Türkmali sistemin yol haritası AB’ye uyum çerçevesinde yeniden belirleniyor. 2008 yılından bu yana gündemde olan finans kurumları ve kamu bankalarının merkezlerinin İstanbul’a taşınmasında yasal düzenlemelerde son noktaya geliniyor. Başbakanlıkta olan ve Hazine’den son görüşlerin de alındığı “Avrupa Birliği ileMali İlişkiler Çerçevesinde Uygulama ve Denetim Birimlerinin Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Taslağı” İstanbul’a gelmekte gönülsüz olan Merkez Bankası’nın da adeta tayinini çıkarmış durumda. Taslağa göre, finansal kurumlar ve kamu bankalarının merkezi İstanbul olacak. Taslağa eklenen bir madde kurumlara taşınma ve inşaat ,için iki yıllık bir süre  verildiğini de ortaya koyuyor. Taslakta, kurumların görev ve yükümlüklerinde de değişikliğe gidiliyor.

TOKİ’NİN BORCU SİLİNECEK

Taslakta öngörülen değişiklikle Hazine,  Merkez Bankası’nda bulunan parası için Merkez artık faiz ödeyecek. Hazine’ye borçlu durumdaki olan TOKİ’nin  borcu bütçenin gelir ve gider hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin silinecek. Taslağa göre, SPK’nın, izlediği borsalar, piyasalar, takas ve saklama kurumları ve Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun faaliyet gelirlerinin yüzde 10’u Kurul’un olacak. İşte kanun taslağına göre finansın yeni rotası:

Merkez Bankası artık Hazine’ye faiz ödeyecek

Bilindiği gibi İstanbul’un FinansMerkezi olarak belirlenmesinin ardından Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, “Bizimböyle bir kararımız yok. Bunun için önce bir kanun değişikliği lazım” demişti. İstanbul’a gelmek için gönülsüz olan Merkez’e de bu yolla İstanbul yolu çoktan görünmüş oldu. Kanun taslağında Merkez Bankası Kanunu’nun ikinci maddesinin birinci  ıkrası, “Banka’nınmerkezi İstanbul’dadır” şeklinde değiştirilirken, ‘Banka Meclisi toplantıları İstanbul’da yapılır’ deniliyor. Banka merkezinin İstanbul’a taşınmasının iki yıl içinde gerçekleşeceğinin altı çiziliyor. Kanun taslağının genel gerekçesinde ise Merkez Bankası’nın merkezinin İstanbul olduğunun hüküm altına alındığı belirtiliyor. Yeni dönemdeMerkez Bankası, içeride ve
dışarıda Hazine adına yaptığı ve ücret almadığı işlemlerden para  alacak.Merkez daha önce bu işlemleri sadece kendisi yaparken, bundan sonra kendi tayin edeceği bir kuruma da yaptırabilecek. Buna karşın, Banka bünyesinde Hazine’nin parası için faiz ödeyecek. Söz konusu faizi Hazine veMerkez Bankası beraber kararlaştıracak. Risk merkezinin Türkiye Bankalar
Birliği çerçevesinde kurulması nedeniyle,Merkez Bankası’nın risk merkezine ilişkin maddesi  yürürlükten kaldırılıyor. Ayrıca bankanın taşınması ile ilgili her türlü nakil ile ilgili işlemler, bina yapımı, bilişimve iletişim hizmetlerinin altyapısının kurulması, proje vemal alım ihalelerinin Kamu İhale Kanunu’na tabi olmayacağı kurala bağlanıyor.

TOKİ’NİN 1.3 MİLYAR TL BORCU SİLİNİYOR

Yeni yasayla, TOKİ’nin 1.3 milyar liralık borcu, bütçenin gelir ve gider hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin siliniyor. Taslakta, Ziraat Bankası ve Halkbank’ın, Emlak Bankası’ndan devraldığı taahhüt ve aktifler arasındaki farkın Hazine’nin devraldığı bankaya özel Tip Devlet İç Borçlanma Senedi şeklinde ödendiği, devir işlemleri nedeniyle doğan farka ilişkin hesapların Tasfiye Halindeki Emlak Bankası’nın Hazine’ye borçlu olmasını sağlayacak şekilde izlendiği belirtilerek “Emlak Bankası’nın bankacılık dışında kalan mal varlıkları bilanço değerleri üzerinden TOKİ’ye devredilmiş olup, TOKİ’nin bu işlemlerden bankaya 1.2 milyar TL borcu bulunmaktadır. TOKİ ayrıca KEY hesabından kullandığı tutarlar karşılığında bankaya, 61.1 milyon TL tahvil vermiş olup, bu kuponların bedeli 75.9 milyondur. TOKİ; KEY tahvillerinden kaynaklı alınan miktarları da bankaya ödeyememektedir” deniliyor.

