Haklı Fesih Nedenleri

1-Sağlık Sebepleri

- İşin İşçinin Sağlığı için Tehlikeli Olması

İş Kanununun  24.maddesinin 1.bendinin a alt bendine göre ‘’İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı ve yaşayışı için tehlikeli olursa’’işçi iş akdini haklı nedenle derhal  feshedebilir. Bu hükme göre işçi lehine sağlık nedeniyle fesih hakkının doğabilmesi  için her şeyden önce yapılan iş işçinin yaşamı veya sağlığı için tehlike yaratmalıdır. Bunun gibi, söz konusu tehlike işin niteliğinden kaynaklanmış olmalıdır. Nitekim Yargıtay da işyeri koşullarından kaynaklanmayan hastalıkları işçi açısından haklı fesih nedeni saymamaktadır.

- İşverenin veya Başka Bir İşçinin Bulaşıcı Hastalığa Tutulması

İş Kanununun 24.maddesinin 1.bendinin b alt bendi uyarınca ; ‘’İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa’’ işçi iş akdini haklı nedenle  feshedebilir. Bu hükme göre işçi yararına fesih hakkının doğabilmesi için herşeyden önce işverenin veya diğer bir işçinin tutulduğu bulaşıcı hastalığın örneğin grip gibi sadece bulaşıcı olması yeterli olmayıp işçinin sağlığı için ciddi bir tehlike oluşturması gerekir. Örneğin; verem ve deri  hastalıkları gibi hastalıklar bu niteliktedir.

2-Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri

- İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

- İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa,

- İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

- İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa,

- İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

- Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa yahut çalışma şartları uygulanmazsa

İşçi iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir.

3-Zorlayıcı Sebepler

- İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa

İşçi iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir.

Haklı Nedenle Fesih Hakkını Kullanma Süresi

İş Kanunu madde 26/1’e göre ; ‘’24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu öbür tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz.’’

Fesih haklı bir nedene dayansa da İK 26/1’de öngörülen sürenin geçirilmesinden sonra yapılmışsa haksız feshin hüküm ve sonuçları uygulanır. İş Kanunu md.26/1’de yer alan süre zamanaşımı süresi değil bir hak düşümü süresidir. Altı iş günlük hak düşürücü sürenin başlangıcı işçi veya işverenin karşı tarafın ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışını, yani faili ve fiili öğrendiği tarihtir. Ancak işçi veya işveren bunu olayın meydana geldiği tarihten bir yıl geçtikten sonra öğrenirse artık haklı nedenle fesih hakkı kullanılamaz.

Haklı Nedenle Feshin Hukuki Sonuçları

İş Kanunu md.24/2 ve md.25/2 uyarınca iş akdini süresi içinde haklı nedenle fesheden taraf, bu davranış sonucu bir zarara uğramışsa karşı taraftan genel hükümlere göre bir tazminat talep edebilir. İş Kanununun 24. Ve 25. Maddelerine dayanarak iş akdini haklı nedenle fesheden taraf karşı taraftan ihbar tazminatı talep edemez.

Av. Feyzanur AVCILAR

KAYNAKÇA

Prof.Dr . Sarper Süzek, İş Hukuku, Syf:731-748