Eserin; internet hukukunu tatbik eden hukuk uygulamacıları ve elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren kişiler ile düzenleyici-denetleyici kurumların çalışanlarının yanında, yakın gelecekte tüm hukuk fakültelerinde lisans derecesinde okutulması gereken ‘'internet hukuku‘' dersi öğrencileri ile lisansüstü çalışmalar bakımından öncül kaynak olması hedeflenmiştir.

Yazarın üç yıldan uzun bir zaman dilimindeki yoğun çalışmaları sonucunda tamamlanan eserde; öncelikle internet hukukunun temel kavramları teknik ve hukuki yönden açıklanmış, bu yönde yapılan açıklamalarda surface web-deep web ayrımı, online oyunlar ve E-Spor, kripto para birimleri ve Bitcoin ile VPN servisleri ve TOR'a dair teknik ve hukuki incelemeler de yer almıştır. İnternet hukukunun süjelerinin hak ve yükümlülükleri ile sorumluluk durumları aktarılmış, hukukun her alanına konu erişimin engellenmesi-içeriğin kaldırılması uygulamalarına eserde yer verilmiştir. Eserde internet ortamında kişilik hakları ile hürriyetlerin sınırları ve çatışması, internet ortamındaki haksız fiillerden doğan tazminat davaları, idari yaptırım normları ve yaptırımlara dair sistemin işleyişi ile özel kişilerin topladığı bilişim delillerine dair hukuki zemin işlenmiş, modern bir insan hakkı olan unutulma hakkı ve bu hakkın felsefi boyutu okuyucuyla paylaşılmıştır. Çalışmada Türk hukuk mevzuatı ve doktrininin yanında yabancı hukuk sistemleri de incelenmiş, bu doğrultuda özellikle ABD hukukuna dair bilgiler asgari düzeyde okuyucuya aktarılmaya çalışılmıştır.

Konu Başlıkları

- İnternet Hukukunun Temel Kavramları ve Süjeleri

- Erişimin Engellenmesi–İçeriğin Kaldırılması

- İnternet Ortamında Kişilik Hakları ile Hürriyetlerin Sınırları ve Çatışması

- İnternet Ortamındaki Haksız Fiillerden Doğan Tazminat Davaları

- Unutulma Hakkı

- Özel Kişilerin Topladığı Bilişim Delilleri

- Türk İnternet Hukukunda İdari Yaptırımlar

İÇİNDEKİLER

İçindekiler

Önsöz  7

Kısaltmalar Listesi  33

Bölüm I

İNTERNET HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLAR

A. HUKUKİ VE TEKNİK BAĞLAMDA BİLİŞİM (SİBER UZAY, BİLİŞİM SİSTEMLERİ VE BİLİŞİM VERİSİ)  35

1. Bilişim ve Siber Uzay  35

2. Bilişim Sistemi  36

a. Yeni Nesil Bilişim Sistemleri ve Gelişen Teknoloji Karşısında İnternet Hukuku (IoT/M2M)  37

3. Bilişim Verisi  39

4. Bilişim Sistemi ve Bilgisayar Kavramlarının Mevzuatta Ayrı Ayrı Kullanılmış Olmasının Önemsizliği  40

B. SİBER GÜVENLİK VE ADLİ BİLİŞİM  42

1. Siber Güvenlik Faaliyetleri ve Tanımlama  42

a. Siber Güvenlik Faaliyetleri  42

b. Yapılması Gereken Siber Güvenlik Tanımı  46

2. Adli Bilişim  47

3. Bilişim Çağında Siber Saldırılar ve Bilişim Suçları/Haksızlıkları  48

a. Siber Saldırılar  48

b. Dar ve Geniş Manada Bilişim Suçları/Siber Saldırılar  49

4. Bilişim Çağında Haksızlıklar ve Siber Güvenlik–Adli Bilişim Faaliyetleri Vasıtasıyla Haksızlıklarla Mücadele  51

a. Ulusal Siber Güvenlik Politikaları  51

b. Türkiye’de Siber Güvenlik–Adli Bilişim Teşkilatı ve İşleyişi  58

c. Siber Saldırılarla Mücadelede Yaşanılan Zorluklar ve Uluslararası İşbirliği Zarureti  70

c.1. Siber Saldırılarla Mücadelede Yaşanılan Zorluklar  70

c.1.1. Ulusal Siber Güvenlikte Meşru Savunma ve Diğer Ülkelere Yapılan Siber Müdahalelerin Hukukiliği  72

c.2. Siber Saldırılarla Mücadelede Uluslararası İşbirliği Zarureti  73

d. Bilişim Çağında Güvenlik ve Hürriyet İkilemi  75

C. TEKNİK VE HUKUKİ BAĞLAMDA İNTERNET  76

1. Teknik Bağlamda İnternet, İntranet ve World Wide Web  76

a. İnternet Ağı ve İntranet  76

b. İnternet Sitesi ve World Wide Web  81

b.1. Teknik Bağlamda İnternet Sitesi  81

b.2. World Wide Web  83

c. Surface Web, Deep Web ve Dark Web Kavramları  84

c.1. Surface Web  84

c.2. Deep Web ve Dark Web  85

c.2.1. Deep Web ve Dark Web Ayrımının Önemi  87

c.2.2. Dark Web Gerçeği  88

d. Teknik Bağlamda Alan Adı (Domain Name) ve URL  89

2. Hukuki Bağlamda İnternet  92

a. Bir Hukuk Disiplini Olarak İnternet Hukuku  92

b. Türkiye’de İnternet Hukuku’nun Gelişimi  95

c. İnternet Kullanımı ve Bu Yöndeki Hizmetlerin Hukuki Niteliği  97

c.1. Evrensel Nitelikte Elektronik Haberleşme Hizmeti  97

c.1.1. Evrensel Elektronik Haberleşme Hizmetinin İlkeleri ve Kamu Hizmeti Niteliği  98

c.1.2. İnsan Hakkı Niteliği  100

c.1.2.1. İnternete Erişim Hakkı  100

c.1.2.1.1. İnternete Erişim Hakkının Sınırlandırılması  102

c.1.2.1.2. Sanal Ortamda Protesto Hakkı Sorunu: Hacktivizm  105

d. İnternet Ağı ve Bu Ağa Erişimin Hukuki Niteliği  107

d.1. 5651 s. Kanun’da Düzenlenen İnternet Ortamının Sınırları  109

d.1.1. Düzenlemelerin İnternet Siteleri ile Sınırlı Olmadığı  109

d.1.2. 5651 s. Kanun’un Alanının İnternet Ağındaki Kamuya Açık ve Haberleşme Teşkil Etmeyen İçerikler ile Sınırlı Olduğu  110

d.1.3. Eleştiri ve Öneri  112

e. Kamuya Açık Olmayan İnternet İçeriklerinin Türk İnternet Hukuku Karşısındaki Durumu  115

e.1. Düzenlemelerin Yetersizliği  115

e.1.1. 5651 s. Kanun Nazarında Değerlendirme  115

e.1.2. Ceza Hukuku Mevzuatı Nazarında Değerlendirme  116

3. Hukuki Bağlamda İnternet Sitesi  118

4. Hukuki Bağlamda Alan Adı (Domain Name) ve URL  120

a. Hak İhlali Dolayısıyla Alan Adının İptali veya Devri  121

a.1. Ülke İçi Yargı Yolları  121

a.2. Uluslararası Tahkim Yolu  123

D. HUKUKİ BAĞLAMDA ONLİNE OYUNLAR VE E–SPOR  126

1. Online Oyunlar  126

a. Kavram  126

b. Hukuken Arz Ettiği Önem  126

c. Mevzuatta Online Oyunlar  127

c.1. 5651 s. Kanun ve Online Oyunlarda Erişim Engeli ve/veya İçeriğin Kaldırılmasının Olanaklılığı  127

c.2. Online Oyunlarda Yaşanan Hak İhlalleri  128

c.3. Fikri Mülkiyet Hukuku Nazarında Online Oyunlar  130

c.4. Miras Hukuku Hükümlerinin Uygulanabilirliği (Dijital Miras)  130

2. E–Spor  134

E. SANAL/KRİPTO PARA BİRİMLERİ VE BİTCOİN  136

1. Sanal Para Kavramı  136

2. Bitcoin Örneği ve Blok–Zincir Temelli Kripto Para Sistemlerinde Temel İşleyiş  137

3. Kripto Para Sistemlerinin Doğurduğu Hukuki Sorunlar  139

a. Merkezi Bir Yapıya Sahip Olmayan Kripto Para Sistemlerinde Resmi Muhatap ve Otorite Yokluğu  139

b. Para Transferinin İki Tarafının Kısmi Anonimliği  140

c. Kara Paranın Aklanmasına Konu Edilme Riski  140

d. Aracı Kripto Para Borsalarının Kısmen Sorunların Önüne Geçtiği  140

F. VPN SERVİSLERİ VE TOR  142

1. Bu Teknolojilerin Mahiyetine Dair  142

a. VPN  142

b. TOR  144

2. Kriptolu Haberleşmeye Dair Düzenlemeler Çerçevesinde Bu Teknolojilerin Yasallığı  146

a. Mevcut Düzenlemeler  146

b. Düzenlemelerdeki Kriptolu Elektronik Haberleşme Cihaz/Sistemleri Kullanımına Dair Sınırlandırıcı Hükümler  148

c. VPN Servisleri–TOR ve Benzeri Teknolojilerin Mevcut Düzenlemeler Kapsamı Dışında Kaldığı  149