BANKALAR BİRLİĞİ NEZDİNDE RİSK MERKEZİ KURULUYOR

Kanun taslağının yasalaşmasıyla birlikte, daha önce de gündemde olan Risk Merkezi, Türkiye Bankalar Birliği nezdinde kuruluyor. Taslağın 14’üncü maddesinde, “Türkiye Bankalar Birliği nezdinde kredi kuruluşları ve Kurulca uygun görülecek finansal kuruluşların müşterilerinin risk bilgilerini toplamak ve söz konusu bilgileri bu kuruluşlar ile gerçek veya tüzel kişilerin kendileriyle ya da onay vermeleri koşuluyla özel hukuk ve tüzel kişileriyle de paylaşılmasını sağlamak üzere Risk Merkezi kurulmuştur” denildi. Buna göre Kurulca uygun görülecek finansal kuruluşlar Risk Merkezi’ne üye olmak zorunda. Üye kuruluşlar, Risk Merkezin’ce verilecek her türlü bilgiyi vermekle yükümlü olacak ve bu yükümlülüğe uymayanların bilgi akışı kesilebilecek. Risk Merkezi, kurumun ve Merkez Bankası personeli arasından belirleyeceği birer üye dahil olmak üzere 9 üyeden oluşan bir yönetim tarafından idare edilecek. 

BORSALARIN VE MKK’NIN GELİRİNİN YÜZDE 10’U SPK’YA

Taslakta en büyük değişiklikler ise Sermaye Piyasası Kanunu’nda yapılıyor. Yeni yasayla birlikte Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), izlediği ve denetlediği borsalar, piyasalar, takas ve saklama kurumları ve Merkezi kayıt Kuruluşu’nun faaliyetlerinden elde ettikleri faiz gelirleri hariç
tüm gelirlerinin azami yüzde 10’unu alacak. Ancak bu maddeye göre yapılacak ödemelerin zamanı ve tutarı gelirin elde edildiği yılı izleyen takvim  yılında Kurul’un nakit durumu dikkate alınarak Kurul tarafından en az 30 gün öncesinden ilgili kurumlara bildirilecek. Bir takvim yılı içinde talep edilmeyen tutarlar, izleyen yıllarda ödenecek tutara eklenecek ve Kurul tarafından aynı usul ile talep edilecek. Bu gelirlerin hangi kurumdan ne oranda tahsil edileceği SPK tarafından belirlenecek. 2009 yılı itibarıyla İMKB’nin geliri 136 milyon lira, MKK’nın 109.1 milyon ve Takasbank’ın 17.1 milyon lira. Sadece bu gelirlerden hareket edilirse SPK’ya akacak kaynak 18 milyon lirayı buluyor. Buna VOB’un gelirlerinin de ekleneceği düşünülürse SPK yaklaşık 20 milyon liralık bir gelire kavuşmuş olacak.

FOREX İŞLEMLERİ SPK DENETİMİNDE

Taslakta SPK Kanunu’na eklenen ek madde ile forex işlemleride SPK’nın denetimine veriliyor. Böylece forex işlemlerini de aracı kuruluşlar tarafından SPK denetiminde yapılması yasaya bağlanmış olacak. Kanun taslağındaki
en önemli değişikliklerden biri de SPK çalışanları özlük  hakları açısından
ile BDDK çalışanları ile aynı seviyeye çıkarılıyor. Yeni yasayla birlikte, SPK
çalışanlarının maaşları BDDK çalışanları ile eşit seviyeye çıkarılırken, SPK başkan ve personeli de 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 104’üncü maddesi hükmüne alındı. Yani bundan sonra SPK çalışanlarına sık sık davaaçılamayacak. Davayı açmak isteyen, SPK personelinin şahsına değil, Kuruma açabilecek.

AVRUPA BİRLİĞİ FONLARININ DENETİMİ HAZİNE’YE GEÇİYOR

Yeni kanunla birlikte Avrupa Birliği yardım ve fonların denetimi de Hazine’ye geçiyor. Kanun taslağında, Avrupa Birliği’nin 2007- 2013 yılları arasında yeni bütçe döneminde (2007-2017) Türkiye’nin de aralarında bulunduğu aday ülkeler ve potansiyel aday ülkelere sağlayacağı maddi yardım ve fonların hem miktar olarak hem de tutar olarak önceki döneme göre çok arttığına vurgu yapılarak, bu fonların denetimini Hazine’nin yapacağı belirtildi. Yasayla birlikte önümüzdeki dönemde Avrupa Birliği fonlarından yararlanmak isteyen ve bu fonlara başvuran gerçek ve tüzel kişilerin Hazine’ye her türlü bilgi ve belgeyi sunmak zorunda olduğu kaydedildi.

GAZETE HABERTÜRK - SEFER YÜKSEL