zamanaşımı süreleri özel olarak düzenlenmiştir. BK'nun 60. maddesinde üç türlü zamanaşımı süresi öngörülmüş olup bunlar, zararın ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıllık sübjektif ve nispi nitelikteki kısa zamanaşımı süresi, herhalde haksız fiil tarihinden itibaren 10 yıllık objektif ve mutlak nitelikte uzun zamanaşımı süresi ile olağan üstü nitelikteki ceza zamanaşımı süresidir (EREN F., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B. 9, İstanbul 2006, s. 794).

Buna karşılık, özel bir kanun hükmünün, özel olarak zamanaşımı süresi öngördüğü tehlike sorumluluklarında BK m. 60 uygulanmaz. 2918 Sayılı KTK'nun 109/I. maddesinde "Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl ve her halde, kaza gününden başlayarak 10 yıl içinde zamanaşımına uğrar" hükmüne, yine aynı kanunun 109/II. maddesinde ise, "dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve Ceza Kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş ise, bu süre maddi tazminat talepleri için de geçerlidir" hükmüne yer verilmiştir.

Aynı fiil bazen, hem sorumluluğu gerektiren hem de ceza kanunlarına göre cezayı gerektiren bir fiil olabilir. Bu fiile göre Ceza Kanununun daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörüldüğü hallerde, tazminat davasının daha önce zamanaşımına uğraması tutarlı bir çözüm oluşturmaz. Zira cezalandırma, müeyyide olarak tazminattan daha ağırdır. Bu sebeple, kanun koyucu uyum sağlamak amacıyla ceza davası için öngörülen zamanaşımı süresince tazminat davasının da devamını temin bakımından genel olarak BK 60/II (6098 Sayılı TBK m. 72/I), özel olarak da KTK 109/II. maddesinde düzenleme yapmıştır.

Burada üzerinde durulması gereken, 2918 Sayılı KTK'nun 109. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen, ceza kanununda öngörülen daha uzun zamanaşımı süresinin, tazminat talebi ile açılacak davalar için de geçerli olabilmesinin, sadece fiilin Ceza Kanununa göre cezayı gerektiren bir fiil olmasının yeterli olması koşuluna bağlanmış bulunmasıdır. Söz konusu yasa hükmü, ceza zamanaşımının uygulanabilmesi için sadece fiilin cezayı gerektiren bir eylem olmasını yeterli görmekte; bunun dışında, eylemi gerçekleştiren fail hakkında soruşturma yapılmasını, ceza davası açılmış olması veya mahkumiyet kararıyla sonuçlanmış bir ceza davasının varlığı koşulu aranmamaktadır. Dahası, söz konusu hükümde, ceza zamanaşımının uygulanması bakımından sürücü ve diğer sorumlular (örneğin işleten veya Güvence Hesabı) arasında bir ayrım da yapılmamış, böylece kuralın bunların tümü için geçerli olduğu, hepsi için aynı zamanaşımı süresinin uygulanacağı öngörülmüştür (HGK'nun 10.10.2001 gün 2001/19-652-705 ve HGK'nun 16.04.2008 gün, 2008/4-326-325 Sayılı kararları ile uzamış ceza zamanaşımı benimsenmiştir).

Ayrıca ceza zamanaşımının uygulanması yönünden hukuk hakiminin tazminat davasını görürken, ceza hukuku kurallarıyla ve özellikle ceza mahkemesinin fail hakkında vermiş olduğu beraat veya mahkumiyet kararıyla bağlı olup olmadığı BK 53. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddede hukuk hakiminin ceza hukuku kurallarıyla bağlı olmadığı hükme bağlandığı gibi ceza mahkemesi kararlarıyla da bağlı olmadığı düzenlenmiştir. Bununla birlikte suçun işlendiğine veya işlenmediğine ilişkin ceza mahkemesinin kesin kararı varsa, hukuk hakimi bu kararla bağlıdır. Görüldüğü gibi ceza mahkemesince haksız eylemin suç niteliği saptanmamış ise hukuk hakimine bunu kendiliğinden ve özgürce araştırma ve sonucuna göre karar verme yetkisi tanınmıştır.