3. Türkiye’de VPN’lerin, TOR ve Benzeri Hizmetlerin Erişime Engellenmesinin Hukuki Temelleri  150

a. Belirlilik ve Öngörülebilirlik İlkesi Uyarınca Hukuki Düzenlemelerin Sınırlarının Çizilmesi Gerektiği  152

b. İnternet Teknolojileri Karşısında Erişim Engellerinden Daha Önemli Çözüm Yolları: Toplumun Bilinçlendirilmesi ve Yerlilik  153

Bölüm II

İNTERNET HUKUKUNUN SÜJELERİ

A. İNTERNET SERVİS SAĞLAYICI (İSS)  155

1. Erişim Sağlayıcı  156

a. Kavram  156

a.1. Erişim Sağlayıcı–Kullanım Sağlayıcı Farkı  158

b. Erişim Sağlayıcıların Yükümlülükleri  161

b.1. Genel Yükümlülükler  161

b.1.1. Yetkilendirilme Şartı ve İstisnaları  164

b.1.2. Faaliyet Belgesi Şartı  166

b.1.3. Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne Üyelik Şartı ve Üyelikten Doğan Yükümlülükler  166

b.2. Özel Yükümlülükler  166

b.2.1. Bilgilendirme Yükümlülüğü  167

b.2.2. Erişimi Engelleme Yükümlülüğü  167

b.2.2.1. Erişimi Engelleme Yükümlülüğüne Aykırılığın Müeyyideleri  169

b.2.2.2 Alternatif Erişim Yollarını Engelleme Yükümlülüğü  170

b.2.3. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımı Yükümlülüğü (Trafik–Konum Verileri)  171

b.2.3.1. Trafik Verisi ve Konum Verisi Kavramları  171

b.2.3.2. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımına Dair Sınırlar  172

b.2.3.2.1. Erişim Sağlayıcıların Kişisel Verilerin İşlenmesinde Uyması Gereken Temel İlke ve Sınırlamalar  173

b.2.3.2.1.1. Erişim Sağlayıcıların Kişisel Verileri İşlemesi Noktasında Alınacak Açık Rızanın Şekli  175

b.2.3.2.1.2. Trafik ve Konum Verilerini Yurt Dışına Aktarma Yasağı  177

b.2.3.2.2. Trafik ve Konum Verilerini Paylaşım Yükümlülüğüne ve Yükümlülüğün Sınırlarına Dair Düzenlemeler  177

b.2.3.2.2.1. Elektronik Haberleşme Hizmetinin Sunumundan Kaynaklanan Kayıt ve Paylaşım Yükümlülüğü ile Sınırları  179

b.2.3.2.2.1.1. Trafik Verileri ve Saklama Süreleri  179

b.2.3.2.2.1.2. Konum Verileri ve Saklama Süreleri  182

b.2.3.2.3. Siber Güvenlik–Adli Bilişim Faaliyetlerinden Doğan Kayıt ve Paylaşım Yükümlülüğü ile Sınırları  185

b.2.3.2.2.1. Trafik Verilerinin Paylaşılmamasına Dair Öngörülen Suç Normu  188

b.2.3.3. Gizliliği Koruma ve Güvende Tutma Yükümlülüğü  189

b.2.3.4. İşlenen Verileri Anonim Hale Getirme/Yok Etme Yükümlülüğü  192

b.2.4. Haberleşme İçeriklerinin İşlenmesi, Kaydı ve Aktarılması Yükümlülüğünün Bulunmadığı  192

b.2.4.1. Yükümlülüğün Bulunmamasının Sebepleri  192

b.2.4.2. Pratikte İnternet Vasıtasıyla Yapılan Haberleşmelerin Dinlenilmesinin Olanaklılığı Sorunu  195

c. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk  197

c.1. Erişimi Engelleme Yükümlülüğü ile Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğun Farkı  197

c.2. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumlulukta Muafiyetin Sınırı: Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyeti  198

c.3. Erişim Sağlayıcının Sorumluluğu Bakımından Mevcut Düzenlemelerin Yanlışlığı ve Olması Gereken Yöntem  200

2. Yer Sağlayıcı  202

a. Kavram  202

a.1. Yer Sağlayıcılığın Diğer Bazı İSS Gruplarından ve Sair Durumlardan Ayrılması  204

a.2. Cache/Önbellek Sunucu Kullanımı  205

b. Veri Merkezi Kavramı  206

c. Yer Sağlayıcıların Yükümlülükleri  206

c.1. Yer Sağlayıcıların Elektronik Haberleşme Hizmetinin Sunumundan Kaynaklı Yükümlülükleri Sorunu  206

c.2. Faaliyet Belgesi Alma Yükümlülüğü  207

c.3. Bilgilendirme Yükümlülüğü  208

c.4. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğü  209

c.4.1. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğüne Aykırılığın Müeyyideleri  210

c.5. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımı Yükümlülüğü (Trafik–Konum Verileri)  211

c.6. Yükümlülüklerden Kısmen Muaf Tutulması Gereken Yer Sağlayıcılar  212

d. Trafik Verilerinin Paylaşılmamasına Dair Öngörülen Suç Normu  213

e. Haberleşme İçeriklerinin İşlenmesi, Kaydı ve Aktarılması Yükümlülüğünün Bulunmadığı  213

f. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk  213

f.1. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğü ile Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğun Farkı  213

f.2. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumlulukta Muafiyetin Sınırı: Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyeti  214

f.2.1. Muafiyet Getirilen Hukuka Uygunluk Denetiminin Özünde Yer Sağlayıcılar İçin İmkansız Olmadığı  214

f.2.2. Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyetinin Sonuçları  216

f.3. Yer Sağlayıcının Sorumluluğu Bakımından Mevcut Düzenlemelerin Yanlışlığı ve Olması Gereken Yöntem  218

f.3.1. Yanlışlığın Sebepleri  218

f.3.2. Alternatif Çözüm: Sorumsuzluk ve Rıza Kayıtları  219

f.3.3. Olması Gereken Yöntem ve Sorumluluktan Kurtulma Yollarına Dair Öneri  220

f.3.3.1. Olması Gereken Yöntem  220

f.3.3.2 Sorumluluktan Kurtulma Yollarına Dair Öneri  220

f.4. ABD İnternet Hukukundaki Tartışmalı “Section 230–231” Normları ve İSS’lerin Kasıtlı Olarak Yer Sağladıkları/Yayınladıkları İçeriklerden Tamamen Sorumsuz Tutulmasının Neden Mümkün Olmadığı Üzerine Bir Değerlendirme  221

3. İnternet Sitesi/Uygulaması İşletmecisi  223

a. Kavram  223

b. Bilgilendirme Yükümlülüğü  225

c. E–Ticaret Siteleri/Uygulamaları ve Hizmet Sağlayıcılar  226

d. İnternet Sitesi İşletmecilerinin Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğu  228

d.1. Kusurlu Sorumluluk İlkesi  228

d.1.1. Uyarıda Bulunulmasının Kusurlu Sorumluluğun Ön Şartı Olmadığı  232

d.1.2. Hukuka Uygunluk Denetimi Muafiyetinin Kıyas Yoluyla Uygulanması Gerektiği  233

e. İnternet Sitesi İşletmecisinin Otosansür Uygulaması (Filtreleme)  234

4. Sosyal Medya Platformu İşletmecisi (Sosyal Ağ Sağlayıcı)  235

a. 7253 s. Kanun Öncesi Hukuken Sosyal Medya Kavramına Verilen Anlam  235

b. 5651 s. Kanun’a göre Sosyal Medya ve Sosyal Ağ Sağlayıcı  238

b.1. BTK Kararı Çerçevesinde 5651 s. Kanun Nazarında Değerlendirilecek Sosyal Ağ Sağlayıcılar  239

c. Sosyal Ağ Sağlayıcıların Yükümlülükleri  241

c.1. Genel Olarak  241

c.2. Özel Düzenlemeler  241

c.2.1. Günlük Erişimi Bir Milyondan Fazla Olan Sosyal Ağ Sağlayıcıların Tespiti  242

