Haksız Rekabet Eylemlerine Karşı Hangi Davalar Açılabilir?
Haksız rekabet teşkil eden bir eylemden şikayetçi olan kişinin;
- Haksız rekabetin tespiti
- Haksız rekabetin önlenmesi (men’i)
- Haksız rekabetin kaldırılması (ref’i)
- Maddi ve manevi tazminat davaları
- Ceza davası açabilme imkanı vardır.
1- Haksız Rekabetin Tespiti Davası
Haksız rekabet davası açma hakkına sahip olan herkes, davranış veya eylemin dürüstlük kuralına aykırı veya müşterileri ve kamuyu yanıltıcı nitelikte haksız fiil niteliğinde olup olmadığını tespit ettirme hakkına sahiptir. Bu davayı açmakta hukuki yararının bulunması dava açmak için yeterli bir koşuldur. Açılan tespit davasında varlığı tespit edilen haksız rekabet fiiliyle ilgili, sonradan başka davalar açılarak bu davada elde edilen sonucun kanıt olarak gösterilmesi de mümkündür.
2- Haksız Rekabetin Önlenmesi (Men’i) Davası
Haksız rekabete yol açan davranış veya eylem hala devam ediyorsa veya tekrar edeceği konusunda ciddi ihtimaller varsa haksız rekabetin önlenmesi davası açılarak bu duruma engel olunabilir. Ancak haksız rekabet fiili geçmişte kalmışsa, artık devam etmiyor veya tekrar etme ihtimali de yoksa, artık men davası açılamaz. Mahkeme bu davada vereceği kararla haksız rekabet fiilinde bulunmayı davalıya yasaklayacaktır. İleride kendisine karşı dava dışı üçüncü bir kişi tarafından haksız rekabet nedeniyle dava açılması tehlikesi bulunan kişinin men davası açmakta hukuki yararı vardır. (11.HD 16.02.2012 E.2010/10076 K.2012/2123)
3- Haksız Rekabetin Kaldırılması (Ref’i) Davası
Bu dava ile haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılması, haksız rekabet yanlış veya aldatıcı söylem ve eylemlerle yapılmışsa bunların düzeltilmesi istenir.Yine haksız rekabet durumunun ortadan kaldırılması için zorunlu görülmesi halinde, haksız rekabet teşkil eden araç ve ürünlerin imha edilmesi de talep edilebilir. Bu dava ile ilgili pazar veya sektördeki tüm olumsuz etkilerin bertaraf edilerek eski hale dönülmesi için gerekli tedbirler alınabilir.
4- Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
Haksız rekabet teşkil eden eylem ve işlemleri nedeniyle karşı taraftan tazminat talep edilebilmesi için, failin bu davranışları kasten veya ihmali nedeniyle yapmış olduğunun ispatı gerekir. Aynı zamanda haksız rekabet fiili nedeniyle zarara uğradığının ve bu zararın miktarının da davada ispat edilmesi gerekir. Zararın miktarını davacı ispat etse de tazminat miktarı hakim tarafından belirlenecektir. Tazminat miktarının belirlenmesinde hakim, uğranılan zararın miktarı, somut olayın özel koşulları ve failin kusur derecesi esas alınır. Haksız rekabet nedeniyle mesleki itibarı zarar gören kişinin manevi tazminat davası açması da mümkündür. Bu dava neticesinde hakim belli bir miktar para ödenmesine veya kararın basın yayın yoluyla duyurulmasına ve fiilin kınanmasına da hükmedebilir.
5- Haksız Rekabet Nedeniyle Ceza Davası Açılması
Bir haksız rekabet fiilinin aynı zamanda suç teşkil ettiği hallerde, yukarıda sayılan hukuk davalarına ek olarak fail hakkında ceza davası da açılması mümkündür.
- Haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler
- Kendi icap ve tekliflerinin rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, iş ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kasten yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler
- Çalışanları, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, çalıştıranın veya müvekkillerinin üretim veya ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar
- Çalıştıranlar veya müvekkillerden, işçilerinin veya çalışanlarının yada vekillerinin, işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini işlediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler hakkında haksız rekabet nedeniyle ceza davası açılabilir.
Ceza davası neticesinde 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmedilmektedir.
İhtiyati Tedbir Talebi
Haksız rekabet davası açılmadan önce veya açılan davalarla birlikte, ihtiyati tedbir talep edilmesi de mümkündür. İhtiyati tedbir talep edebilmek için, haksız rekabet fiilleriyle dava süreci devam ederken bir yandan telafisi zor veya imkansız zararlara uğranacağı hususunun mahkeme önünde yaklaşık olarak ispatı yeterlidir.
İhtiyati tedbir dava açılmadan önce davanın esası hakkında görevli ve yetkili mahkemeden talep edilebilir. Dava açıldıktan sonra talep edilecek ihtiyati tedbir ise sadece asıl davanın görüldüğü mahkemeden istenebilir.
Haksız Rekabet Davaları Kime Karşı Açılmalıdır?
Haksız rekabet davaları, haksız rekabet fiilini işleyen faile karşı açılmalıdır. Ancak haksız rekabet fiilini işleyen kişiler çalışanlar veya işçiler ise dava bu kimseleri çalıştıran kişiye karşı da açılabilir. Her ikisine de dava açılması da mümkündür. Tazminat davalarının adam çalıştıran aleyhine açılabilmesi için işçi ve çalışanların kusurunun ispat edilmesi de gerekir.
Haksız Rekabet Davalarında Zamanaşımı
Haksız rekabet davaları, davayı açmaya hakkı olan tarafın bu haklarının doğumunu öğrendiği tarihten itibaren bir yıl ve herhalde bunların doğumundan itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Haksız rekabet davalarında görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise davalının yerleşim yeri mahkemesi veya haksız rekabet temelde bir haksız fiil olduğu için haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer yada zarar görenin yerleşim yeri mahkemesidir.
Av. Feyzanur AVCILAR
KAYNAKÇA
1-Karahan,Suluk,Saraç, Nal / Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları / syf:495-503
2-http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/ Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Haksız rekabet
3-11.HD 16.02.2012 E.2010/10076 K.2012/2123
