PLANSIZLIK VE ÖZENSİZLİK

Avukat Hakları Grubu, İstanbul Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonunu ziyaret ederek, plansızlık, özensizlik, verimsizlik ve teknik sorunlardan dolayı geç başlayan ve/veya uzun süre beklenen duruşmalar nedeniyle avukat ve vatandaşların duruşma bekleme sürelerini azaltacak tedbirler alınması ve komisyon yargı alanında bulunan hâkimlere tavsiye niteliğinde bildirim yapılması taleplerini içeren dilekçemini sundu.

İstanbul Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanı Okan Albayrak ve Üyesi Ahmet Ö. Kocademir, duruşmaların gecikmesi, saatinde alınmaması ve duruşma planlamasının yapılamaması konusundaki sorunları ve çözüm önerilerimizi dikkate alarak, Adalet Komisyonu olarak bu sorunları çözmeye yönelik adımlar atılacağını bildirdiler. 

Avukat Hakları Grubu, benzer başvuruları Anadolu ve Bakırköy Adalet Komisyonlarına da yapacaklarını duyurdu.

BAŞVURU DİLEKÇESİ ŞÖYLE;

İSTANBUL ADLİ YARGI İLK DERECE MAHKEMESİ ADALET KOMİSYONUNA,

BAŞVURANLAR: Av. Beşir EKİNCİ  – Av. Gülden DİLEK – Av. Rümeysa AKSOY – Av. Dilara İLBAŞ (AVUKAT HAKLARI GRUBU adına) 

KONU: Plansızlık, özensizlik, verimsizlik ve teknik sorunlardan dolayı geç başlayan ve/veya uzun süre beklenen duruşmalar nedeniyle avukat ve vatandaşların duruşma bekleme sürelerini azaltacak tedbirler alınması ve bölgenizde bulunan hâkimlere tavsiye niteliğinde bildirim yapılması talebidir. 

AÇIKLAMALAR: Savunma hakkının temsilcisi olarak yargının üç sacayağından biri olan biz avukatların yıllardır süre gelen sorunlarından birisi, duruşmaların zamanında görülmemesi ve dolayısıyla avukatların verimli mesai saatlerini beklemekle geçirmek zorunda kalmasıdır. Sadece avukatlar değil, yargının diğer kurucu unsurlarından olan hakimler ve savcılar, ayrıca işini gücünü bırakıp tam gününü adliyeye ayırmak zorunda kalan vatandaşlar dahi, zamanında başlamayan duruşmalar sebebiyle zaman, emek ve kazanç kaybına uğramaktadırlar. 

Duruşma bekleme sorunu; 

- Aynı saat ve dakikalara birden fazla duruşma konulması sebebi ile;

- Duruşma planlamasında her 3 dakikaya veya her 5 dakikaya bir duruşma konulması sebebi ile;

- Hâkimlerin / savcıların önceden ilan edilen duruşma saatlerinden önce mesaisine başlamamış olması sebebi ile;

- Uzun süreceği belli olan çok sanıklı, tanıklı veya sözlü tahkikat aşaması duruşmalarının uygun bir şekilde planlanmaması sebebi ile;

- Hâkimlerin ve kalem personelinin özensizliği ve verimsizliği sebebi ile;

- Hukuk mahkemelerine yapılan e-duruşma taleplerinin keyfi sebeplerle reddedilmesi sebebi ile;

Her geçen gün kat be kat artmaktadır. 

Dolayısıyla avukatlar, çoğu zaman saatlerce duruşma beklemekte, doğal olarak mesleki faaliyetleri nedeniyle yapmak zorunda oldukları görüşme yapma, dosya inceleme, araştırma yapma, büroyu idare gibi diğer iş ve işlemlerini yerine getirmekte oldukça zorlanmaktadır. Duruşma saatine göre gününü planlayan avukatlar, zamanında giremediği duruşma sebebiyle iş planı ve mesleki çalışmalarında aksamalar yaşamaktadır. Bu durum, avukatlar için müvekkil, iş ve zaman kaybı anlamına gelmektedir. 