c.2.2. Temsilci Bulundurma Yükümlülüğü  244

c.2.3. Geri Dönüş ve Raporlama Yükümlülüğü  247

c.2.4. Bilişim Verilerini Türkiye’de Saklama Yükümlülüğü  248

c.2.4.1. Türkiye’de Saklama Zorunluluğu Olan Veri Kategorileri  249

c.2.4.2. Bilişim Verilerine Erişebilmenin Devletlerin Egemenlik Gücü ile Bağlantısı  250

c.2.4.3. Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesi Durumunda ABD'deki İSS'ler ve Trafik Verileri Sorunu  251

d. Daha Yüksek İdari ve Adli Para Cezaları  257

e. Hukuki Sorumluluk Düzenlemesi  257

5. İnternet Yayın Platform İşletmecileri ve Medya Hizmet Sağlayıcı Kuruluşlar  260

a. Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik Kapsamı Haricinde Tutulanlar  260

b. Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik’te Altyapı İşletmecisi Sayılan Erişim Sağlayıcılara Yapılan Yollamalar ve Erişimin Engellenmesi  262

c. İnternet Yayın Platform İşletmecisi  263

c.1. Yetkilendirilme Şartı  264

c.2. Yükümlülükler  266

c.3. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk ve Cezai Yaptırımlar  267

d. Medya Hizmet Sağlayıcı  269

d.1. 6112 s. Kanun’a ve Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik’e Tabi Olan Medya Hizmet Sağlayıcı Kuruluşlar  270

d.2. Yayın Lisansı Şartı  271

d.2.1. Lisans Almadan Yapılan Yayınların Akıbeti  274

d.2.2. Ceza Normu  277

d.3. Yayın Hizmeti İlkeleri  277

d.4. Yayın Hizmetlerinde Ticari İletişime Dair Esaslar  279

d.5. Yükümlülükler  281

d.5.1. Genel Yükümlülükler  281

d.5.2. İçeriği Kaldırma Yükümlülüğü  282

d.6. Düzeltme ve Cevap Hakkı  288

d.7. Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluk  290

6. Toplu Kullanım Sağlayıcı  290

a. Kavram  290

b. Yükümlülükler  292

b.1. İzin Belgesi Alma Yükümlülüğü  292

b.2. Filtreleme Yükümlülüğü  293

b.3. Cihaz Verilerini Kayıt ve Bildirim Yükümlülüğü  295

b.4. Kullanıcıları Tanımlayacak Sistemleri Kurma Yükümlülüğü  296

c. İşyerlerinde Uyulması Gereken Kurallar  296

d. İdari Yaptırımlar  298

B. KULLANICI  299

C. İÇERİK SAĞLAYICI  299

1. Kavram  299

a. İçerik Sağlayıcı Kavramının İSS’lerden Ayrılması  301

2. İçerik Sağlayıcının Çeşitli Görünümleri  302

3. İçerik Paylaşımında Uyulması Gereken Temel İlkeler  306

4. Ticari–Ekonomik Amaçlı İçerik Sağlayıcılar  306

a. Kavram  306

b. Genel Bilgilendirme Yükümlülüğü  307

c. E–Ticaret Siteleri/Uygulamaları ve Hizmet Sağlayıcılar  308

c.1. Kavram  308

c.2. Yükümlülükler  309

c.2.1. ETBİS’e Kayıt ve Bildirim Yükümlülüğü  309

c.2.2. Bilgilendirme Yükümlülüğü  312

c.2.3. E–Ticaret Ortamının İçeriğine ve Siparişlere Dair Esaslar  313

c.2.4. Ticari Elektronik İletilere Dair Esaslar ve İYS Kayıt Yükümlülüğü  316

c.2.5. Kişisel Verilerin Kaydı ve Paylaşımına Dair Esaslar  318

c.3. Veri Trafiğinin Güvenliği ve Güven Damgası Uygulaması  319

c.4. Şikayetler, Denetim ve İdari Yaptırımlar  319

d. Ticari Reklam Yapan İçerik Sağlayıcılar ve Yükümlülükleri  321

d.1. Reklam ve Mecra Kuruluşu Kavramları  321

d.2. Ticari Reklam Yapan İçerik Sağlayıcıların Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’dan Doğan Yükümlülükleri ve Müeyyideler  324

d.3. Reklam Kurulu’na Yapılacak Şikayetler  329

d.4. Ticari Reklamlar Sebebiyle Haksız Rekabet Hükümlerinden Doğan Sorumluluk  329

e. TTK md. 1524’e göre Oluşturulan İnternet Sitelerine Dair İçerik Sağlayıcıların ve MTHS’lerin Yükümlülükleri  330

e.1. Şirketlerin İçerik ve Yer Sağlayıcı Konumlarına göre 5651 s. Kanun Nazarında Ayrı Yükümlülüklerinin Bulunduğu  337

5. 5651 s. Kanun’da Tüm İçerik Sağlayıcılar Bakımından Mevcut Olan Ceza Normu  337

6. Tüm İçerik Sağlayıcılar Bakımından Mevcut Olan “İçeriği Kaldırma” Yükümlülüğü  338

a. Değerlendirme  340

7. Genel Olarak İçerik Sağlayıcının Hukuka Aykırı İçeriklerden Sorumluluğu  341

a. Bağlantı Sağlanan İçerikten Sorumluluk  341

a.1. İçeriği Benimseme–Yaymayı Amaçlama ve Bunun Açıkça Anlaşılması Şartı  343

a.2. Düzenlemenin Bağlayıcılığı Sorunu  345

b. İçerik Sağlayıcının Çeşitli Görünümlerine göre “Oluşturulan İçerikten” Sorumluluk  346

b.1. İçerik Denetiminde Yapay Zeka Kullanılması ve İçerik Sağlayıcının Yapay Zeka Olduğu Durumlarda Hukuka Aykırı İçerikten Sorumluluk  348

b.1.1. Kavramsal Açıdan Yapay Zeka  348

b.1.2. Yapay Zekanın Klasik Hukuk Sistemleri İçin Ciddi Bir Sorun Olduğu  350

b.1.3. Yapay Zekanın Filtrelediği İçerikler Bakımından Sorumluluk  350

b.1.4. Yapay Zeka İçerik Sağlayıcı ve Hukuka Aykırı İçerikten Sorumluluk  352

b.1.4.1. Konuya Dair Teorik Tartışmalar 1: Gerçek/Tüzel Kişilerin Hukuka Aykırılıklardan Sorumlu Tutulmasının Mümkün Olup Olmadığı  352

b.1.4.2. Konuya Dair Teorik Tartışmalar 2: Gerçek/Tüzel Kişiler Sorumlu Tutulacaksa Hangi Sorumluluk Teorisinin Gündeme Geleceği Sorunu  356

D. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU (BTK)  359

1. Kurumun Genel Yapısı  359

2. Kurumun Görev ve Yetkileri  360

a. Kurumun İnternet ile İlgili Görev ve Yetkileri  360

a.1. BTK’nın İnternet Ağına Dair İşleyişin Hukuk Çerçevesinde Olması İçin Müeyyide ve Tedbirler Tatbik Etmesinin İdare Hukukunun Temel İşleyişi Dahilinde Olduğu  360

a.2. Siber Güvenlik ile İlgili Görev ve Yetkiler  361

a.2.1. BTK’nın Önleyici Kolluk Görevi ve Bu Uğurdaki Yetkilerin Sınırı  361

a.2.2. Siber Güvenlik ile İlgili Görev ve Yetkiler (Genel Olarak)  364

a.3. Elektronik Haberleşme Sektörüne Dair Düzenleme–Denetleme Hususundaki Görev ve Yetkiler  366

a.4. Denetim Faaliyetleri ile İdari Müeyyidelere Esas Alınacak Delilleri Toplamaya Dair Görev ve Yetkiler  370

