Örneğin bazı ilçelerdeki vatandaşlarımız bütün davalarını kendi ilçelerinde bulunan adliyede açarken birtakım davalarını (iş-ticaret-tüketici) il merkezindeki adliyede açmak mecburiyetinde kalıyorlar. İhtisaslaşmanın ve büyükşehir olmanın bunu intaç ettiği söylenebilir. Fakat bu durum bazen (mesela Eskişehir’in İnönü ilçesinde olduğu gibi) tüm davalar Bozüyük adliyesinde görülürken, tüketici davalarının Eskişehir adliyesinde görülmesine neden oluyor. Bunun aynının, özellikle üç büyük şehirde, öteden beri devam ettiği doğrudur. Örneğin Adalar’da yaşayan biri davalarını Adalar adliyesinde yürütebilirken, iş-ticaret-tüketici davaları söz konusu ise onu şüphesiz bir vapur yolculuğu ile Kartal’a, İstanbul Anadolu Adliyesinde doğru bir seyahat beklemektedir. Keza Selçuk’ta oturan biri Selçuk adliyesinde işlerini rahatça halledebilirken iş-ticaret-tüketici davaları gelince onu Bayraklı’ya doğru uzun ve belki de istenmedik bir yol beklemektedir.

Yazımın başlığı Gemlik Adliyesi vakası ise bâlâda mezkur durumlardan oldukça farklı. Konuya geçmeden evvela birkaç bilgi vermek isterim. İlk olarak, Gemlik, Bursa’nın bir ilçesidir ve Gemlik’te adliye teşkilatı kuruludur. Fakat ağır ceza mahkemesi yönünden Bursa Ağır Ceza Mahkemesinin yargı çevresindedir. İlaveten, Gemlik, öteden beri, yani 30 Mart 2014’te yürürlüğe giren 6360 ve 6444 numaralı yeni büyükşehirler kanunlarından önce de, Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindedir. Yani Gemlik’teki vatandaşlar, iş-ticaret-tüketici davalarını Bursa’da yürütmek konusunda eskiden beri tecrübelidirler. Ve en önemlisi, Yalova’nın Armutlu ilçesi de Gemlik Adliyesinin yargı çevresindedir. Yani, Armutlu’da adliye teşkilatı bulunmamakta ve Armutlu kendisinin bağlı olduğu il olan Yalova’nın değil de başka bir il olan Bursa’nın Gemlik ilçesindeki adliyenin yargı çevresindedir.

Gelelim olaydaki garipliğe. Gemlikte gerçekleşen iş-ticaret-tüketici uyuşmazlıklarının Bursa iş-asliye ticaret-tüketici mahkemelerinde görüldüğünü söylemiştim. Peki ya Armutlu’da gerçekleşen bu nevi uyuşmazlıklardan neşet eden davalar nerede görülecek? Bursa’da görülemeyeceği açık, zira HSYK’nın 24.03.2005 tarihli ve 188 sayılı kararı ile onu tamamlayan 26.03.2014 tarihli ve 141 sayılı kararına göre, bir ihtisas mahkemesinin yargı çevresi, büyükşehir belediye sınırları içinde kalmak kaydıyla, ağır ceza mahkemesinin yargı çevresidir. Armutlu ilçesi de, bırakın Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırlarına dâhil olmayı, Bursa ilinde dahi olmadığından, Bursa ihtisas mahkemelerinin, Armutlu’da gerçekleşen olaylar bakımından yetkili olmadığı aşikardır. Hatta, 2014 tarihli ve 141 sayılı kararda, Bursa Büyükşehir Belediyesi önceden merkez dışında yalnızca Gemlik ve Mudanya ilçelerini kapsamaktayken, 2014 yılındaki kanun değişikliğinden sonra tüm Bursa iline genişlemesine rağmen, Bursa’daki ihtisas mahkemelernin yargı çevresinin eskiden olduğu gibi yalnızca Gemlik ve Mudanya ilçelerini içine alacağı belirtilmiştir.

Bu nedenle, Armutlu’da gerçekleşecek olan iş-ticaret-tüketici uyuşmazlıkları Gemlik Asliye Hukuk Mahkemesinde (iş-asliye ticaret-tüketici mahkemesi sıfatıyla) görülecektir. Bunun doğurduğu sonucu da tek cümlede özetlersek: Gemlik Asliye Hukuk Mahkemesi hakimi hemşehrilerinin iş-ticaret-tüketici davalarına bakamazken komşularının iş-ticaret-tüketici davalarına bakabilmektedir.

Şahap ALTUNHAN