‘’Forex dolandırıcılığı’’ uygulamada sıklıkla karşılaştığımız bir haksız kazanç durumudur. Yasadışı forex firmalarının bu kötü niyetli, hukuka aykırı, haksız işlemleri karşısında dava veya icra takibi süreci işletilebilir.
Forex dolandırıcılığı aslında bu anlamda kişiye yatırım yapıyormuş zannı verilerek sürekli para yatırmasının sağlanmasıdır. Bu şekilde SPK (Sermaye Pisayası Kurulu)’nın ilgili mevzuatlarına uyulmayarak sürekli bir kaybediyor izlenimi verilir ve piyasa koşulları gereği kişi sürekli kaybettiğine de inandırılır. Bundan dolayı da sürekli yeni gönderilere yeni yatırımlara dahil edileceği vaadi ile sistemin içerisine iyice çekilir. Burada ‘makas ve kaldıraç’ sistemlerine uyulmamasından ötürü kişi normal piyasa koşullarına göre çok fazla zarara uğratılarak mağdur edilmektedir. Forex dolandırıcılığında kişiye başlangıçta çoğu zaman kazanç sağlıyormuş gibi gösterilir. Yatırımı, danışmanın verdiği tüyolar sayesinde bir miktar artmış gibi görünür. Yatırım yapan kişi bu kazançı çekmek istediğinde ikna edici yöntemlerle kişiye paranın o an çekilmemesi gerektiği, o yatırımın çok daha değerleneceği gibi söylemlerle daha fazla para yatırması sağlanmaktadır. Kişi artık bu işten kazanç elde edemeyeceğine kanaat getirene kadar kişinin parası alınmaya devam etmekte ve forex dolandırıcılığı o anda anlaşılmaktadır.
SPK mevzuatı uyarınca aracı kurumlarca kişilerden alınan teminatların müşteri bazında takip edilmesi, bildirilmesi ve Takasbank nezdinde kaydının tutulması zorunludur. Kaldıraçlı işlemlere ilişkin kişilerden teminat olarak alınan miktarların, en geç ertesi iş gününe kadar Takasbank tarafından belirlenen işlem saatlerine uygun olarak raporlanması ve yatırılması gerekmektedir. Bu firmaların SPK’dan lisanslı olmalalarından ve kötüniyetli olmalarından dolayı bu yükümlülüklerine uydukları görülmez.
Belirtmek gerekir ki yasal forex sitelerinde işlem yapmak elbette ki suç değildir. Yasadışı forex sitelerine yatırım yapmak da özellikli bir durum olmadığı sürece suç niteliği taşımamaktadır. Ayrıca yasadışı forex işlemlerinde genellikle kullanıcı ile online ortamda “Kaldıraçlı Alım Satım Alım İşlemleri Çerçeve Sözleşmesi” gerçekleştirilmektedir. SPK mevzuatı kapsamında bu sözleşmenin de detaylı bir şekilde ele alınması önem taşımaktadır.
Forex dolandırıcılığı karşısında çeşitli hukuki süreçler yönetmek mümkündür. Burada genel olarak; icra takibi, savcılık suç duyurusu, ihtarname göndermek, tüketici hakem heyetine başvurmak, tüketici mahkemesine başvurmak, menfi tespit davası açmak vs. birçok hukuki süreç gündeme gelebilir.
Forex dolandırıcılığı karşısında bahsedilebilecek ilk başvurulacak yol savcılık suç duyurusu olacaktır. Burada önemli olan suç duyurusunda gerek SPK mevzuatı gerek se TCK hükümleri uyarınca süreci ve kişinin haklılığını delilleri ile doğru bir şekilde ortaya koyabilmektir. Forex şikayetindeki en temel suç TCK 157 ve TCK 158 düzenlemesinde yer alan dolandırıcılık ve nitelikli dolandırıcılık suçlarıdır.
Kişinin hile ile zarara uğratılması sürecinde, iletişime geçtiği danışmanlar, muhatap olduğu firma ve yöneticileri, para gönderdiği banka hesapları sahipleri vs. muhatap alınabilecek her kişi ve bilgi, mevzuata uygun şekilde ve gereken sırada dilekçede yer almalıdır. Banka dekontları, ticaret sicil gazetesi ve takasbank kayıtları, whatsapp yazışmaları ve var varsa diğer deliller ile savcılığa bildirilmelidir.
