Fransız Ceza Kanu­nundaki, “Ceza Kanunları, Dar Yorumlanır” İfadesi ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunundaki “Kıyas (Analoji) Yasağı”

Kıyas (Analoji) Nedir?

Analoji; yasalarda düzenlenen belli bir hukuki durum ve ilişki için konulmuş hükümlerden yararlanarak, o durum ve ilişkiye benzeyen ve fakat yasalarda düzenlenmemiş bir durum ve ilişkiyi çözümleme yöntemi; özel hukukta kıyas elverişli ve olanaklı bir yöntem olmasına karşılık, “kanunsuz suç ve ceza olmaz” ilkesinin bulunuşu nedeniyle, ceza hukukunda ve vergi hukukunda, ilke olarak kıyas olanaksızdır.

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu

Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi

Madde 2-

(3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz.

Madde Gerekçesi

Madde 2-

Suçta ve cezada kanunilik ilkesinin doğal bir sonucu olan evren­sel ilke niteliğindeki ceza kanunlarının uygulanmasında kıyasa başvurulamayacağı, maddenin üçüncü fıkrasında açıkça düzenlenmiştir.

Böylece ceza kanunlarının bireye güvence sağlama işlevinin bir gereği daha yerine geti­rilmiş olmaktadır. Yeni tarihli ceza kanunlarında da kıyas yasağına ilişkin olarak açık hükümlere yer verilmektedir. Örneğin yeni Fransız Ceza Kanu­nunda bu husus, “ceza kanunları dar yorumlanır” biçiminde ifade edilmiştir.

Kıyas yasağıyla getirilen güvencenin tam anlamıyla uygulanabilmesini mümkün kılmak amacıyla, kıyasa yol açacak şekilde yapılacak geniş yoruma da başvurulamayacağı açıkça ifade edilmiştir. Ancak bu hükümle ceza hukukunda genişletici yorum tümüyle yasaklanmamakta, sadece bu yorum biçiminin kıyasa yol açacak şekilde uygulanmasının önüne geçilmek isten­mektedir.

KAYNAKÇA

Prof. Dr. Ejder YILMAZ - Hukuk Sözlüğü - Genişletilmiş 5. Baskı -Yetkin Hukuk Yayınları - Ankara 1996