Açıklanan ilkeler ışığında somut olay incelenecek olursa; kaza 30.07.2008 tarihinde gerçekleşmiş, davaya konu trafik kazası sonucunda davacının desteği M.S.'ın vefat ettiği dosya kapsamından anlaşılmaktadır. Yukarıda açıklandığı üzere KTK'nun 109/II. maddesinde öngörülen ceza zamanaşımı süresinin uygulanması için kamu davasının açılmış olması veya mahkumiyet kararı verilmiş bulunması aranmamakta olup cezayı gerektiren fiilin varlığı yeterlidir. Bir kişinin ölümü ile sonuçlanan söz konusu trafik kazası da bu anlamda cezayı gerektiren bir fiil niteliğindedir ve davacının sürücü desteğinin vefat etmiş olması sonuca etkili değildir. Yasa koyucunun amacı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca tehlike sorumluluğunu doğuran olaylarda sorumlulara karşı daha uzun zamanaşımı süresi içerisinde yönelmeyi sağlamaktır. KTK'nun 109. maddesinin 2. fıkrasındaki “cezayı gerektiren fiil” ifadesinin seçilmesi zamanaşımı yönünden yukarıda da açıklandığı gibi soruşturma veya kovuşturma yapılması koşullarının aranmadığı sonucunu doğurmaktadır. Buna göre eylem için kaza tarihinde yürürlükte bulunan 5237 Sayılı TCK'nda öngörülen ceza zamanaşımı süresi dikkate alındığında dava tarihinde zamanaşımı süresinin dolmadığı anlaşılmaktadır. Bu hale göre zamanaşımı süresinin dolmadığı dikkate alınmak suretiyle işin esasına girilip, tarafların delilleri toplanıp, sonucuna göre bir karar vermek gerekirken yazılı şekilde eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmemiştir…” gerekçesiyle karar bozulmuştur.

Direnme Kararı:

9. İstanbul 16. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 21.10.2015 tarihli ve 2015/775 E., 2015/804 K. sayılı kararı ile; Borçlar Kanunu'na paralel olarak düzenlenen 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun (KTK) 109. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen durumun söz konusu olabilmesi için haksız fiil kabul edilen fiilin, aynı zamanında Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 2. Kitabında yer alan özel hükümlere göre suç olarak düzenlenen ya da TCK'nın 45. maddesinde belirtilen hapis veya adli para cezası yaptırımını gerektiren fiilin söz konusu olması gerektiği, Yargıtay ilamında da belirttiği üzere, ceza kanunları gereğince herhangi bir adli soruşturma ya da ceza kovuşturması yapılmasının zorunlu olmadığı, hukuk hakiminin fiilin cezayı gerektiren bir fiil olup olmadığını takdir yetki ve sorumluluğunun bulunduğu, somut olayda davacının murisi M.S.'ın sevk ve idaresindeki 01 RN 985 plakalı kamyon ile seyir halindeyken direksiyon hakimiyetini kaybederek kazaya sebep olduğu kaza sonucunda vefat ettiği, TCK'nın 85. maddesinin "Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi iki yıldan altı yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır." hükmünü içerdiği, bu hükme göre suçun oluşabilmesi için bir failin ve bir de ölenin bulunması gerektiği, suçun mağdurun aynı zamanda faili olamayacağı, bu nedenle taksirle öldürme suçu TCK 'da suç olarak düzenlenmiş ise de, ölenin aynı zamanda faili olması nedeniyle TCK'nın 85. maddesinde düzenlenen bir taksirle öldürme suçunun vücut bulmadığı, zira ölüm olayının nasıl gerçekleştiği konusunda herhangi bir ihtilaf bulunmadığı, başkasına atfedilecek kusur söz konusu olmadığından fiilin haksız fiilden ibaret olduğu, "cezayı gerektiren bir fiil" söz konusu olmadığından 2918 KTK'nın 109/2 maddesinin olaya uygulanmasının mümkün olmadığı dolayısıyla aynı maddenin 1 fıkrasında öngörülen 2-10 yıl zamanaşımının uygulanması gerektiği gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi:

10. Direnme kararı süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK

11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olay bakımından 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun (KTK) 109/2. maddesindeki ceza davası zamanaşımı süresinin uygulanıp uygulanmayacağı ve talep edilen tazminatın zamanaşımına uğrayıp uğramadığı noktalarında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE

12. Dava, trafik kazasından kaynaklanan destekten yosun kalma tazminatı istemine ilişkindir.

13. Bilindiği üzere trafik kazaları bir haksız fiildir. Haksız fiil mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun (BK) 41. maddesinde tanımlanmış, Kanun'un 60. maddesinde ise haksız fiilden zarar görenin zararının tazmini istemiyle açacağı davaların zamanaşımı süreleri düzenlenmiştir.

14. Belirtilmelidir ki 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) konuya ilişkin 49 ve 72. maddeleri de aynı yönde düzenleme içermektedir. Anılan maddeler ile haksız fiillere uygulanacak üç zamanaşımı süresi belirlenmiştir. Bunlar, zarar görenin zararı ve faili öğrendiği tarihten itibaren başlayacak bir yıllık zamanaşımı; fiilin vukuundan itibaren işleyecek on yıllık zamanaşımı ve fiilin aynı zamanda ceza kanunlarında düzenlenmiş olması hâlinde uygulanacak olan ceza zamanaşımı süreleridir.