Duruşmaların plansızlığı ve verimsizliği nedeniyle, duruşma salonları önünde oluşan kalabalık, toplum sağlığı ve bireysel sağlık üzerinde riskler oluşturmaktadır. Ayrıca, bireylerin adalete erişim hakkı ve makul sürede yargılanma hakkı doğrudan engellenmektedir. 

Kaldı ki, İstanbul’da yaşayan bir avukatın 9:30’da başlayacağı öngörülen bir duruşma için trafiği ve adliye girişini hesap ederek evinden 7:30’da çıkması ve ancak 11’de duruşmasına girebilmesi, avukatın bedeni ve ruhsal sağlığını tehdit eden idari bir hizmet kusurudur. Yine aynı şekilde, zamanında başlansa bile plansızlık ve verimsizlik nedeniyle sarkan duruşmalar, duruşma hâkiminin ve personelinin ara dinlenme ve fizyolojik ihtiyaçlarını gidermesini engellerken, hâkimlerin ve personelin de bedeni ve ruhsal sağlıklarını tehdit eden idari bir hizmet kusuru olarak ortaya çıkmaktadır.

Adalet Bakanlığı’nca yayımlanan Yargı Etiği Bildirgesi’nde hakim ve savcıların çalışma saatlerini verimli kullanacakları, zamanın herkes için değerli olduğunu bilerek bu konuda duyarlı davranacaklarına işaret edilmiş olup iş bu bildirgenin herkes için bağlayıcı olduğu açıklanmıştır. 

Tüm bu vesileyle, ortak çalışma alanlarımızdan olan adliye ve duruşma salonlarında yaşanan sorunların çözümü, zamanın ve adil yargılanma hakkının tüm taraflar açısından verimli kullanılması açısından elzem teşkil etmektedir. 

Kaldı ki Hukuk Genel Kurulu’nun 2017/13-676 Esas, 2019/1415 Karar ve Yargıtay 13.Hukuk Dairesi’nin2014/19454 Esas, 2014/21319 Karar sayılı kararlarında da “Mahkemelerce birden fazla dosya duruşmasını aynı saate bırakarak tarafların hazır olmasını bekleyerek, tarafları adeta “tetikte tutmak” adil yargılanma hakkına aykırıdır.” hususu vurgulanarak avukatların duruşma bekleme sorununun çözümlenmesi gerektiği açıkça belirtilmektedir.

Tarafımızca tespit edilen sorunlar ve çözüm önerilerimiz şöyledir: 

- Aynı saat ve dakikalara birden fazla duruşma konulması engellenmelidir. Örneğin, Saat 9:30 – 10:00 aralığında 5 duruşma (duruşma başına 6 dakika) dahi yapılabilmesi fiilen imkansızdır. Bu sebeple, UYAP sisteminde duruşma planlamasında, her bir duruşmanın en az 10 dakika ara ile yapılabilmesi sağlanmalıdır. Böylelikle avukatlar (dava tarafları veya diğer ilgililer) 9:30’da hazır olup beklemek yerine, 10:30 veya 11:00 gibi saatlerde duruşmalarına gelebilirler. 

- Hâkimlerin ve -ceza mahkemelerinde savcıların- mesai başlangıç ve duruşmaya başlama saati UYAP üzerinden takip edilmelidir. Beklenmeyen bir acil durum haricinde duruşmasına geç başlayan hâkimler ile duruşmasına geciken savcılar hakkında derhal bir tutanak yapılmalı ve durum HSK’ya raporlanmalıdır. 

- UYAP’tan anlık kaydedilen duruşma tutanaklarına, önceden ilan edilen saat ile duruşmaya başlama saati zorunlu olarak girilmeli, gecikme varsa sebebi duruşma tutanağına ilgili hâkim tarafından açıklanmalıdır.

