Koronavirüs salgını ile birlikte ülkemizde, okullarda/üniversitelerde eğitime ara verilmiş ve uzaktan eğitime geçilmiştir. Bunun sonucu olarak özel öğrenci yurtlarında kalan öğrenciler de yurtlarından ayrılarak evlerine dönmüşlerdir. Öğrenciler özel yurtlarda kalmamalarına ve barınma hizmeti almamalarına rağmen, yurt sahipleri tarafından barınma ücretleri talep edilmektedir. Barınma ücretini istemelerine de gerekçe olarak sözleşme ve ilgili yönetmelik gösterilmektedir.
Özel öğrenci yurtları sözleşmesi, özel öğrenci barındırma yönetmeliği, cayma hakkı, mücbir sebep ve ifa imkansızlığı konularına değinmekte fayda mülahaza ediyoruz.
Özel Öğrenci Yurtları (Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri) Sözleşmesi
Özel öğrenci barınma hizmetleri sözleşmesi(özel öğrenci yurtları) sözleşmesi, taraflardan birinin ortaokul-ortaöğretim ve yükseköğrenim kurumlarında öğrenim gören öğrenci olduğu; diğer tarafın öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları ve öğrenci stüdyo dairelerini işleten özel/tüzel kişi olduğu sözleşmedir.
Sözleşmenin konusunu barınma hizmeti oluşturur. Barınma hizmetlerinin içeriğini konaklama, beslenme, sosyal ihtiyaçların karşılanması ve eğitim hazırlıklarının yapılmasını sağlayan hizmetler kapsamaktadır.
Özel öğrenci yurtları(öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları ve öğrenci stüdyo daireleri) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olmakla birlikte, Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliğine tabidir.
Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği
20.02.2017 tarihli Bakanlık Kurulu kararıyla kabul edilen 06.05.2017 tarihli resmi gazetede yayımlanan Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliğinde özel öğrenci yurtlarının işleyişi, yönetimi, çalışacak personeller, barınma hizmeti, barınma hizmeti ücreti, yükümlülükler gibi başlıklar incelenmiştir.
Özel öğrenci yurtları öğrencilerden barınma ücretini isterken yönetmeliğin 20. Maddesinin 4. fıkrasını gerekçe göstermektedir. Cayma hakkı olarak da belirteceğimiz ilgili maddeyi inceleyecek olursak,
Özel Öğrenci Yurtları Sözleşmesinde Cayma Hakkı
Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliğinin 20. Maddesinin 4. Fıkrasında sözleşmeden cayma hakkı düzenlenmiştir:
...“(4) (Değişik: 22/1/2018-2018/11277 K.) Kuruma kayıt yaptıran öğrencilerden 15 Eylül tarihine kadar kurumdan ayrılanlardan hizmet sunum taahhütnamesinde belirlenen yıllık barınma hizmeti ücretinin %10’u, 15 Eylül ve sonrasında ayrılanlardan ise barınma hizmeti aldığı aylar ve içinde bulunulan ayın ücretinin tamamı ve kalan aylara ait barınma hizmeti ücretinin %30’u alınır. Bu öğrencilere depozitoları ile peşin ödeme yapılan hallerde bu fıkraya göre hesaplanacak ücret mahsup edilerek geriye kalan tutar bir ay içinde iade edilir ve hizmet sunum taahhütnamesi feshedilir. Aylık barınma hizmeti ücreti, hizmet sunum taahhütnamesinde belirlenen yıllık barınma hizmeti ücretinin hizmet sunulmak üzere belirlenen ay sayısına bölünmesi ile tespit edilir.”…
Yönetmelik maddesini incelediğimizde cayma hakkının genel sebeplere bağlandığı anlaşılmaktadır. Öğrenci her an için sözleşmeyi feshedebilir, ancak bunun sonucu olarak da kaldığı aylara ve içinde bulunulan aya ilişkin barınma ücretinin tamamı ile kalan ayların barınma ücretinin %30’unu ödemekle yükümlü hale gelir. Somut olayda ise öğrenciler sözleşmeden caymadıkları gibi, mücbir sebepten ötürü kalamadıkları yurdun parasını ödemeye zorlanmaktadır.
Koronavirüs salgınında öğrencilerin yurtlarında kalamamaları mücbir sebep olarak nitelendirilmelidir. Özel öğrenci yurtları sözleşmesi için koronavirüs salgını mücbir sebeptir. Mücbir sebepler söz konusu olduğunda ne yapılacağı yönetmelik metninde düzenlenmemiştir. Bu sebeple genel hükümler için Borçlar Hukuku ve Borçlar Kanunu’na başvurulması gerekmektedir.
Kanaatimizce özel öğrenci yurtları sözleşmesinde belirtilen barınma ücretinin ödenip ödenmemesi hususu Borçlar Kanununda belirtilen “ifa imkansızlığı” konusu ile aydınlanacaktır.
İfa İmkânsızlığı
Borçlar Kanunu madde 136 uyarınca “Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşırsa, borç sona erer.”
Yine Borçlar Kanunu madde 137 de kısmi ifa imkansızlığı açıklanmıştır:
“MADDE 137- Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle kısmen imkânsızlaşırsa borçlu, borcunun sadece imkânsızlaşan kısmından kurtulur. Ancak, bu kısmi ifa imkânsızlığı önceden öngörülseydi taraflarca böyle bir sözleşmenin yapılmayacağı açıkça anlaşılırsa, borcun tamamı sona erer. “
Öğrenciler koronavirüsten dolayı yurtlarında kalamamaktadır. Koronavirüsten ötürü yurtta kalamadıkları süre ifa imkansızlığı olarak değerlendirilmekle birlikte, öğrenciler bu sürelere ilişkin yurt ücretlerinden muaf tutulmalıdır.
Özel Öğrenci Yurtları Ücretleri Ödenmeli Midir?
Somut olayda öğrencilerin koronavirüs mücbir sebebi dolayısıyla yurtlarda kalamadığı aşikârdır. Öğrenciler sözleşmede belirtilen barınma hizmetini almadığı halde barınma ücretini ödemeye zorlanamaz. Öğrencilerin bu ücretleri ödemeye zorlanması Borçlar ve Tüketici Hukuka aykırılık teşkil eder.
Koronavirüsün özel yurt sözleşmelerine etkisi kısmi ifa imkansızlığı olarak değerlendirilmeli ve öğrencilerin kalmadıkları döneme ilişkin yurt barınma ücretleri kendilerinden istenmemelidir.
Av. İrem GÜNEŞ
