Anayasanın 38. maddesinin 1. fıkrasına göre “Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.” Buna, suç ve cezada kanunilik ilkesi denilmektedir. Dolayısı ile bir kimsenin cezalandırılabilmesi için, öncelikle eyleminin, kanunlarda suç teşkil ediyor olması gerekmektedir.
Bu nedenle, şikayetçi olmadan önce, size / müvekkilinize karşı yapılan eylemin, öncelikle suç teşkil ettiğinden emin olmalısınız. Bazen suç teşkil ettiğini düşünüp verdiğiniz şikayet dilekçelerine, Savcılıklar tarafından, taraflar arasındaki ilişkinin ticari olması ve hukuk mahkemelerinde çözülmesi gerekçesiyle takipsizlik kararı verildiği sıkça gözlemlenmektedir. Eğer suç tipi çok açıksa, şikayet dilekçesinde bunu belirtmenizde sakınca yok.
Hatta suçu yanlış vasıflandırsanız dahi sorun değil çünkü vermiş olduğunuz şikayet dilekçesini ve delilleri inceleyen Cumhuriyet Savcıları, eğer ortada bir suçun mevcut olduğunu gösterir makul şüphe görürlerse, iddianamelerini, sizin belirttiğiniz suç tipi hatalı dahi olsa, doğru kanun maddelerine atıf yapmak suretiyle düzenlerler. (bazen onlar dahi vasıflandırmada hataya düşebilmektedir.) Şikâyet, “Cumhuriyet Savcılığına veya kolluk makamlarına (polis, jandarma) giderek maruz kaldığınız suçu ve biliyorsanız faillerini ve cezalandırılmaları talebinizi bildirmeniz demektir. Olayları kısaca anlatan bir dilekçe götürmenizde yarar vardır ancak zorunlu değildir.” şeklinde tanımlanmaktadır.
Olay esnasında yani sıcağı sıcağına yapılan şikayetlerde, kolluk makamlarına şikayet yapılabilmekte ise de, geçmişte yaşanan olaylara ilişkin şikayetlerde, uygulamada kolluk makamlarına şikayet pek mümkün olmamakta, polis, jandarma tarafından savcılığa şikayet dilekçesi verilmek üzere vatandaşlar yönlendirilmektedir. Bir kısım suçların takibi şikayete bağlıdır. Takibi Şikayete bağlı olan suçlar:
► Mala Zarar Verme,
► Güveni Kötüye Kullanma.
► Bedelsiz Senedi Kullanma ,
► Cinsel Taciz
► Mal varlığına Yönelik Tehdit,
► Konut Dokunulmazlığının İhlali.
► İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali
► Kasten Yaralama (Basit bir tıbbi müdahale ile giderilebilecek nitelikte olması hali).
► Taksirli Yaralama (Bilinçli Taksir hali hariç).
► Eşe Karşı Cinsel Saldırı (Aile içi şiddet, şikayete bağlı değildir.)
► Reşit Olmayanla Cinsel İlişki.
► Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma ,
► Hakaret (Kamu görevlisine görevinden ötürü işlenen hariç),
► Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar (Kişisel Verilerin Kaydedilmesi. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme ve Veri Yok Etmeme Hariç),
► Hırsızlık (Paydaş ve elbirliği ile malik olunan mal üzerinde hırsızlık,
► Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın tahsili amacıyla hırsızlık ), ► Kullanma Hırsızlığı . ► Dolandırıcılık (Hukuki ilişkiye dayanan alacağın tahsili amacıyla suç işlenmesi).
► Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçmiş Eşya Üzerinde Tasarruf
► Açığa Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması ,
► Aile Hukukunda Kaynaklanan Yükümlülüğün İhlali,
► Ticari Sır. Bankacılık Sim veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi ve Belgelerin Açıklanması
► Yabancı Devlet Temsilcilerine Karşı İşlenen Hakaret Suçu.
► Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret,
► Karşılıksız yararlanma,
► Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi.
► Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması,
► Hileli iflas,
► Taksirli iflas.