- Uzun ve tartışmalı süreceği belli olan çok sanıklı, çok tanıklı ceza / hukuk duruşmaları ve/veya sözlü tahkikat aşamasına gelen hukuk duruşmaları ve/veya SEGBİS ile bağlanma gerektiren duruşmalar uygun bir şekilde planlanmalı, bu tür duruşmalar öğleden sonralarına veya Pazartesi, Çarşamba, Cuma günlerine denk getirilmelidir. Böylelikle, Salı ve Perşembe günlerine olan yığılmalar da engellenecektir. 

- Hâkimlerin ve kalem personelinin, duruşma planlama konusundaki özensizliği ve verimsizliğini engelleyecek, meslek için zaman yönetimi ve verimlilik eğitimleri verilmelidir, UYAP üzerinden sistemsel tedbirler alınmalıdır. Böylelikle, mahkemelerdeki çalışma süreleri ve dosya inceleme zamanları daha iyi planlanabilecek, verimsizlik ve yetersizlik önlenebilecektir. 

- Hukuk mahkemelerine yapılan e-duruşma talepleri, mevzuat kaynaklı bir engel veya teknik bir engel yoksa keyfi olarak reddedilmemelidir. Adliye içerisinde e-duruşma taleplerinin yerine getirilmesi için teknik alt yapının sağlanmalı, ayrıca UYAP ekranında e-duruşma talepleri kalem personeli ve hakimin dikkatini çekecek sembollerle belirgin hale getirilmelidir.

- “Celse” mobil uygulaması, daha aktif hale getirilmelidir. Uygulamada nda hangi duruşmanın görülmüş ve görülüyor olduğu açıkça görülebilmeli. 

- Hâkim ve kalem personeli için her iki saatte bir, 15 dakikalık zorunlu dinlenme süreleri konulmalıdır. Böylelikle, yargı personelinin temel insani ihtiyaçları karşılanabilecektir.

- Zorunlu veya beklenmeyen sebeplerle duruşmalar uzadığı takdirde, duruşmasını uzun saatler beklemek yerine diğer mesleki  işlerini halletmek zorunda olan avukatların mesleki mazeretleri kabul edilmelidir.   

- Adliye web sitelerindeki mazeretli hakimlerin listeleri daha sık güncellenmeli, iki veya üç hakimli mahkemelerde hangi hakimin mazeretli olduğu açıkça belirtilmelidir. Sabah saatlerinde acil bir durum nedeniyle hakim mazeretli olduğu takdirde, UYAP sistemi üzerinden duruşması yapılamayacak olan dosyanın vekillerine ve taraflarına SMS ile bildirim yapılmalıdır. 

- Hakimlerin senelik izinleri önceden planlı olmalıdır, eğer önceden senelik izin planı yapılıyorsa izne denk gelen günlere kesinlikle duruşma planlanmaması gerekir. 

TALEP: Yıllardan beri avukatlar dahil yargının her bir unsurunun gündemini işgal eden duruşma bekleme sorunu günümüzde de güncelliğini korumaktadır. Avukatların duruşmalara belirlenen saatte alınmaması sebebiyle yaşadığı sorunlar çözüm önerilerimiz ile bir nebze olsun giderilebilecektir. Bu noktada mahkemelerce ve adalet komisyonlarınca alınacak tavsiye tedbirler önem arz etmektedir. Yargılamanın tüm süjelerinin yaşadığı boşa zaman kaybının önlenmesi ve nihayet yargılamanın güvenirliği adına duruşmaların zamanında yapılmasını sağlamak için çözüm önerilerimiz hakkında Başkanlığınızca tavsiye karar alınıp hakimlere tebliğ edilmesini, duruşma planlaması için sistemsel değişiklikler yapılması adına Adalet Bakanlığına görüş gönderilmesini saygılarımızla talep ederiz. 1.12.2021

Av. Beşir EKİNCİ

Av. Gülden DİLEK

Av. Rümeysa AKSOY

Av. Dilara İLBAŞ                                                                              

(Avukat Hakları Grubu Adına)