Açıklamaya çalışacağımız hususlar, Uyarlama yargılaması neticesinde verilecek kararda hükümlü tekrar cezaya mahkum olur ise; hüküm tarihi itibariyle katılan lehine yeniden vekalet ücretine tamamen ya da kısmen hükmedilip edilmeyeceği.

Diğer husus da beraat eden hükümlünün daha önceden ödediği vekalet ücretini katılandan alıp alamayacağıdır.

Konunun açıklığa kavuşabilmesi için yasal mevzuat aşağıya alınmıştır.

Buna göre Anayasanın 18. Maddesi ;

"II. ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI

Madde 18 - Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır."

TCK. Zaman bakımından uygulama

"MADDE 7. - 1- İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. İşlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz ve hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veya güvenlik tedbiri hükmolunmuşsa infazı ve kanunî neticeleri kendiliğinden kalkar.

2- Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur.

3- (8.7.2005 T. 5377 sk değ.) Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler, derhal uygulanır.

4- Geçici veya süreli kanunların, yürürlükte bulundukları süre içinde işlenmiş olan suçlar hakkında uygulanmasına devam edilir. "

Ceza Muhakemesi Kanunu; madde 324, 325.

"Yargılama giderleri

MADDE 324. - 1 - Harçlar ve tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri ile soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yargılamanın yürütülmesi amacıyla Devlet Hazinesinden yapılan her türlü harcamalar ve taraflarca yapılan ödemeler yargılama giderleridir.

2- Hüküm ve kararda yargılama giderlerinin kimlere yükletileceği gösterilir.

3- Giderlerin miktarı ile iki taraftan birinin diğerine ödemesi gereken paranın miktarını mahkeme başkanı veya hâkim belirler.

4-....

Sanığın yükümlülüğü

MADDE 325. - 1- Cezaya veya güvenlik tedbirine mahkûm edilmesi hâlinde, bütün yargılama giderleri sanığa yüklenir.

2- (19.12.2006 T. 5560 sk. değ.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi hallerinde de birinci fıkra hükmü uygulanır.

3- Yargılamanın değişik evrelerinde yapılan araştırma veya işlemler nedeniyle giderler meydana gelmiş olup da, sonuç sanık lehine ortaya çıkmış ise, bu giderlerin sanığa yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında mahkeme, bunların kısmen veya tamamen Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verir.

4- ...

Barolar Birliği Tarafından çıkarılan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi

"Avukatlık ücretinin kapsadığı işler

MADDE 2 – 1 Bu Tarifede yazılı avukatlık ücreti, kesin hüküm elde edilinceye kadar olan dava, iş ve işlemler ücreti karşılığıdır. Avukat tarafından takip edilen dava veya işle ilgili olarak düzenlenen dilekçe ve yapılan diğer işlemler ayrı ücreti gerektirmez. Hükümlerin tavzihine ilişkin istemlerin ret veya kabulü halinde de avukatlık ücretine hükmedilemez.

2- Buna karşılık, icra takipleriyle, Yargıtay, Danıştay ve Sayıştayda temyizen ve bölge idare ve bölge adliye mahkemelerinde istinaf başvurusu üzerine görülen işlerin duruşmaları ayrı ücreti gerektirir."

Uygulanacak tarife

MADDE 21 – 1- Avukatlık ücretinin takdirinde, hukuki yardımın tamamlandığı veya dava sonunda hüküm verildiği tarihte yürürlükte olan Tarife esas alınır.

Hükümlü yargılanmış ve dosyası kesinleşmiştir. Daha sonra yasa koyucu tarafından yapılan yasal değişiklik nedeniyle dosya yeniden derdest hale getirilmiş, duruşma açılmış ve taraflar duruşmaya davet edilmiştir. Katılan vekili de duruşmaya yazılı dilekçesi ya da bizzat kendisi gelerek katılmak suretiyle emek sarf etmiştir.

Avukatlık asgari ücret tarifesine göre avukatlık ücreti, kesin hüküm elde edilinceye kadar olan dava, iş ve işlemlerin ücreti karşılığıdır. Buna göre katılan için ilk verilen karar kesinleşmiş ve hükmedilen vekalet ücreti de o döneme ilişkin yapmış olduğu hizmete karşılıktır.

Karar kesinleştikten sonra yasal değişiklik nedeniyle lehe aleyhe yasa değerlendirmesi için dosya yeniden canlandırılmış ve duruşma açılmıştır. Bu durumda dosyanın yeniden ele alınmasına hükümlü sebebiyet vermemiştir. Ancak avukatın duruşmalara katılmak suretiyle vermiş olduğu emek te ortadır. Anayasa’ nın açık hükmüne göre de angarya yasaktır.

Yapılan mesainin karşılığının ödenmesi gerekmektedir. Bu giderin hükümlüye yükletilmesi hukuken mümkün değildir. Çünkü yasal değişikliğe hükümlü neden olmamıştır.

Avukatın da yapmış olduğu mesaisi vardır. Buna hükümlü sebebiyet vermediği için hükümlüye yüklenmesi doğru değildir. Bu durumda çözüm ne olacaktır?

CMK. 324. Maddesinin 1. Fıkrasına göre mahkeme kararları ile ödenmesine karar verilen avukatlık ücretleri yargılama gideridir.

CMK. 325/3. Fıkrası da Yargılamanın değişik evrelerinde yapılan araştırma veya işlemler nedeniyle giderler meydana gelmiş olup da, sonuç sanık lehine ortaya çıkmış ise, bu giderlerin sanığa yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında mahkeme, bunların kısmen veya tamamen Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verir. Açık hükmü karşısında kesinleşme sonrası yapılan duruşmaya hükümlü sebebiyet vermemiş, ancak avukat duruşmalara katılmak suretiyle de mesai harcamıştır. Vekalet ücretini hükümlüye yüklemek hükümlünün anayasal hakkı olan mülkiyet hakkını ihlal edecek. Vekalet ücretine hükmetmemek ise Avukatın anayasal hakkı olan angarya yasağını ihlal etmek olacaktır. Bu durumda Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 21. Maddesine göre dava sonunda hüküm verildiği tarihte yürürlükte olan tarife esas alınmalıdır. Buna göre ikinci karar anında katılan vekliline karar tarihindeki tarifeye göre vekalet ücretine hükmedilmeli. Hükmedilen miktardan, ilk kararda hükmedilen vekalet ücreti düşülmeli ve çıkacak miktarın, katılan vekiline avukatlık ücreti olarak verilmesi gerekmektedir.

CMK. 325/3 fıkrası uyarınca da ikinci kez hükmedilen vekalet ücretine hükümlü sebebiyet vermediği için bu miktarın yargılama gideri olarak CMK. 325/3 fıkrası uyarınca Devlet Hazinesine yüklenmesi gerekmektedir.

Yeniden değerlendirme yargılaması sonucunda hükümlü beraat etmesi halinde ise ilk mahkumiyet kararı nedeniyle katılan tarafa ödenen vekalet ücretinin de katılandan değil, Devlet hazinesinden CMK 325/3 fıkrası uyarınca yasal faizi ile birlikte alınıp hükümlüye ödenmesine karar verilmelidir.

Kenan ARSLANBOĞAN

İzmir Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı