BLOKZİNCİR TEKNOLOJİSİNİN GELECEĞİ, AKILLI SÖZLEŞMELER VE HUKUK

Blokzincir teknolojisi internetin icadından sonra gelen en yıkıcı ve devrim niteliğindeki yeniliklerden biri olarak kabul edilmektedir. Gelişmiş birçok devlet bu yeni teknolojiye ilgi duymakta, blokzincir ile ilgili projelere yatırım yapmakta ve prototipler üzerinde çalışmaktadırlar.

BLOKZİNCİR TEKNOLOJİSİ NEDİR?

Bloklardan oluşan zincir şeklindeki bir yapının içine şifrelenmiş bilgilerin yerleştirilerek işlem takibini sağlayan dağınık yapıdaki veri tabanı sistemidir.

Bu yapı tüm bilgilerin tüm katılımcılarda özdeş biçimde tutulmasına müsaade eder. En güncel bilgiler ağdaki tüm kullanıcılarda tutulduğundan işlemlerin kaydı ve doğrulanması için güvenilir merkezi bir aracıya ihtiyaç duyulmaz. [1]

Bankalar ve çeşitli devlet kurumları ve merkezi otoriteler vatandaşların bilgilerini saklamak için kayıt defterleri kullanmışlardır. Blokzincir teknolojisi bu kayıt saklama işlevini merkezi bir otoritenin aracılığına ihtiyaç duymaksızın gerçekleştirmektedir. Bu işlemin doğruluğu da kayıt defterinin dağıtık bir hale getirilmesi ve her kullanıcının bu kayıt defterinin bir kopyasına sahip olması ile sağlanmaktadır.

Blokzincir ve Bitcoin çoğunlukla birbiriyle karıştırılmakta, birbirinin yerine kullanılmaktadır. Halbuki bu ikisi birbirinden farklı kavramlardır. Kısaca açıklamak gerekirse; Bitcoin, Blokzincir üzerindeki bir para birimidir. Diğer bir ifadeyle Bitcoin dijital bir varlık birimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bitcoin’in temelindeki teknoloji ise Blokzincirdir. Blokzincir teknolojisinde, ağ üzerinde Blokzincir ağına giren kullanıcılar, birbirlerindeki bilgi ve verileri görebilmektedir. Bunun yanı sıra kullanıcılar, diğer kullanıcıların işlem ve işlem eşlerini de görebilmekte, inceleyebilmekte ve onaylayabilmektedir. [2]

Blokzincir teknolojisinin doğrulanmak için merkezi bir otoriteye aracıya ihtiyaç duymaması ve diğer kullanıcılar tarafından fark edilmeden verinin eklenmesini, silinmesini veya değiştirilmesinin mümkün olmaması şeffaflık ve güvenilirlik açısından onu önemli kılmaktadır.

BLOKZİNCİR TEKNOLOJİSİNİN KULLANIM ALANLARI

Devletlerin vergi toplaması, yardım dağıtması, pasaport düzenlemesi, tapu kayıtlarını tutması, tedarik zinciri yönetimi ve genel olarak devlet hizmetleri ve kayıtlarının bütünleştirilmesinin sağlanmasına yardımcı olma potansiyeline sahiptir.[3]

Philip Boucher[4] tarafından Avrupa Parlamentosuna sunulmak üzere 2017 yılında hazırlanmış olan “Blokzincir Teknolojisi Yaşamımızı Nasıl Değiştirecek?” başlıklı raporda blokzincir teknolojisinin öne çıktığı ve gelecekte daha da öne çıkacağı 8 alan şu şekilde belirtilmiştir.

I. Para Birimleri: Blokzincir teknolojisinin öncü kuvveti,

II. Dijital İçerik: Blokzincir ve hak yönetimi,

III. Patentler: İnovasyonu teşvik ederken hak sahiplerini korumak,

IV. Elektronik Oylama: Seçim sistemini kökten değiştirmek,

V. Akıllı Sözleşmeler: Bilgisayar kodundan kanun,

VI. Tedarik Zincirleri: Şeffaflık ve hesap verebilirlik,

VII. Blokzincir Devletleri: Kamu hizmetlerinin yeniden düşünülmesi,

VIII. Her Şeyin Blokzinciri: Merkezi olmayan özerk kuruluşlar.

AKILLI SÖZLEŞMELER

Sözleşme hukuksal bir sonuç doğurmak amacıyla, iki ya da daha çok kişinin ya da kuruluşun, karşılıklı ve birbirine uygun irade bildirişiyle gerçekleşen işlem demektir. Akıllı sözleşmeler, dijital şekilde sıralanmış ve protokoller içeren taahhütler bütünüdür. Taraflar, bu protokollere göre taahhütlerini ifa ederler.[5] Akıllı sözleşmeler hakkında yapılan en yaygın tanım otomat benzetmesidir. Otomata istenilen ürünün tuşuna basılması ve para konulması halinde otomat herhangi bir aracıya gerek duymaksızın ürünü müşteriye teslim etmektedir.

Aynı bu şekilde akıllı sözleşmelerde taraflar irade beyanlarını bilgisayar kodu haline getirerek öneri ve icap gerçekleşir. Kararlaştırılan şartlar gerçekleşince -taraflar kendi üzerlerine düşen edimi yerine getirdiklerinde- blokzincir veri tabanına işbu edimler hakkında veri girişi yapılır. Bu şekilde sistem akıllı sözleşmeyi kendiliğinden icra eder.

Akıllı Sözleşme Örneği, https://blockchainhub.net/smart-contracts/

Akıllı sözleşmelerde üzerinde duruşması gereken konulardan biri sözleşme koşullarının değişmesi karşısında tarafların değişen koşullara göre daha fazla hak talep etmesi veya sözleşmeden çekilmesi söz konusu olmamaktadır. Bu kesin ve geri dönülemez sistem göz korkutsa da olasılıkların kod olarak akıllı sözleşmelerin dijital içeriğine dâhil edilmesi mümkündür. Bu sebeple yazılımcı ve hukukçuların gelecekte işbirliği içinde çalışmaları gayet yüksek bir ihtimaldir.

SONUÇ

Blokzincir teknolojisi halen gelişim sürecini tamamlamamış olup, dünyada daha ne gibi değişiklikler yapacağını zamanla göreceğiz. Her alanda olduğu gibi hukuk; yeniliği bir adım arkadan takip edecek, çağın gereklerine ayak uyduracaktır. Blockzincir teknolojisinin yaygınlaşmasıyla hukuki ihtilaflar artacak ve yeni yasal düzenlemelere mutlaka ihtiyaç doğacaktır. Türkiye’nin bu yeni dünya düzeninde ivedilikle yerini almasının her anlamda lehine olacağı muhakkaktır.

Av. Sevde Ceren GÜLAL

----------------------