► Haberleşmenin gizliliğini ihlaldir. TCK Madde 73, Takibi şikayete bağlı olan suçlarda zamanaşımını düzenlemektedir. Madde metnine göre;
(1) Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
(2) Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.
(3) Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez.
(4) Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.
(5) İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar.
(6) Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez.
(7) Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.
(8) (Mülga: 6/12/2006 – 5560/45 md.) Şikayet dilekçesi vermeden önce, şikayet süresinin dolup dolmadığını araştırın. Eğer dolmuş ise, takipsizlik kararı kaçınılmaz olduğundan, dilekçe hazırlamakla uğraşmak, hem sizin, hem de Cumhuriyet Savcılıkları için zaman kaybından başka anlam ifade etmeyecektir. Savcılığa yapılan bildirim suçun şikayete bağlı veya resen soruşturulan bir suç olmasına göre farklı isimler alır.
Eğer takibi şikayete bağlı ise yapılan bildirim şikayet, takibi şikayete bağlı değilse ihbar adını alır. Şikayet süresinin de dolmadığını gördünüz. Gelelim şikayet dilekçesini hazırlamaya;
1- Şikayet dilekçesi, Cumhuriyet Başsavcılığı’na hitaben yazılır. Savcılığın kendisine yapılan bir suç ihbarı sonucunda öğrendiği suç şüphesini soruşturma konusunda bir takdir yetkisine sahip değildir. Savcılık kendisine yapılan başvuruyu her ihtimalde kabul etmek ve yetkisiz olduğunu düşünüyorsa yetkisizlik kararı vererek dosyayı göndermek zorundadır. Nasıl ki, mahkeme iddianameyi kabul etmeden görevsiz veya yetkisiz olduğuna dair karar veremiyorsa, savcı da soruşturmaya başlamadan bunu yapamaz. Savcılık soruşturmaya başlar ve yetkisiz olduğunu anlarsa yetkisizliği konusunda karar verip dosyayı ilgili savcılığa gönderir. Soruşturmaya başlama ve yetkisizlik kararı aynı anda dahi olabilir. Ancak her ihtimalde, soruşturma defterine başvuru kaydedilir. Savcı, kendi yetki alanı içinde yapılması gereken soruşturma işlemlerini tamamlar, kendi görüş yazısını da dosyaya ekler ve dosyayı ilgili savcılık makamına gönderir. Dosyanın gönderildiği savcılık makamı da yetkisiz olduğunu düşünürse bir olumsuz yetki uyuşmazlığı çıkar. Bu halde son yetkisizlik kararı veren savcılığın nezdinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi yetkisizlik uyuşmazlığı hakkında karar verir. Bu karar kesindir. Ancak hükümle birlikte bu karar hakkında da kanun yoluna gidilebilir. Suçun işlendiği yer her halükarda yetkilidir. Eğer suçun işlendiği yer, size uzak değilse, şikayet dilekçesini bu bölgenin bağlı olduğu Cumhuriyet Başsavcılığı’na verebilirsiniz. Örneğin Bağcılar’da işlenen bir suç için, Bağcılar ilçesinin bağlı Bulunduğu Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı’na dilekçemizi verebilirsiniz. Suçun işlendiği yer konusunda tereddüt yaşıyorsanız, size en yakın Cumhuriyet Başsavcılığı’na dilekçenizi verebilirsiniz.
2- Şikayetçi: Şikayet hakkı, suçtan zarar gören kişiye aittir. Şikayet dilekçesinde, Şikayetçi, müşteki, Yakınan gibi ifadeler kullanılabilir. Müşteki, “suçtan zarar gören” anlamına gelmektedir. Suçtan zarar gören kim ise, şikayet dilekçesinin o kişi tarafından verilmesi gerekir. Örneğin eşinize biri hakaret ettiyse, şikayetçi olacak kişi siz değil eşiniz olmalıdır. Reşit olmayanlar adına şikayet dilekçesini velileri, kısıtlılar adına vasileri verebilir. bu gibi durumlarda, buna ilişkin belgenin de ayrıca şikayet dilekçesine eklenmesinde fayda vardır. Şikayet edenin T.C Kimlik Numarası ve açık adresi, varsa vekilinin adı soyadı ve adresi, şikayet eden kısmına yazılır.