3. Kurul’un Görev ve Yetkileri  371

E. ERİŞİM SAĞLAYICILARI BİRLİĞİ (ESB)  372

1. Birliğin Genel Yapısı  372

2. Birliğin Görev ve Yetkileri  374

a. Genel Olarak  374

b. İstisnai Bir Yetki Olarak Erişim Engeli Kararı Vermek ve Bu Kararı İSS’ye Tatbik Ettirmek  375

c. Arama Motorlarına Yapılacak Bildirime Dair Görev  376

F. İNTERNET GELİŞTİRME KURULU  377

G. DİJİTAL MECRALAR KOMİSYONU  379

Bölüm III

ERİŞİMİN ENGELLENMESİ

A. ERİŞİMİN ENGELLENMESİ KAVRAMI  381

1. Genel Olarak Erişimin Engellenmesi Kavramı ve Dünyadaki Durum  381

a. İSS’lerin Hukukun Gereği Olarak Doğrudan Erişimi Engellediği Katı Sistemler  381

b. İSS’lerin Doğrudan Erişimi Engellemelerinin Esas Olduğu, Erişimin Engellenmesi Yönünde Yargı Kararlarının ise İstisnai Olduğu Katı Olmayan Sistemler  382

b.1. Avrupa  382

b.2. ABD  383

c. Karma Nitelikteki Sistemler  384

d. İstisnai Bir Uygulama: Alan Adının El Konularak Müsaderesi  384

2. Türk Hukukunda Erişimin Engellenmesi Kavramı  385

B. 5651 S. KANUN SİSTEMATİĞİ DAHİLİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİNİN TEKNİK YÖNTEMLERİ  385

1. Tüm Sitenin/Uygulamanın Erişime Engellenmesi Yöntemleri  387

2. İçeriğin/URL’nin Erişime Engellenmesi Yöntemleri  388

C. TÜRK HUKUKUNDA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ KARARLARI  389

1. Erişimin Engellenmesi Kararlarının Hukuki Niteliği  389

a. Tedbir Kararı Niteliği ve Kararların Geçici Etki Yaratacağı  389

b. Tedbir Kararı Niteliği Gereğince, 5651 s. Kanun’da Düzenlenmemiş Durumlarda da Hukuka Aykırı Durum Ortadan Kalktığında Erişim Engellerinin Kaldırılması Gerektiği  391

c. Hukuk Mahkemelerinin Verdiği Erişimin Engellenmesi Kararlarının Hukuki Niteliği Sorunu  392

c.1. Eda Hükümleri ve İhtiyati Tedbirler  392

c.2. Hüküm Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararlarının Tedbir Niteliğinde Olmadığı  393

c.3. Eda Hükmü Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararların Yaratacağı Sorunlar ve Çözüm Yolları  394

c.3.1. Sorunlar  394

c.3.2. Mevcut Çözüm Yöntemi  395

c.3.3. Olması Gereken Çözüm Yöntemleri  396

2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilebilmesi İçin İnternet İçeriğinin Hukuka Aykırılığının Yeterli Olduğu  396

3. Erişimin Engellenmesi Kararlarına Konu Olabilecek İçerikler ve Bu Yönde Karar Vermeye Yetkili Olanlar  397

D. 5651 S. KANUN’UN ERİŞİMİN ENGELLENMESİNE DAİR BENİMSEDİĞİ TEMEL FELSEFE  403

1. Öncelikle İçerik/URL Tabanlı Engelleme Kararı Verilmesi Gerektiği  403

2. Hukuka Aykırılıklar ile Mücadele İçin Zaruri ve Hakkaniyetli Olması Durumunda Bütün Sitenin/Uygulamanın Erişime Engellenebileceği  403

a. Son Çare ve Zaruret Noktasında Somut Örnek: S  406

b. Karantina Örneği  408

c. Tüm Siteye/Uygulamaya Erişimin Engellenmesi Konusunda Doktrindeki Eleştiriler ve Anayasa Mahkemesi Kararları  408

c.1. Engellemenin Cezaların Şahsiliği İlkesine Aykırı Olduğu Görüşü  409

c.1.1. Görüşün Değerlendirilmesi  409

c.2. Engellemenin Ölçülülük İlkesine Aykırı Olduğu Görüşü  410

c.2.2. Görüşün Değerlendirilmesi  412

d. Konuya Dair Genel Değerlendirme  413

d.1. Yürürlükteki 5651 s. Kanun Hükümlerinin ve Bu Hükümlere Dayanılarak Verilen Kararların Tatbikinin Hukuk Devletinin Gereği Olduğu  413

d.2. Adaletin Terazisi Karşısında, “Toplumun İnternete Erişim Hakkı” ve “Mağdurun Hukuka Aykırı İçerikler Nedeniyle İhlal Edilen Hakları–Kamu Düzeni–Milli Güvenlik” Hususlarından Hangisinin Daha Üstün Tutulacağı Sorunu  414

d.2.1. Sorunun Kaynağı  414

d.2.2. Adaletin Terazisinin Yalnızca Hukuka göre Karar Vereceği  416

d.2.2.1. Sorunun Anayasa’nın Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılmasına Dair Benimsediği Temel Felsefe Işığında Değerlendirilmesi  416

E. 5651 S. KANUN SİSTEMATİĞİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ UYGULAMALARI  418

1. Erişimin Engellenmesi Uygulamaları Yönünden Uyarı Yöntemi  418

a. Uyar–Engelle Yönteminin Mümkün Olmadığı  418

a.1. İstisna: Sorumluluktan Kurtulma ve/veya Meşru Savunma Amaçlı Erişimin Engellenmesi  420

b. 5651 s. Kanun Çerçevesinde Erişimin Engellenmesine Karar Verilebilmesi İçin Uyar–Kaldır Yönteminin İşletilmesinin Zorunlu Olmadığı  421

c. Erişimin Engellenmesi Kararları Sonrası Yer Sağlayıcı/İnternet Sitesi İşletmecisi İSS’lerin Filtreleme Uygulamalarının Uyar–Kaldır Niteliğinde Olduğu  422

2. İdari İşlem Neticesinde Erişimin Engellenmesi Uygulamaları  422

a. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8)  424

a.1. Katalog Suçlar  424

a.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler  425

a.2. Madde 8 Uygulaması  425

a.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa Erişimin Engellenmesi Kararı Verme Gereği  425

a.2.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  426

a.2.2.1. Madde 8’e göre BTK’nın Cebren Erişim Engeli Tatbik Etmesinin Olanaklılığı Sorunu  427

a.2.3. BTK’nın İdari Tedbir Kararının “Ön Tedbir” Niteliği  428

a.2.4. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı  429

a.2.5. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  430

a.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar  430

b. Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallere Dair Madde 8/A Uygulaması  431

b.1. Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerin Kapsamı ve Karar Vermeye Yetkili Olanlar  432

b.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  433

b.3. Sulh Ceza Hakimliği Onayı  434

b.4. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  434

b.5. Madde 8/A’da Geçen Kamu Düzeni ve Milli Güvenlik Kavramlarının İçeriği ile Sınırları  435

c. Kişilik Hakkı İhlaline Dair Kararlara Konu İçeriklerin Başka İnternet Adreslerinde de Yayınlanması Durumunda ESB’ye Başvuru–Madde 9 Uygulaması  437

c.1. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  438

d. Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Nedeniyle Erişimin Engellenmesi–Md. 9/A Uygulaması  439

d.1. Uygulamanın Temel Mantığı  439

d.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  439

d.2.1. İlgililerin BTK’ya Başvurusu ve Kararların Tatbiki Usulü  439

d.2.1.1. İlgililerin Talebi Ayrıca Sulh Ceza Hakimliği Onayına Sunmaları Gereği  441

d.2.1.2. Hakimlik Kararına İtiraz  441

d.2.2. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde BTK’nın Re’sen Harekete Geçmesi ve Kararların Tatbiki Usulü  441

d.2.2.1. Sulh Ceza Hakimliği Onayı Şartı ve Hakimlik Kararına İtiraz  442

d.2.3. Erişim Engeli Yönteminin Yalnızca İçerik/URL Tabanlı Olması Şartı  442

d.2.4. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı  443

e. İdari İşlem Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararlarına Dair Mevzuattaki Diğer Hükümler  443

e.1. Önemli Bir Düzenleme: Elektronik Haberleşme Kanunu md. 60/10  445

f. İdarenin Verdiği Erişimin Engellenmesi Kararlarına Karşı Kanun Yolları  446

f.1. CMK Hükümlerine göre İtiraz ve Kanun Yararına Bozma  446

f.1.1. İtiraz Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler  446

f.1.2. Kanun Yararına Bozma Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler  447

f.2. Sulh Ceza Hakimliği Onayına Sunulan İdari Kararların/İşlemlerin De İdari Yargıya Götürülebileceği  448

