ALKOL SATIŞ YASAĞININ HUKUKİ BİR DAYANAĞI VAR MIDIR?

Ülkemizde, son zamanlarda vaka sayılarındaki artış daha sıkı tedbirler almayı gerektirmiş. Bu kapsamda hafta sonu ve hafta içi belirli saatlerde sokağa çıkma kısıtlamaları uygulanmaya başlamıştır. Hafta sonları uygulanan sokağa çıkma yasağı sebebiyle bakkal, market ve kuruyemişçi gibi işletmeler 10.00 ile 17.00 arasında hizmet verebiliyor. İçişleri Bakanlığı’nın genelgesinde hafta sonu marketlerde alkol satılmayacağına dair herhangi bir ibaresi olmamasına rağmen hafta sonu yasağına takılan tekel bayilerden sonra marketlerin de alkol satışına yasak getirildi. Ancak alkol satışının yapıldığı tekel bayiler ise yasak boyunca kapalı olmak zorunda olacak.

Çoğunluğu İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan genelgelerle olmak üzere, temel hak ve özgürlüklerle ilgili birçok sınırlama getirilmiş; getirilen sınırlamalara aykırı davrananlarla ilgili adli ve idari işlemler yapılmıştır. Anayasanın 13. Maddesine göre “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz”. Anayasanın 13. Maddesine göre, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması için, idarenin, kanundan bu konuda yetki alması gerekmektedir. İdare, kanuni yetkisi olmaksızın temel hak ve özgürlüklere dokunan faaliyetler gerçekleştiremez. Bu bakımdan temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasına ilişkin idari işlem yapabilmek için, kanuni yetkiye ihtiyaç vardır.

İdarenin eylem ve işlemleri temel hak ve hürriyetleri doğrudan etkiler nitelikte olursa, bu eylem ve işlemlerin yasallığı şüpheye yer vermeyecek bir belirlemeye ihtiyaç duyar. İdari eylem ve işlemlerin sonucunda idari yaptırımlar doğması sebebiyle bireylerin idare karşısında savunmasız kalmaması açısından da yasallık ilkesine uygunluk, büyük önem arz etmektedir. İçişleri Bakanlığı genelgeleri ile gerçekleştirilen kısıtlamalara ilişkin kavramsal ve niteliksel bir boşluk vardır. Yasağın kapsamının ne olduğu muğlaktır.[1][2]

Peki alkol yasağının hukuki bir dayanağı var mıdır? Bu karar amaca uygun olmadığı gibi idarenin yetkisi bulunan bir alanda bu yetki kamu yararı ve salgının önlenmesi gibi amaçlara aşılanarak yetki, amaç dışında kullanılmıştır. Bu karar tamamen yasaya aykırı ve hukuk dışı bir uygulamadan ibarettir. Bu kararda genel sağlığı koruma, kamu yararı, korona virüs ile mücadele gibi bir düşünce söz konusu değildir. Bu kararla COVID-19 bahane edilerek insanların yaşam tarzına açık bir müdahale söz konusudur.

Marketlerde yalnızca alkol satışının yasaklanması; tekel bayilerin ise yasak boyunca kapalı olması, işletmelerin farklı şekillerde kısıtlamalara tabi tutulması eşitlik ilkesine aykırı olacaktır. Bu halde keyfilik ve hukuka aykırılıkların doğma olasılıkları artmakta orantılılık ilkesine aykırılıklar gündeme gelmektedir. COVID-19 kapsamında yapılacak kısıtlamaların yasallık temelinin sağlam bir zemine oturtulması gerekmekte, bu konuda kanun yapılması ya da yürürlükteki kanun hükümlerinin değiştirilmesi veya iyileştirilmesi gerekmektedir. Hukuk devleti ilkesinin en önemli unsurlarından biri de yasallık ilkesine uygunluğun sağlanmasıdır.

Stj. Av. Hüseyin ERKAN

KAYNAKÇA

Akıncı, Elif: Covid-19 Salgını Kapsamında Şirket Yöneticilerinin Almaları Gereken Önlemlere Genel Bir Bakış, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Hukuk Özel Sayısı Yıl:19 Sayı:38 Yaz 2020/2 (Covid-19 Özel Ek) s.202-224

Aslan, Volkan: COVID-19 Salgını Sebebiyle Uygulanan Sokağa Çıkma Kısıtlamalarının 1982 Anayasası’na Uygunluğu, İstanbul Hukuk Mecmuası, 2020, sy:810-835

Günday, Metin: https://www.gazeteduvar.com.tr/sokak-kisitlamasinda-alkol-satisi-yasagi-yasam-tarzina-acik-bir-mudahale-haber-1506781 15/12/2020 tarihinde esinlenilmiştir.

----------------------------

[1] “Sokağa çıkmak” tan kastın ne olduğu net değildir. Örneğin evin yahut sitenin bahçesi sokak mı sayılmalıdır?