Bununla birlikte forex para iadesi için icra takibi de yapılabilir. Burada önemli olan karşı taraf firmanın iyi bir şekilde incelenmesi, kayıtlarına bakılması, havale/eft yapılan hesapla ilişkilendirilmeleri gibi konuların değerlendirmelerdir. Forex dolandırıcılığı söz konusu olduğunda genel olarak ihtiyati haciz şartları da sağlanmış olacaktır. Bu nedenle icra takibindeki yavaş ilerleyen süreç, ihtiyati haciz kararı alarak hızlandırılabilir. İlgili banka hesabına yahut firmanın banka hesaplarına, diğer malvarlıklarına ihtiyati haciz konabilir. Bu şekilde karşı tarafın mal kaçırmasının da önüne geçilmiş olur. Forex ihtiyati haciz işlemlerinde görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme konusunda ise HMK genel yetki kuralları söz konusudur.
Forex dolandırıcılığı karşısında kimi zaman ise menfi tespit davası veya alacak davası açmak söz konusu olabilecektir. Yukarıda da belirttiğimiz üzere bu durum somut olayın özelliklerine göre tespit edilecektir. Menfi tespit davası uygulamada genel olarak yasal forex sitelerine karşı açıldığı görülmektedir.
Forex işlemlerinde somut olayın özelliklerine göre bankaya yapılacak chargeback başvurusu ile para iadesi sağlanabilir. Genellikle kredi kartı ile yapılan ödemelerde bu durum söz konusu olsa da uygulamada forex dolandırıcılığı çoğu zaman havale/eft ile gerçekleşmektedir.
Tüketici hakem heyeti başvurusu, genellikle düşük rakamlar için söz konusu olmaktadır. Gene burada da karşı taraf firmadan sonuç alınabileceğine dair kanaat oluşursa bu başvuru yapılmalıdır.
Forex piyasasının hukuki denetimi her ülkenin kendi mevzuatına göre gerçekleşmektedir. Yurtdışı forex mağdurları için öncelikle uygulanacak hukukun tespiti ve hangi ülkede hukuki süreç yürütüleceğinin belirlenmesi gerekir. Türkiye’de forex piyasasının denetimi SPK yani Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yapılmaktadır. SPK’nın yurtdışı kaynaklı lisansa sahip firmalara yaptırım uygulaması mümkün değildir. Bu nedenle burada izlenecek olan yolun tespiti ayrıca önem taşımaktadır. Yukarıda bahsettiğimiz suç duyurusu ve icra takibi, bu firmaların Türkiye’de herhangi bir şekilde muhatap alınabilecek kişileri için gündeme gelebileceği açıktır.
Türkiye’de forex piyasası ve forex oynayan / oynatan kurumlar / kişiler arasında gerçek dışı bilgi bulunmaktadır. Bunlardan birisi de SPK onayı olmayan yurtdışı kaynaklı forex firmalarından yatırım yapmanın yatırımcıya cezai yaptırımı olup olmadığı ile ilgilidir. “Diğer taraftan, yatırımcıların, yurtdışında yerleşik kurumlar nezdinde tamamen kendi inisiyatifleri doğrultusunda, hesap açmaları ve kaldıraçlı alım satım işlemleri yapmaları Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar hükümleri saklı kalmak kaydıyla, sermaye piyasası mevzuatının kapsamı dışında kalmaktadır.” Dolayısıyla şu an itibari ile yurt içinde yerleşik yatırımcıların yurt dışı forex firmalarında yapacakları işlemler tamamen kendi inisiyatifindedir. SPK tarafından idari para cezası verilmesi ya da SPK’ya kayıp ve mağduriyetlerden ötürü dava yönlendirmek mümkün değildir. Fakat bilinmelidir ki SPK, yurt dışı forex faaliyetlerine aracılık eden kurumları, kuryelik eden/hesabına para alan şirketleri incelemeye alabilir. Bu durumda tespit ettiği yatırımcılara bilgi edinmek amaçlı bir form gönderebilir.
SPK mevzuatına tabi onaylı ya da onay bekleyen kuruluşlar SPK’nın internet sitesinde güncel olarak yayınlanmaktadır. Şayet yatırım yaptığınız kuruluş burada sayılanlardan birisi değil ise yurt dışı forex kurumuna yatırım yapıldığının göstergesi olacaktır.
Adalet ve sağlıkla kalın…
Av. Uğur UZUN