f.3. İdareye Başvuru (İYUK md. 11)  449

f.4. İptal Davası  450

f.4.1. İptal Davasının Unsurları ve İptal Gerekçeleri  451

f.4.2. Davacı Olabilecek Kişiler ve Menfaat İhlali Şartı  452

f.4.3. İptal Davasında Hasım Gösterilecek Olan İdarenin Belirlenmesi  453

f.4.4. Yetkili İdare Mahkemesi  453

f.4.5. Dava Açma Süresinin Başlangıcı  454

f.4.6. Yürütmenin Durdurulması  455

f.4.7. İptal Kararının Sonuçları  456

f.5 Zararların Tazmini–Tam Yargı Davaları  456

f.5.1. Tam Yargı Davalarının Yapısı ve Hizmet Kusuru Kavramı  456

f.5.2. Davacı Olabilecek Kişiler ve Hak İhlali Şartı  458

f.5.3. Davada Hasım Gösterilecek Olan İdarenin Belirlenmesi  459

f.5.4. Yetkili İdare Mahkemesi  461

f.5.5. Dava Açma Süresinin Başlangıcı  461

3. Sulh Ceza Hakimliği ve Ceza Mahkemesi Kararları Neticesinde Erişimin Engellenmesi Uygulamaları  462

a. Sulh Ceza Hakimliklerinin Yapısı ve Görevleri  462

b. Sulh Ceza Hakimliklerinin Erişimin Engellenmesi Kararı Verebilmesi İçin Bazı Ön Şartlar Bulunduğuna Dair Görüşler  465

b.1. Hak İhlalinin İlk Bakışta Anlaşılabilir Olması ve Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunması Gerektiği Görüşü  465

b.1.1. Görüşlerin Değerlendirilmesi  468

b.1.1.1. 5651 s. Kanun’a göre Tedbir Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararları Yönünden Hak İhlalinin İlk Bakışta Anlaşılabilir Olmasının Gerekmediği  468

b.1.1.2. İnternet Ortamının Yapısı Gereğince, Bu Ortamdaki Çoğu İçeriğin Erişime Engellenmesinin Gecikmesinde Her Daim Sakınca Bulunacağı  469

b.1.1.4. Erişimin Engellenmesinin Gecikmesinde Sakınca Bulunması Gerektiği Görüşünün Unutulma Hakkına Dair Uyuşmazlıklarda Sulh Ceza Hakimliklerini Tamamen Yetkisiz Bırakacağı  470

b.1.1.5. Tedbir Niteliğindeki Erişimin Engellenmesi Kararlarının “Çekişmeli” Yargılamanın Yapısı ile Bağdaşmadığı ve Bunun Uygulamada Yaratacağı Büyük Külfetler  471

c. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8)  473

c.1. Katalog Suçlar  473

c.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler  474

c.2. Madde 8 Uygulaması  474

c.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa Erişimin Engellenmesi Kararı Verme Gereği  474

c.2.1.1. Yeterli Şüphe Sebebi Kavramı  474

c.2.1.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verme Gereği  476

c.2.2. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  476

c.2.2.1. Madde 8’e göre Verilecek Erişimin Engellenmesi Kararlarında Belirtilecek Hususlar  478

c.2.3. Erişimin Engellenmesi Kararlarının Koruma Tedbiri Değil, Kendine Özgü Tedbir Kararı Niteliğinde Olduğu  480

c.2.4. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı  480

c.2.4.1. Erişimin Engellenmesine Dair Kararların Ne Zaman Hükümsüz Hale Gelmemesi Gerektiği Sorunu  482

c.2.5. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  483

c.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar  484

c.2.7. Ceza Muhakemesi Sonucunda Sunuculara Dair Müsadere Gerçekleşirse Alan Adına Dair Erişim Engelinin Kaldırılması Gerektiği  484

c.2.7.1. Ceza Muhakemesinde Alan Adına El Konulmasının ve Müsaderesinin Olanaklılığı Sorunu ile Bunun Erişimin Engellenmesi Kararlarına Etkisi  484

d. Madde. 8/A Uygulaması  485

d.1. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  486

d.2. Sulh Ceza Hakimliklerine Kimin Başvuracağı Sorunu  487

d.3. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  488

e. Kişilik Hakkı İhlaline Dair Başvurular–Madde 9 Uygulaması  488

e.1. Başvuruda Bulunabilecekler  489

e.2. Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru Süreci  490

e.3. Yetkili Sulh Ceza Hakimliği  491

e.4. Erişimin Engellenmesi Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  492

e.5. Tedbir Niteliğinin Gereği Olarak Kararların Daha Sonra Hükümsüz Kalacağı  493

e.6. Erişimin Engellenmesine Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  493

e.7. Adın İlişkilendirilmemesi Kararı  493

e.8. Madde 9’a göre Tekzip/Düzeltme Amaçlı Başvuru Yapılmasının Olanaklılığı Sorunu  494

f. Sulh Ceza Hakimliklerinin Başvuru Üzerine Erişim Engeli Kararı Verebilmelerine Dair Mevzuattaki Diğer Hükümler  496

g. Sulh Ceza Hakimliği Kararlarının Maddi Anlamda Kesin Hüküm Niteliğinin Bulunmaması ve Sonuçları  498

g.1. Hüküm ve Maddi Anlamda Kesin Hüküm Kavramları  498

g.2. Sulh Ceza Hakimliği Kararlarının Maddi Anlamda Kesin Hüküm Teşkil Etmediği ve Bunun Sonuçları  500

h. Sulh Ceza Hakimliği Kararlarına Karşı Kanun Yolları  502

h.1. CMK Hükümlerine göre İtiraz ve Kanun Yararına Bozma  502

h.1.1. İtiraz Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler  502

h.1.2. Kanun Yararına Bozma Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler  504

h.2. Zararların Tazmini ve Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davası  505

4. 5651 s. Kanun’a göre Erişimin Engellenmesi Uygulamalarına Hukuk Pratiğinden Örnekler  507

F. HUKUK MAHKEMESİ KARARLARI NETİCESİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ  515

1. Hukuk Mahkemelerinin Erişimin Engellenmesine Karar Verebilmesi Konusunda Doktrin Görüşleri ve Yargı Kararları  515

a. Hukuk Mahkemelerinin Erişimin Engellenmesi Kararı Verebilmesinin Teorik Açıdan Doğru Olduğu  519

a.1. Maddi Anlamda Kesin Hüküm Teşkil Etmeyen Kararların Hukuk Mahkemelerini Bağlamayacağı  520

a.2 Mevzuatta Sulh Ceza Hakimliğine Verilmiş Görevlerin Genel Yetkili Mahkemeler Karşısında Görev Yönünden Özel Hüküm Sayılamayacağı  521

2. Hukuk Mahkemelerinin Vereceği Erişimin Engellenmesine Dair Kararların Hukuki Niteliği Sorunu  522

a. Kesinleşmiş Hukuk Mahkemesi Kararlarına Rağmen Sulh Ceza Hakimliklerinin Erişimin Engellenmesine Karar Verip Veremeyeceği Sorunu  522

a.1. Farklı Kararlar Arasındaki Çelişkilerin Giderilmesi  523

3. Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar Vasıtasıyla Erişimin Engellenmesi  523

a. Önleme Davası  524

b. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davası  525

b.1. Görevli ve Yetkili Mahkeme  526

b.2. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davaları Yönünden Yürütülmesi Gereken Sistem  528

b.2.1. Haksız Saldırının Sonlandırılması İçin Yapılması Gereken Talepler ve Kurulması Gereken Hüküm  528

b.2.2. Davalının Kimliğinin Tespitine, Husumetin Kime Yöneltileceğine ve Birden Çok Faile Dair Usul Sorunları  531

b.2.2.1. Davalının Kimliğinin Tespitine Dair Sorunlar ve Öneriler  531

b.2.2.2. Husumetin Kime Yöneltileceğine Dair Usul Sorunları ve Öneriler  534

b.2.2.2.1. Doktrin ve İçtihatlardaki Görüşler  534

b.2.2.2.2. Konuya Dair Görüş ve Öneri  537

b.2.2.3. Dava Sürecinde Pasif Husumet Ehliyetinin Doğruluğunun Araştırılması–Adli Bilişim Sorunları ve İspat Hakkı  540

b.2.2.3.1. Dava Sürecinde Pasif Husumet Ehliyetinin Doğruluğunun Araştırılması  540

b.2.2.4.2. Adli Bilişim Sorunları (Araştırmalar–Bilirkişi İncelemesi–Keşif)  544

b.2.2.4.2.1. İnternet Ağı ve Bilişim Cihazlarında Keşif  547

b.2.2.3. Birden Çok Faile Dair Usul Sorunları ve Öneriler  549

b.3. Hukuk Mahkemelerince Verilen Erişimin Engellenmesi Kararlarının Erişim Sağlayıcılar Tarafından Tatbik Edilmemesi İhtimali  550

Bölüm IV

İÇERİĞİN KALDIRILMASI

A. İÇERİĞİN KALDIRILMASI KAVRAMI  553

B. TÜRK HUKUKUNDA İÇERİĞİN KALDIRILMASI KARARLARI  554

1. İçeriğin Kaldırılması Kararlarının Hukuki Niteliği: Kararın Tedbir Niteliğinde Olmadığı  554

2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilebilmesi İçin İnternet İçeriğinin Hukuka Aykırılığının Yeterli Olduğu  555

