Anayasa değişikliği paketinin en kritik maddelerinden Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısının değiştirilmesini öngören 23. madde, Meclis Genel Kurulu'nda 336 oyla kabul edildi. Maddeye 72 ret oyu verilirken, 1 oy da boş çıktı. Pazar günkü görüşmelerde, Anayasa Mahkemesi'nin yapısının değiştirilmesini öngören 17. maddenin 331 oyla geçmesi, AK Parti'yi endişelendirmiş, muhalefeti de beklentiye sokmuştu. Fakat dün akşamki sonuç, iktidar partisini rahatlattı. Oylamaya AK Parti'den, görevi nedeniyle Strasbourg'da bulunan Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Başkanı Mevlüt Çavuşoğlu katılamadı. BDP'den herhangi bir katılımın olmadığı oylamada AK Parti'den fire çıkmadı. MHP ret verdi.
Anayasa değişikliği paketinin dünkü Meclis görüşmelerinde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısının değiştirilmesi ile 12 Eylül'ün zırhı olan Anayasa'nın geçici 15. maddesinin kaldırılması ele alındı.
336 oyla kabul edilen 23. madde ile HSYK'nın yapısı yeniden düzenleniyor. Buna göre 7 asıl, 5 yedek üyeli HSYK, 22 asıl ve 12 yedek üyeden oluşacak ve üç daire halinde çalışacak. Kurulun başkanı Adalet bakanı olacak, Adalet Bakanlığı müsteşarı da kurulun tabii üyesi olacak. Kurulun, dört asıl üyesi yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından cumhurbaşkanınca seçilecek. Üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulu'nca, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulu'nca, bir asıl ve bir yedek üyesi Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu'nca kendi üyeleri arasından gelecek. HSYK'nın 7 asıl ve 4 yedek üyesi birinci sınıf adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca belirlenecek. HSYK üyelerinin görev süresi dört yıl olacak, süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek. Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarından seçilecek Kurul üyeliği için her üye; birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeliği için her hâkim ve savcı ancak bir aday için oy kullanabilecek. En fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilecek.
HSYK, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapacak. Adalet Bakanlığı'nın bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlayacak. Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamayacak. HSYK'ya bağlı bir genel sekreterlik kurulacak. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim ve savcılardan Kurul'un teklif ettiği üç aday arasından Kurul Başkanı tarafından atanacak.
Darbecilerin koruma zırhı kalkıyor
Meclis'te görüşülen teklifin 25. maddesi ile de 12 Eylül darbesini yapanlara yargı yolunu kapatan Anayasa'nın geçici 15. maddesi kaldırılıyor. Yapılan değişiklik sonrası darbecilere dava açılıp açılamayacağı konusunda hukukçular ikiye ayrılmış durumda. Bazı hukukçular üzerinden 30 yıl geçtiği için konunun zaman aşımına uğradığını, ayrıca bu maddenin bir 'af' niteliğinde olduğu için yargı konusu yapılamayacağını savunuyor. Farklı görüşteki hukukçular ise maddenin Anayasa'dan kaldırılması ile zaman aşımı süresinin yeniden başladığını ve dava açılabileceğini belirtiyor. Dava açılamasa bile Anayasa'dan böyle bir maddenin çıkarılmasının 'sembolik' anlamının da önemli olduğu vurgulanıyor.
Paketin 24. maddesine göre ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında hükümete istişarî nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulacak. Ekonomik ve Sosyal Konsey'in kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenecek.
Bu arada anayasa değişikliği teklifinin 19 Nisan Pazartesi günü başlayıp sadece 23 Nisan arası vererek sürdürülen 1. tur görüşmeleri bugün sona eriyor. Meclis'in bugünkü görüşmelerinde yenilenecek Anayasa Mahkemesi ile HSYK'nın yapısı ve mevcut üyelerinin görev süresini düzenleyen üç geçici maddeyi içeren 26. maddesi ile Anayasa değişikliği teklifinin halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanmasını içeren yürürlük maddesi görüşülecek. İkinci tur görüşmelerin 2 Mayıs Pazar günü başlaması bekleniyor. 2. tur görüşmelerde maddeler üzerinde konuşma olmayacak, sadece verilecek önergeler üzerine konuşma yapılacak, ardından oylamalara geçilecek. 1. tur görüşmeler 9 gün sürerken 2. tur oylamaların 5 günde tamamlanması planlanıyor.
Zaman
