Tarih boyunca devletler güvenliklerini ve devamlılıklarını sağlamak için istihbarat yöntemleri kullanmışlardır. Temel kaynağı insan olan istihbarat teşkilatı zamanın ve teknolojinin gelişimiyle birlikte yapısal ve şekli yeni formatlar geliştirmiştir. Bu gelişime bağlı olarak toplanan istihbarat daha çok insanın hayatını etkilemiştir. Bu etki zamanla genişleyerek insanların özel hayatına direkt etki etmeye başlamıştır.

Bu noktada istihbarat toplayıcıların kötü niyetli faaliyetlerini engellemek için kanun koyucular toplanan istihbaratın niteliği ve kullanım alanını kanunla belirlemeye çalışmışlardır. Oluşan hukuki ve kanuni boşluklar yüksek mahkemelerin içtihatlarıyla giderilmiştir.

Hukuk mevzuatımızda iletişimin denetlenmesi tedbiri adli ve önleme amaçlı iletişimin denetlenmesi olmak üzere iki farklı denetim yapılmaktadır. Kanun koyucu adli amaçlı iletişimin denetlenmesi tedbirinde kesin hükümler koyarken önleme amaçlı iletişimin denetlenmesi tedbirinde kanuni boşlukları bırakmışlardır. Bu nedenle Ceza Muhakemesi Kanunu, Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, Jandarma Teşkilatı Görev ve Yetkileri Kanunu, Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanlığı yönetmeliği bakımından hukuki sorunlar yaşanmıştır. Var olan bu kanuni boşluklardan dolayı yaşanan aksaklıklar ya yüksek mahkemelerimizden ya da AİHM'den dönmüştür. Bu nedenle önleme amaçlı iletişimin denetlenmesi tedbirinde yaşanan hukuki sıkıntılar ve çözüm yolları ile ilgili çalışmalar yapılmalıdır.

Bu çalışmamızda ilgili kanun maddeleri ve yetkili kurumların mevzuatı ışığında Yargıtay ve AİHM kararlarıyla bu hukuki mevzu değerlendirilmiştir.

Konu Başlıkları

- İstihbarat Kavramı ve İstihbarat Toplama Teknikleri

- İstihbarat Bilgisinin Önleme Amaçlı Toplanması ve Kullanılmasının Hukuki Boyutu


İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz  5
Kısaltmalar  11
GİRİŞ  13
BİRİNCİ BÖLÜM
İSTİHBARAT KAVRAMI VE İSTİHBARAT TOPLAMA TEKNİKLERİ
I. İSTİHBARAT KAVRAMI  15
A. İstihbaratın Tanımı  15
B. İstihbaratın Tarihçesi  19
1. Dünya İstihbarat Tarihi  19
2. Türk İstihbarat Tarihçesi  23
C. İstihbaratın Temel İlkeleri  27
1. Gizlilik İlkesi  27
2. Sürat İlkesi  27
3. Doğruluk ilkesi  28
4. Kesinlik İlkesi  29
5. Esneklik  29
6. Tarafsızlık  29
D. İstihbarat Çeşitleri  30
1. Kullanım Bakımından İstihbarat  30
a. Stratejik İstihbarat  30
b. Taktik İstihbarat  32
c. Operasyonel İstihbarat  34
d. Entegre İstihbarat  35
2. Alan Bakımından İstihbarat  35
a. Ekonomik İstihbarat  35
b. Sosyal İstihbarat  36
c. Askeri İstihbarat  37
d. Suç İstihbaratı  39
e. Siyasi İstihbarat  39
f. Coğrafi İstihbarat  40
g. Biyografik İstihbarat  41
h. Elektronik İstihbarat  42
ı. Bilimsel ve Teknolojik İstihbarat  43
3. Faaliyet Niteliği Bakımından  44
a. Milli İstihbarat  44
b. Askeri İstihbarat  44
c. İstihbarata Karşı Koyma  45
4. Tehlikenin Kaynağı Bakımından İstihbarat  45
a. İç İstihbarat  45
b. Dış İstihbarat  47
5. Oluşturma Yöntemi Bakımından  47
a. İnsan İstihbaratı  47
b. Açık Kaynaklı İstihbarat  48
c. Sinyal İstihbaratı  49
d. Görüntü İstihbaratı  50
6. Aktiflik Bakımından İstihbarat  50
a. Pozitif İstihbarat  51
b. Negatif İstihbarat  51
II. İSTİHBARAT TOPLAMA TEKNİKLERİ  52
A. İnsani İstihbarat Toplama  52
1. Planlama, Hazırlık ve Gözlem  52
2. Yaklaşma  53
3. Sorgulama  53
4. Neticelendirme  54
5. Raporlama  54
B. Teknik İstihbarat  55
1. Sinyal İstihbaratı  55
2. Görüntü İstihbaratı  55
3. İstihbaratın Koordinasyonu  56
İKİNCİ BÖLÜM
İSTİHBARAT BİLGİSİNİN ÖNLEME AMAÇLI TOPLANMASI VE KULLANILMASININ HUKUKİ BOYUTU
I. İSTİHBARAT BİLGİSİNİN ÖNLEME AMAÇLI TOPLANMASI  59
A. Hakkında Tedbir Uygulanacak Kişi  60
B. Dinleme Tedbirinin Uygulanabildiği Suçlar  63
1. Polis Bakımından Suç Önleme Amaçlı İletişimin Denetlenmesine Tabi Suçlar  65
2. Jandarma Bakımından Suç Önleme Amaçlı İletişimin Denetlenmesine Tabi Suçlar  67
3. Milli İstihbarat Teşkilatı Bakımından Suç Önleme Amaçlı İletişimin Denetlenmesine Tabi Suçlar  67
C. Önleme Amaçlı İletişimin Denetlenmesi Tedbirine Başvurulabilecek Aşama  70
D. Önleme Amaçlı İletişimin Denetlenmesinde Nedenler  71
E. “Son Çare” Olarak Önleme Amaçlı İletişimin Denetlenmesi Tedbiri  72
F. Önleme Amaçlı Dinleme Tedbiri İçin Talep ve Hakim Kararı  73
1. Talep  73
2. Yetkili Hakim Kararı  74
3. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde Yazılı Emir Vermeye Yetkili Merci  78
4. Tedbir Amaçlı Karar ve Yazılı Emirde Bulunması Gereken Bilgiler  80
a. İhtiyari Bilgiler  80
b. Zorunlu Bilgiler  80
5. Karar ve Yazılı Emre İtiraz  82
6. Tedbirin Uygulanacağı Süre  83
7. Diğer İletişim Bilgilerinin İstenmesi  85
II. TEDBİRİN UYGULANMASI  86
A. Önleme Amaçlı Dinleme Tedbirinin Uygulanmasında Gizlilik  86
B. Önleme Amaçlı Dinleme Tedbirinin Yerine Getirilmesi  89
C. Tedbir İşleminin Tutanağa Bağlanması  91
III. ÖNLEME AMAÇLI TEDBİR VERİLERİNİN KAYDEDİLMESİ  92
A. Önleme Amaçlı Tedbir İşlemini Gerçekleştiren Görevliler  92
B. Önleme Amaçlı Tedbir Verilerinin Korunması  93
C. Önleme Amaçlı Tedbir Verilerinin Silinmesi  94
1. Tedbire Son Verilmesi  94
a. Tedbir Süresinin Sona Ermesi  94
b. Mahkeme Onayının Alınmaması  95
c. Koşulların Ortadan Kalkması  95
2. Kayıtların Silinmesi  95
IV. ÖNLEME AMAÇLI TEDBİRLE ELDE EDİLEN BİLGİLERİN KULLANILMASI  97
A. Bilginin Niteliği  97
B. Bilgilerin Kullanım Alanı  98
C. Elde Edilen Bilginin Delil Olma Sorunu  99
Değerlendirme ve Sonuç  103
AİHM KARARLARI  109
KLASS VE DİĞERLERİ – ALMANYA, 06.09.1978, 5029/71  109
LEANDER – İSVEÇ / 26.03.1987 – 9248/81  124
YARGITAY KARARLARI  140
Kaynakça  217
Kavram Dizini  221