3. İçeriğin Kaldırılmasının Cebren Tatbiki Sorunu  556

a. Soruna Genel Bakış  556

b. Türk Hukuk Pratiğinde Sorunun Yansımaları  557

C. İÇERİĞİN KALDIRILMASI KARARLARINA KONU OLABİLECEK İÇERİKLER VE BU YÖNDE KARAR VERMEYE YETKİLİ OLANLAR  559

D. 5651 S. KANUN SİSTEMATİĞİNDE İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI  561

1. Uyar–Kaldır Yöntemi  561

a. Yöntemin Genel Yapısı  561

b. Uyar–Kaldır Yönteminin Demokratik Hukuk Devletlerindeki Konumu  562

c. Uyar–Kaldır Yönteminin Uygulamadaki Görünümü  563

c.1. Twitter Uygulaması  564

c.2. Facebook Uygulaması  566

c.3. Google Uygulaması  571

d. 5651 s. Kanun’da Uyar–Kaldır Uygulamaları  574

d.1. İçeriğin Kaldırılmasına Karar Verilebilmesi İçin Uyar–Kaldır Yönteminin İşletilmesinin Zorunlu Olmadığı  574

d.2. Uyarının Şekline ve Uyarılacak Kişiye Dair Serbestlik  574

d.3. Uyarıya Cevap Zorunluluğu  575

d.4. Kötü Niyetli Uyarılar ve Uyar–Kaldırın Yanlış Tatbik Edilmesi  576

d.4.1. Dava Hakkı  577

2. İdari İşlem Neticesinde İçeriğin Kaldırılması Uygulamaları  577

a. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8)  578

a.1. Katalog Suçlar  578

a.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler  578

a.2. Madde 8 Uygulaması  578

a.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa İçeriğin Kaldırılması Kararı Verme Gereği  578

a.2.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  579

a.2.2.1. Madde 8’e göre BTK’nın Cebren İçeriği Kaldırmasının Olanaklılığı Sorunu  580

a.2.3. BTK’nın Vereceği İçeriğin Kaldırılması Kararlarının Tedbir Niteliğinde Olmadığı  580

a.2.4. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Kararların Hükümsüzlüğünün Sonuçları  581

a.2.5. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  581

a.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar  582

b. İçeriğin Kaldırılmasının Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallere Dair Madde 8/A Uygulaması  582

b.1. İçeriğin Kaldırılmasının Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerin Kapsamı ve Karar Vermeye Yetkili Olanlar  582

b.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  583

b.3. Sulh Ceza Hakimliği Onayı  584

b.4. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  584

b.5. Madde 8/A’da Geçen Kamu Düzeni ve Milli Güvenlik Kavramlarının İçeriği ile Sınırları  585

c. Kişilik Hakkı İhlaline Konu Kararlara Konu İçeriklerin Başka İnternet Adreslerinde de Yayınlanması Durumunda ESB’ye Başvuru–Madde 9 Uygulaması  585

c.1. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen İdari Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  585

d. Madde 9/A Uygulaması  586

e. Önemli Bir Düzenleme: Elektronik Haberleşme Kanunu md. 60/10  586

f. İdarenin Verdiği İçeriğin Kaldırılması Kararlarına Karşı Kanun Yolları  587

f.1. CMK Hükümlerine göre İtiraz ve Kanun Yararına Bozma  587

f.1.1. İtiraz Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler  587

f.1.2. Kanun Yararına Bozma Kanun Yolunun İşleyişi ve Başvuruda Bulunabilecekler  587

f.2. Sulh Ceza Hakimliği Onayına Sunulan İdari Kararların/İşlemlerin De İdari Yargıya Götürülebileceği  587

f.3. İdareye Başvuru (İYUK md. 11)  587

f.4. İptal Davası  587

f.4.1. İptal Davasının Unsurları ve İptal Gerekçeleri  588

f.4.2. Davacı Olabilecek Kişiler ve Menfaat İhlali Şartı  588

f.4.3. İptal Davasında Hasım Gösterilecek Olan İdarenin Belirlenmesi  588

f.4.4. Yetkili İdare Mahkemesi  588

f.4.5. Dava Açma Süresinin Başlangıcı  588

f.4.6. Yürütmenin Durdurulması  588

f.4.7. İptal Kararının Sonuçları  589

f.5. Zararların Tazmini–Tam Yargı Davaları  589

3. Sulh Ceza Hakimliği ve Ceza Mahkemesi Kararları Neticesinde İçeriğin Kaldırılması Uygulamaları  589

a. Sulh Ceza Hakimliklerinin Yapısı ve Görevleri  589

b. Sulh Ceza Hakimliklerinin Erişimin Engellenmesine Karar Verebilmesi İçin Bazı Ön Şartlar Bulunduğuna Dair Görüşlerin İçeriğin Kaldırılması Konusunda Uygulanabilirliği  589

b.1. Ön Şartlar Hakkındaki Görüşler  589

b.2 Bu Görüşlerin İçeriğin Kaldırılması Kararları Konusunda Uygulanabilirliği  590

c. 5651 s. Kanun’daki Katalog Suçlar Yönünden Verilecek Kararlar (Md. 8)  591

c.1. Katalog Suçlar  591

c.1.1. Katalog Suçların Mantığı ve Eksiklikler  591

c.2. Madde 8 Uygulaması  592

c.2.1. Yeterli Şüphe Sebebi Bulunuyorsa İçeriğin Kaldırılması Kararı Verme Gereği  592

c.2.1.1. Yeterli Şüphe Sebebi Kavramı  592

c.2.1.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verme Gereği  592

c.2.2. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  592

c.2.2.1. Madde 8’e göre Verilecek İçeriğin Kaldırılması Kararlarında Belirtilecek Hususlar  593

c.2.3. İçeriğin Kaldırılması Kararının Tedbir Niteliğinde Olmadığı  593

c.2.4. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Kararların Hükümsüzlüğünün Sonuçları  594

c.2.5. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  595

c.2.6. Mağdur veya Üçüncü Kişilerin Yapacağı İhbarlara Dair Oluşturulmuş Portallar  595

c.2.7. İçeriğin Kaldırılmamasının Cezai Müeyyidelere Bağlanması Sorunu  595

d. Madde. 8/A Uygulaması  597

d.1. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  598

d.2. Sulh Ceza Hakimliklerine Kimin Başvuracağı Sorunu  599

d.3. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  599

e. Kişilik Hakkı İhlaline Dair Başvurular–Madde 9 Uygulaması  599

e.1. Başvuruda Bulunabilecekler  600

e.2. Sulh Ceza Hakimliğine Başvuru Süreci  600

e.3. Yetkili Sulh Ceza Hakimliği  600

e.4. İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  600

e.5. İçeriğin Kaldırılmasına Dair Verilen Kararlara Karşı Öngörülen Kanun Yolu  601

e.6. Adın İlişkilendirilmemesi Kararı  601

e.7. Madde 9’a göre Tekzip/Düzeltme Amaçlı Başvuru Yapılmasının Olanaklılığı Sorunu  601

E. HUKUK MAHKEMESİ KARARLARI NETİCESİNDE İÇERİĞİN KALDIRILMASI  601

1. Hukuk Mahkemelerinin İçeriğin Kaldırılması Kararı Vermesi Konusundaki Doktrin Görüşleri ve Yargı Kararları  601

a. Hukuk Mahkemelerinin İçeriğin Kaldırılması Kararı Verebilmesinin Teorik Açıdan Doğru Olduğu  602

a.1. Maddi Anlamda Kesin Hüküm Teşkil Etmeyen Kararların Hukuk Mahkemelerini Bağlamayacağı  603

a.2. Mevzuatta Sulh Ceza Hakimliğine Verilmiş Görevlerin Genel Yetkili Mahkemeler Karşısında Görev Yönünden Özel Hüküm Sayılamayacağı  603

2. Hukuk Mahkemelerinin Vereceği İçeriğin Kaldırılmasına Dair Kararların Tedbir Niteliğinde Olmadığı  603

a. Kesinleşmiş Hukuk Mahkemesi Kararlarına Rağmen Sulh Ceza Hakimliklerinin İçeriğin Kaldırılmasına Karar Verip Veremeyeceği Sorunu  604