3- Şikayet Olunan: Uygulamada, bu kısma “Sanık” yazıldığı görülmektedir. Oysa iddianame düzenlenip ceza davası açılmadan, sanık sıfatı kazanılamaz. Şikayetçi olacağınız kişinin, savcılık soruşturmasındaki sıfatı “Şüpheli” dir. Dolayısı ile bu kısma sanık yerine şüpheli yazılmalıdır. Şikayetçi olacağınız kişi belli değilse, (Örneğin adınıza olan Facebook hesabının hacklendiğini ve sizi tanıyan insanlara, hesabınızdan hakaret ve tehditler edildiğini varsayalım) şikayet olunan kısmına isim yazmanız mümkün olmayacağından, bu bölüme “Faili Meçhul” yazabilirsiniz. Yada “Şahsıma ait olan Facebook hesabını hacklemek suretiyle arkadaş listemdeki insanlara hakaret ve tehditlerde bulunan kişi veya kişiler” de yazmanız mümkün.
4-Suç tarihi : Takibi şikayete bağlı suçlarda, 6 aylık hak düşürücü sürenin geçip geçmediğinin tespiti açısından önemlidir. Eğer şikayet konusu suç müteaddit defalar işlenmişse, yada işlenmeye devam ediyorsa, 6 aylık zamanaşımından bahsedilemez. Suç tarihi konusunda tereddüte düşerseniz, bu kısmı boş bırakabilirsiniz. Ancak dilekçeniz içeriğinde, tarihleri yazmanız gerekir ki dosyayı inceleyecek Cumhuriyet Savcısı, hak düşürücü sürelerin geçip geçmediğini görebilsin.
5-Suçun Konusu: Bu bölüme, “Hakaret, tehdit, Mala zarar verme, nitelikli dolandırıcılık” gibi suçun ilgili kanunlardaki başlığını yazabilirsiniz. Birden fazla suç işlendiğini düşünüyorsanız, herbirini dilekçenizde belirtebilirsiniz. Suçun vasıflandırılmasında hataya düşebilirsiniz, önemli değil. Savcılık, iddianame düzenleme gereği duyarsa, doğru olan suç tipini sizin yerinize seçecektir.
6- Açıklamalar: Suç teşkil ettiğini düşündüğünüz olayı, emsal olarak sunduğumuz şikayet dilekçesindeki gibi, giriş gelişme ve sonuç şeklinde çok fazla detaya girmeden ancak konuya hiç vakıf olmayan birinin dahi okuduğunda anlayabileceği şekilde anlatın. Konuyu özetlerken, elinizde buna ilişkin delilleri de ilgili yerlerde [Ek1- Sağlık Raporu], [Ek-2 Kira Sözleşmesi] gibi dilekçenizin uygun yerlerinde belirtin. Bahsi geçen belgelerin birer suretlerini de dilekçenize eklemeyi unutmayın. 7- Talep: Bu kısma, “Şüphelinin, eylemine uyan suçtan / suçlardan dolayı cezalandırılması için kamu davası açılmasına karar verilmesini (Vekaleten) talep ederim yazmanız yeterli olacaktır.
Örnek şikayet dilekçesi: BAKIRKÖY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA MÜŞTEKİ :
Adı ve Soyadı, (T.C. Kimlik No: …) VEKİLİ : Avukat Adı ve Soyadı Adres, Tel: ŞÜPHELİ :
Adı ve Soyadı (Açık kimliği) Adres SUÇ : Hakaret, tehdit, Kişilerin huzur ve sükununu bozma SUÇ TARİHİ :03.11.2014 AÇIKLAMALAR : 1- Müvekkilim, şüpheliden, 10.10.2013 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile kiralamış olduğu ………………. adresindeki gayrimenkulde, ailesi ile birlikte ikamet etmektedir.