15. Haksız fiillerin bir kısmı, sadece hukuk açısından değil, ceza yasaları bakımından da sorumluluğu gerektirir; haksız fiilin faili, yani sorumlusu genellikle daha ağır sonuçları olan ceza kovuşturmasına konu olabileceği sürece, zarar görenin haklarını yitirmesinin kabul edilmesi mümkün değildir. Bu bakımdan haksız eylem aynı zamanda ceza kanunları gereğince bir suç teşkil ediyorsa ve ceza kanunları ya da ceza hükümlerini ihtiva eden sair kanunlar bu eylem için daha uzun bir zamanaşımı süresi tayin etmişse, tazminat davası da ceza davasına ilişkin zamanaşımı süresine tabi olur. Nitekim bu husus 07.12.1955 tarihli ve 17/26 Sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında da vurgulanmıştır. Buna göre, anılan mevzuat uyarınca ceza zamanaşımı süresinin uygulanabilmesi için öncelikle zarar veren eylemin ceza kanunu veya ceza hükmü taşıyan özel kanunlarda suç olarak düzenlenmesi gerekli olup özel kanunlarda haksız eylem için başka bir zamanaşımı süresi tayin edilmiş olmadıkça, haksız eylemden doğan maddi ve manevi zararların tazmini için açılacak davalarda 818 Sayılı BK'nun 60. (6098 Sayılı TBK'nın 72.) maddesinde öngörülen zamanaşımının uygulanması gerekir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 09.10.2013 tarihli ve 2013/4-36 E. 2013/1457 K.).

16. Özel kanun niteliğinde olan 2918 Sayılı KTK'nın 109. maddesinin ilk fıkrasında, yine bir haksız fiil niteliğindeki trafik kazalarından doğan tazminat taleplerinin tabi bulunacağı zamanaşımı süresi yönünden 818 Sayılı BK'nın 60. maddesindeki düzenlemeden farklı, özel bir hüküm getirilmiştir.

17. 2918 Sayılı KTK'nın “Zamanaşımı” başlıklı 109. maddesi;

“...Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.

Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zaman aşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre, maddi tazminat talepleri için de geçerlidir.

Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur. Sigortacı bakımından kesilen zamanaşımı, tazminat yükümlüsü bakımından da kesilmiş sayılır.

Motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

Diğer hususlarda, genel hükümler uygulanır.” hükmünü içermektedir.

18. Buna göre madde ile 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun 60 (TBK'nın 72). maddesindeki bir yıllık zamanaşımı süresi, trafik kazasından kaynaklanan tazminat davaları yönünden iki yıl olarak düzenlenmiş olup 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun 60. maddesiyle 2918 Sayılı KTK'nın 109. maddesinin ikinci fıkrası zamanaşımı süresinin başlangıcı yönünden birbiriyle uyumlu olmakla birlikte, zamanaşımı süresi yönünden birbirlerinden ayrılmaktadır.

19. Vurgulamakta yarar vardır ki 2918 Sayılı KTK'nın 109. maddesinin 2. fıkrasına göre, ceza kanununda öngörülen daha uzun zamanaşımı süresinin tazminat talebiyle açılacak davalarda uygulanabilmesi için, sadece eylemin “cezayı gerektiren fiilden” doğmuş olması gerekli ve yeterlidir. Diğer bir ifade ile tazminat davalarına daha uzun süreli ceza davasına ilişkin zamanaşımının uygulanması için fail hakkında bir ceza davası açılması; mahkûmiyet kararıyla sonuçlanmış bir ceza davasının varlığı veya zarar görenin o davada tazminat yönünden bir talepte bulunmuş olması aranmamaktadır. Sadece cezalandırılması kabil bir eylemin işlenmiş olması, bir diğer söyleyişle, haksız fiilin suç niteliğini taşıması yeterlidir.

20. Anılan madde uyarınca “eylemin” suç teşkil etmesi; cezai nitelik taşımasından hareketle mahkûmiyet veya takipsizlik kararı aranmaksızın ceza zamanaşımı uygulanacaktır.

21. Bundan başka, işlenen eylemin, kovuşturulması şikâyete bağlı bir suç teşkil edip etmemesi de önemli değildir. Zira bu yön, ceza davasının açılabilmesinin bir şartıdır. Bu bakımdan şikâyet süresinin (mülga TCK m. 108) geçirilmesinden ötürü, ceza davasının açılamamış olması, bu davaya ilişkin zamanaşımı süresinin, tazminat davasına uygulanmasına engel değildir.

22. Belirtilmelidir ki 2918 Sayılı KTK'nın 109. maddesinin 2. fıkrasındaki düzenleme ile ceza kanununda öngörülen daha uzun zamanaşımı süresinin tazminat talebiyle açılacak davalar için de geçerli olabilmesi, sadece eylemin ceza kanunlarına göre suç sayılması koşuluna bağlanmıştır. Zira sonuçta haksız eylemin cezayı gerektiren bir fiil teşkil etmesi durumunda o fiil için öngörülen ceza zamanaşımı süresi hukuk yargılamasında da uygulanacaktır.

23. Kaldı ki TCK'da suç tanımı faile değil fiile göre yapıldığından, ceza kanunlarındaki zamanaşımı sürelerine atıf yapan 2918 Sayılı Kanun'un 109. maddesinin 2. fıkrasındaki tarifin fiili tanımlaması ve maddenin bu yoruma göre değerlendirilmesi kanun sistematiği açısından da zorunludur. Yeri gelmişken belirtilmelidir ki eylemin cezayı gerektiren bir fiil teşkil edip etmediği, kural olarak hukuk hâkimince belirlenecektir. Bununla beraber hukuk hâkimi, ceza tertibine ilişkin olarak ceza hâkimince verilen ve suçun işlendiğini ya da işlenmediğini kesinlikle tespit eden bir hüküm varsa, bununla bağlı olacaktır (BK m. 53).

24. Ayrıca ceza zamanaşımının uygulanması bakımından sürücü ve işleten gibi diğer sorumlular arasında bir ayrım da yapılmamış; zamanaşımı süresinin hepsi için uygulanması öngörülmüştür.

25. Bu itibarla şayet zarar doğuran eylem aynı zamanda cezayı gerektirir nitelikte ise; eğer ceza kanunundaki ya da ceza hükümlerini taşıyan özel kanunlardaki bu eylem için kabul edilen zamanaşımı süresi, BK'daki bir yıllık süreden daha kısa ise, o zaman yine BK'nın 60. maddesinin birinci paragrafındaki süre (TBK m. 72) olaya uygulanacak; ceza kanunundaki zamanaşımı süresi BK'nın 60. maddesinin birinci paragrafındaki süreden daha uzun ise, o zaman bu uzun süre tazminat davaları için de uygulama yeri bulacaktır. Böyle bir durumda uygulanması söz konusu olan ceza davası zamanaşımı süresi ise fiilin gerçekleştiği tarihe göre uygulama alanı bulacak olan ve hâlen yürürlükteki 5237 Sayılı TCK'nın 66. (mülga 765 Sayılı TCK'nın 102. maddesine) göre belirlenecektir.

26. Yukarıdaki bilgiler ışığında somut olay değerlendirildiğinde; 30.07.2008 tarihinde M.S.'ın sevk ve idaresindeki araç ile yaşanan tek taraflı trafik kazasında sürücü M.S.'ın vefat etmiş, araç içinde yolcu olarak bulunan iki kişi de yaralanmıştır. Olayın meydana geliş şekli itibariyle ölen sürücünün eylemi bir bütün olarak ele alındığında, eylem 5237 Sayılı TCK'nın 85. maddesi değil, 5237 Sayılı TCK'nın 89/4. maddesinde yer alan taksirle yaralama suçunu oluşturmaktadır. 2918 Sayılı KTK'nın 109. maddesinin 2. fıkrası uyarınca ceza zamanaşımının uygulanması gerekmektedir. 5237 Sayılı TCK'nın 89/4. maddesinde düzenlenen ve taksirle yaralama olarak tanımlanan cezayı gerektiren eylem niteliğinde bulunması; bu eylemle ilgili ceza davasının TCK'nın 66/1-e maddesi uyarınca sekiz yıllık zamanaşımı süresine tabi olması; 2918 Sayılı KTK'nın 109/2 maddesi uyarınca bu sürenin görülmekte olan maddi tazminat davası için de geçerli olması; davanın olay tarihi üzerinden sekiz yıl geçmeden açılmış olması karşısında, somut olayda zamanaşımının gerçekleşmediği açıktır.

27. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, olayda cezayı gerektiren bir eylem bulunmaması nedeniyle davanın zamanaşımı süresinden sonra açıldığı gerekçesiyle davanın reddine dair direnme kararının onanması gerektiği görüşü dile getirilmiş ise de bu görüş yukarıda açıklanan gerekçelerle Kurul çoğunluğu tarafından benimsenmemiştir.

28. Hâl böyle olunca direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen ve yukarıda açıklanan ilave nedenlerle bozulması gerekir.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle;

Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen ve yukarıda açıklanan ilave nedenlerden dolayı 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,

Aynı Kanun'un 440. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 01.12.2020 tarihinde oy çokluğu ile karar verildi.

kazanci.com.tr