3. Kişilik Haklarını Koruyucu Davalar Vasıtasıyla İçeriğin Kaldırılması  604

a. Önleme Davası  604

b. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davası  604

b.1. Görevli ve Yetkili Mahkeme  605

b.2. Haksız Saldırının Sonlandırılması Davaları Yönünden Yürütülmesi Gereken Sistem  605

b.3. Hukuk Mahkemelerince Verilen İçeriğin Kaldırılması Kararlarının Muhataplar Tarafından Tatbik Edilmemesi İhtimali ve İİK md. 30 Uygulaması  606

b.4. Kararların Yurt Dışında Tenfizi Sorunu  608

Bölüm V

TELİF VE MARKA HAKLARI İHLALLERİNDE

ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI

A. FSEK Ek Madde 4/3 Uygulaması  611

1. Servis Sağlayıcı ve Bilgi İçerik Sağlayıcı Kavramları  612

2. Uyarı Zorunluluğu  614

3. Erişimin Engellenmesi ve/veya İçeriğin Kaldırılması Kararı Verilmesi ve Kararın Tatbiki  615

4. İçeriğin Aynı Zamanda Kişilik Haklarını İhlal Ediyor Olması İhtimali  616

5. FSEK Ek md. 4/3’ün Dava Açma Hakkını Ortadan Kaldırmayacağı  616

6. FSEK Ek md. 4/3 Uygulamasının Dava Şartı Olmadığı  617

B. TECAVÜZÜN MEN’İ VE REF’İ DAVALARI NETİCESİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE/VEYA İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI  617

1. Genel Olarak  617

2. Uygulamadaki Durum  619

3. Davalarda Olması Gereken Sistem  622

Bölüm VI

HAKSIZ REKABET TEŞKİL EDEN HALLERDE

ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE İÇERİĞİN KALDIRILMASI UYGULAMALARI

A. HAKSIZ REKABET TEŞKİL EDEN HALLER  627

B. HAKSIZ REKABETİN SONLANDIRILMASINA DAİR DAVALAR VASITASIYLA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VE/VEYA İÇERİĞİN KALDIRILMASI  628

1. Genel Olarak  628

2. Dava Açma Hakkı Bulunanlar ve Yapılabilecek Talepler  630

3. Görevli ve Yetkili Mahkeme  631

4. İSS’lerin Davalı Sıfatına Dair TTK md. 58’deki Özel Düzenlemeler  632

5. Davalarda Olması Gereken Sistem  634

C. 5651 S. KANUN’UN HAKSIZ REKABET TEŞKİL EDEN İÇERİKLERE UYGULANABİLİRLİĞİ  636

Bölüm VII

MEŞRU SAVUNMA YOLUYLA

İÇERİĞİN KALDIRILMASI VE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ

A. BİR HUKUKA UYGUNLUK SEBEBİ OLARAK MEŞRU SAVUNMA KAVRAMI  637

1. Meşru Savunmanın Kapsamı  639

B. MEŞRU SAVUNMA YOLUYLA ERİŞİMİN ENGELLENMESİNİN VE İÇERİĞİN KALDIRILMASININ OLANAKLILIĞI SORUNU  641

1. Erişim Sağlayıcıların Fiili  641

2. Yer Sağlayıcıların ve İnternet Sitesi İşletmecilerinin Fiili  642

3. Mağdurların ve Üçüncü Kişilerin Fiili  642

Bölüm VIII

İNTERNET ORTAMINDA KİŞİLİK HAKLARI İLE HÜRRİYETLERİN SINIRLARI VE ÇATIŞMASI

A. BÖLÜMÜN TAKDİMİ  645

B. KİŞİLİK HAKLARI  646

1. Kavram  646

2. Kapsam  647

3. Başat Kişilik Hakları  649

a. Özel Hayatın ve Kişisel Verilerin Gizliliği Hakkı  649

a.1. Özel Alan–Kamuya Açık Alan Kavramları ve Özel Hayatın Gizliliğine Dair Hak Arasındaki İlişki  650

a.2. Özel Hayatın Gizliliğine Dair Hakkın Koruma Alanı: Özel Hayat Alanı  652

a.3. İnternet Ortamında Özel Hayat Alanının Boyutu  654

b. Şeref ve Haysiyetin Korunmasına Dair Hak  656

c. Mesleki ve Ticari İtibarın Korunmasına Dair Hak  657

4. Kişilik Haklarının Korunması ve Bu Korumanın Sınırları  658

a. Kişilik Haklarının Kişinin Kendisine Karşı Korunması ve Sınırları  659

b. Kişilik Haklarının Dışarıdan Yapılacak Müdahalelere Karşı Korunması ve Sınırları  662

C. HÜRRİYETLER VE İNTERNET ORTAMINDA HÜRRİYETLERİN KİŞİLİK HAKLARI KARŞISINDA SINIRLARI  662

1. Sınırları Dahilinde Kullanılan Hürriyetlerin Hukuka Uygunluk Sebebi Teşkil Edeceği  662

a. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Temel Mantığı  662

b. Hukuka Uygunluk Sebepleri  663

c. Hürriyetler Bakımından Önemli Bir Hukuka Uygunluk Sebebi Olarak “Daha Üstün” Nitelikte Özel veya Kamusal Yarar  664

c.1. Genel Olarak  664

c.2. İki Özel Yararın Çatışması  666

c.3. Özel Yarar ile Kamusal Yararın Çatışması  672

d. Hürriyetlerin Kullanılması ve Hukuka Uygunluk Sebepleri Bağı  677

2. Başat Hürriyetler ve Sınırları  677

a. Din ve Vicdan Hürriyeti ve Hürriyetin Sınırları  677

b. İfade Hürriyeti ve Hürriyetin Sınırları  678

b.1. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti ile Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti Ayrımı  678

b.2. İfade Hürriyetinin Özü ve Sınırları  680

c. Bilim ve Sanat Hürriyeti ve Hürriyetin Sınırları  684

d. Basın Hürriyeti, Bu Hürriyetin Sınırları ve İnternet Haberciliği  686

d.1. Basın Hürriyeti ve Sınırları  686

d.2. Hukuk Nazarında İnternet Haberciliği  694

d.2.1. İnternet Haberciliği ve Basın Hürriyeti  694

d.2.1.1. Herkesin Medya Mensubu Olabildiği Teknoloji Çağında, İnternet Medyasında Kullanılan Teyide Muhtaç Bilgilerin Yaratabileceği Küresel Riskler  696

d.2.1.2. İnternet Haberciliğinin Sosyal Medya ve Teyit Boyutu  698

d.2.2. Haberciliğin Hukuka Uygun veya Aykırı Şekilde İfa Edilmesi Konusunda Uygulamadan Örnekler  700

3. Başat Kişilik Haklarının İnternet Ortamında İhlali  734

a. Özel Hayatın ve Kişisel Verilerin Gizliliğine Dair Hakkın İnternet Ortamında İhlali  734

a.1. Uygulamadan Örnekler  736

b. Şeref ve Haysiyetin Korunmasına Dair Hakkın İnternet Ortamında İhlali  748

b.1. Uygulamadan Örnekler  751

c. Mesleki ve Ticari İtibarın Korunmasına Dair Hakkın İnternet Ortamında İhlali  768

c.1. Uygulamadan Örnekler  770

Bölüm IX

İNTERNET ORTAMINDAKİ

HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARI

A. HUKUKA AYKIRI İNTERNET İÇERİKLERİ VE SİBER SALDIRILAR YÖNÜNDEN AÇILACAK TAZMİNAT DAVALARINDA GENEL ESASLAR  777

1. Dar Manada Haksız Fiil Kavramı ve Unsurları  777

a. Kavram  777

b. Unsurlar (Sorumluluk Teorisi)  778

b.1. Hukuka veya Ahlaka Aykırı Fiil  779

b.2. Zarar Doğuran Netice  780

b.3. İlliyet Bağı  780

b.4. Sübjektif Sorumluluk/Kusur Şartı  782

2. Maddi ve Manevi Tazminat Davalarına Dair Ortak Özellikler  783

3. Maddi Tazminat Davaları  785

4. Manevi Tazminat Davaları  786

a. Kusur Şartı  786

b. Manevi Zararların Unsurları  787

5. Görev ve Yetki  788

6. Yabancılık Unsuru İçeren Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk  790

7. Ortak İlliyet ve İçerik Sağlayıcı ile İSS’lerin Zarardan Müteselsilen Sorumlu Olduğu  793

a. Kusurlu (Sübjektif) Sorumluluk ve İnternet Hukukunun Sorumluluğu Sınırlandırıcı Özel Hükümleri  794

a.1. İçerik Sağlayıcı, Bağlantı Sağlayan İçerik Sağlayıcı ve İSS’lerin Kusurlarının Doğumu  795

a.2. Alan Adı Tahsis Eden Kuruluşların Kusurunun Doğumu  795

b. Kusursuz (Objektif–Kolektif) Sorumluluk Durumları  796

b.1. Ayırt Etme Gücü Bulunmayan İnternet Kullanıcılarının Verdiği Zararlardan Sorumluluk  796

b.2. İnternet Kullanıcısı Çalışanların Verdiği Zararlardan Adam Çalıştıranın Sorumluluğu  797

b.3. Sınırlandırılmamış Yapay Zeka Yazılımların Verdiği Zararlardan Sorumluluk  798

b.4. İnternet Kullanıcısı Küçüğün veya Kısıtlının Verdiği Zararlardan Ev Başkanının Sorumluluğu  799

8. Zamanaşımı  800

Bölüm X

UNUTULMA HAKKI

A. Unutulma Hakkının Varlık Gerekçeleri  801

1. Felsefi Dayanaklar  801

a. Unutulma Hakkının, Özü İnternet Öncesi Çağlara Dayanan Bir İnsan Hakkı Olduğu  801

a.1. Onurlu Bir Yaşam İçerisinde Maddi ve Manevi Varlığını Geliştirebilme Hakkı  802

b. Dışarıdan Müdahale Olmaz ise İnternetin Asla Unutmadığı  805

c. İnternet İçeriklerinin Yarattığı Toplumsal Önyargılar ve Bunların Bireylerin Yaşamı Üzerine Etkileri  807

2. Türk Hukukunda Unutulma Hakkının Normatif Temelleri  808

a. Normatif Düzenlemelere Dair İhtiyaç  808

b. Anayasal Temeller ve Kişilik Hakları İçerisinde Unutulma Hakkının İki Boyutu  808

c. Kişisel Verilere Dair Haklar ve Unutulma Hakkı İlişkisi  810

c.1. Unutulma Hakkının Sildirme Hakkından Farkı  817

3. Unutulma Hakkının Varlık Gerekçelerinden Ortaya Çıkan Sonuçlar  818

a. İnsanın Onurlu Yaşama Hakkının Elinden Alınamayacağı ve Bundan Vazgeçilemeyeceği  818

b. Unutulma Hakkının Sahibi ve Muhatabının Gerçek ve Tüzel Kişiler Olduğu  819

c. Unutulma Hakkına Konu Olabilecek İçerikler  820

c.1. Meşruluğunu Sürdüren Ancak Unutulmasında Daha Üstün Özel Yarar Bulunan İçerikler  820

c.1.1. İfade Hürriyeti–Unutulma Hakkı Çatışması  825

c.1.2. Basın Hürriyeti–Unutulma Hakkı Çatışması  826

c.1.2.1. Basın Hürriyetine Konu İnternet İçeriklerinin Ne Zaman Güncelliğini Yitireceği Sorunu  827

c.1.2.1.1. Güncellik Konusunda Anayasa Mahkemesi Uygulaması  829

c.1.2.1.2. Güncellik Konusunda Yargıtay Uygulaması  830

B. UNUTULMA HAKKININ TECELLİSİ (UNUTULMA HAKKINA DAİR HUKUKİ BAŞVURU YÖNTEMLERİ)  832

1. Anonimleştirilmiş İçerikler Yönünden Unutulma Hakkı Sorunu  832

2. Uyar–Kaldır Yöntemi ve Google Uygulaması  833

a. Unutulma Hakkı Konusunda Arama Motorlarını İşleten İSS’lerin Hem Kanun Koyucu Hem de Hakim Görevi Görüyor Oluşu Üzerine  833

b. Google Uygulaması  834

2. Unutulma Hakkının Yargı Kararları Neticesinde Tecellisi  836

a. Üçüncü Kişilerin ve Mirasçıların Unutulma Hakkına Konu Başvuruları  836

b. Unutulma Hakkının Sulh Ceza Hakimliği Kararı Aracılığıyla Tecellisi  837

b.1. 5651 s. Kanun’un Unutulma Hakkı Yönünden Uygulanması  837

b.2. Kişilik Hakları İhlaline Konu İçeriklerin “Mağdurun Adı ile İlişkilendirilmemesi” Kararı  838

b.3. Unutulma Hakkına Dair Uyuşmazlıkların Hukuk Mahkemelerinde Görülmesinin Daha Doğru Olacağı  841

3. Unutulma Hakkının Hukuk Mahkemesi Kararı Aracılığıyla Tecellisi  842

C. MUKAYESELİ HUKUKTA UNUTULMA HAKKI UYGULAMALARI  843

1. AB Hukuku  843

2. ABD Hukuku  843

Bölüm XI

ÖZEL KİŞİLERİN TOPLADIĞI BİLİŞİM DELİLLERİ VE

TNB E–TESPİT UYGULAMASI

A. BÖLÜMÜN TAKDİMİ VE ÖZEL KİŞİLERİN BİLİŞİM DELİLLERİNİ TOPLAMASINDA YAŞANAN SORUNLAR  847

1. Bölümün Takdimi  847

2. Özel Kişilerin Bilişim Delillerini Toplamasında Yaşanan Sorunlar  848

B. DELİLLERİN MUHAKEMEDEKİ TEMEL İŞLEVİ  849

C. UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜNÜN VE GERÇEĞİN ORTAYA KONULMASININ ANCAK HUKUKA UYGUN DELİLLER İLE YAPILABİLECEĞİ  852

1. Özel Kişilerin Topladığı Delillerin Hukukiliği  854

a. Delil Yasaklarının Özel Kişileri De Kapsadığı  854

b. Delilin Elde Edilişi ve Muhakemeye Sunuluşunun Hukuka Uygun Olması Gerektiği  855

c. Özel Kişilerin Topladığı Delillerde Mevcut Olabilecek Hukuka Uygunluk Sebepleri  856

c.1. Konuya Dair Doktrin Görüşleri ve İçtihatlar  856

c.2. Değerlendirme  859

D. E–TESPİT UYGULAMASI VE UYGULAMA VASITASIYLA BİLİŞİM DELİLLERİNİN TOPLANMASI  860

1. Genel Olarak Uygulamanın Mahiyeti ve Kullanımı  860

2. Uygulamanın Hukuka Aykırı Kullanımı  862

Bölüm XII

TÜRK İNTERNET HUKUKUNDA İDARİ YAPTIRIMLAR

A. İDARİ YAPTIRIMLARI TATBİK ETMEKLE GÖREVLİ/YETKİLİ OLANLAR VE DENETİM FAALİYETLERİ  865

1. İdari Yaptırım Kararı Verme Yetkisi  865

2. Denetim Faaliyetleri  867

a. Denetim Faaliyetleri Kapsamında Getirilen Yükümlülüklerin İhlali  871

B. İDARİ YAPTIRIMLARA DAİR GENEL VE ÖZEL ESASLAR  872

1. Genel Esaslar (Kabahatler Kanunu’nun Genel Hükümlerinin Tatbiki)  872

a. İdari Yaptırımların Tatbikinde Temel İlkeler  873

a.1. Kanunilik İlkesi  873

a.2. Zaman ve Yer Bakımından Uygulama  874

a.3. Teşebbüs, İştirak ve İçtima  876

a.4. İdari Para Cezalarında Temel İlkeler  877

a.5. Zamanaşımı  877

b. Karşılığında İdari Yaptırım Öngörülen Haksız Fiillerin Unsurları  879

b.1. Tipiklik  879

b.1.1 Objektif Tipiklik  879

b.1.2 Sübjektif Tipiklik ve Sübjektif Sorumluluk Esası  881

b.1.3 Kabahatlerde Kolektif Sorumluluk Sorunu  882

b.2. Hukuka Aykırılık  883

b.3. Kınanabilirlik  884

2. Özel Esaslar  885

a. Uyarı Ön Şartı  885

b. Hakkaniyetli Cezalandırma İlkesi  887

c. İdari Para Cezalarına ve Sair Yaptırımlara Dair Esaslar  889

d. İçtima, Tekerrür ve Zaman Bakımından Uygulama  890

e. Kanunilik İlkesi Sorunu  891

3. İdari Yaptırımlara Karşı Başvurulacak Kanun Yolları  891

C. İDARİ YAPTIRIM NORMLARI  894

1. Elektronik Haberleşme Kanunu  894

2. 5651 s. Kanun  896

3. Elektronik İmza Kanunu  898

4. Posta Hizmetleri Kanunu  899

5. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun  900

6. Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun  900

7. Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Yetkilendirme Yönetmeliği  901

8. Toplu Kullanım Sağlayıcıları Yönetmeliği  901

9. Elektronik Haberleşme Sektöründe Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Gizliliğinin Korunmasına İlişkin Yönetmelik  902

10. Telekomünikasyon Kurumu Tarafından Erişim Sağlayıcılara ve Yer Sağlayıcılara Faaliyet Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik  902

11. İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik  903

12. Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği  903

13. Elektronik Haberleşme Altyapısı ve Bilgi Sistemine İlişkin Yönetmelik  903

14. Elektronik Haberleşme Sektöründe Hizmet Kalitesi Yönetmeliği  903

15. BTK İdari Yaptırımlar Yönetmeliği  904

Bölüm XIII

E–DEVLET SİSTEMİ

A. E–DEVLET SİSTEMİ  913

Kaynakça  917