[Ek-1 Kira Sözleşmesi]
2-Şüpheli, daha yüksek bedelle mecura kiracı bulduğundan bahisle, müvekkilimin gayrimenkulü tahliye etmesini şifahen kendisinden istemiş, ancak kira sözleşmesi yenilendiğinden ve kira bedelleri müvekkil tarafından gününde müştekiye ödendiğinden, müvekkilim yasal olarak tahliye etmek gibi bir mecburiyetinin bulunmadığını, başka bir yere taşınmanın da bu aşamada nakliye, depozito ve benzeri masraflar gerektireceğini fakat maddi durumunun bu aşamada buna müsait olmadığını uygun bir dille müştekiye iletmiş ve gayrimenkulü tahliye edemeyeceğini söylemiştir.
3- Müvekkilin bu tutumu üzerine mecuru daha yüksek bedelle kiraya verebilme şansından mahrum kalan şüpheli, duruma sinirlenerek, müvekkilime “Eşkiya mısın lan sen”, “Satın almadın, kiraladın, sözleşmen de bitti. Defol git beni uğraştırma” “Malımın ortağı mısın? Sen çıkmazsan ben senin kafanı gözünü kırdırıp evden atmasını bilirim” “Şerefsiz” gibi ağza alınmayacak hakaret ve tehditlerde bulunmuştur. 4- Şüphelinin bağırışları, apartman içinde yüksek sese neden olunca, apartman sakinleri kapıya çıkarak şüpheliyi uzaklaştırmaya çalışmışlar ancak şüpheli, müvekkilime, komşuların yanında da hakaret ve tehditler savurmaya devam etmiştir.
DELİLLER : Kira Sözleşmesi, Tanık beyanları sair her türlü yasal delil. 1- Ali Komşu – Adresi 2-Veli Komşu – Adresi 3- Müberra Komşu – Adresi HUKUKİ SEBEPLER :TCK Sair yasal mevzuat TALEP SONUCU : Yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle, şüphelinin eylemine uyan suçlardan cezalandırılması için kamu davası açılarak cezalandırılmasını müşteki vekili olarak saygılarımla arz ve talep ederim. …/…/…
Müşteki Vekili Avukat Adı ve Soyadı İmza Şikayet dilekçesi adliyeye nasıl verilir? Elinizdeki şikayet dilekçesi ile nereye müracaat etmeniz gerektiğini bilmiyorsanız ve adliyede şaşkın bakışlarla dolaşıp yardıma ihtiyaç duyacaksanız, yazımızı okuduktan sonra bu işin hiç de düşünüldüğü kadar zor olmadığını göreceksiniz. Hazırlamış olduğunuz şikayet dilekçesi, ekleriyle birlikte 3 suret olarak çoğaltılır. Dava dosyasına konulur. (Dava dosyasını adliyelerde bulunan baro odalarından 60 kuruşa temin edebilirsiniz.) Şikayet, vekil vasıtası ile yapılacaksa, şikayet dilekçesinin en altına vekaletname eklenir. Vekaletnameye baro pulu yapıştırılması ve vekalet suret harcının yatırılması gerekmektedir. (Baro pulu da dosya baro odasından temin edilebilir.) Vekalet suret harcı için adliyede bulunan harç veznesine gidilir. Vezne görevlisine “Vekalet harcı yatırmak istiyorum” dediğinizde, görevli memur size vekaleti nereye vereceğinizi soracaktır. “Cumhuriyet Başsavcılığı’na” verileceğini söyleyin. Vekalette birden fazla avukat ismi bulunabilir. Size avukat ismini de sorarsa söylersiniz.
Vekalet harcı 2015 yılı için 4,10 TL’dir. Harcı yatırdıktan sonra, size, buna ilişkin makbuz verilecektir. Vekalet harcına ilişkin makbuzu da dosyaya vekaletnamenin altına takın. Dosyanız hazır. Şimdi yapmanız gereken, müracat savcısından şikayet dilekçeniz için “Havale”, diğer adıyla “Görüldü” almaktır. Büyük adliyelerde, sırf bu işler için müracaat savcıları bulunmaktadır. Küçük adliyelerde ise bu iş, nöbet sistemiyle yapılmaktadır. Nöbetçi olan Cumhuriyet Savcısı’nın kapısına “Müracaat Savcısı” tabelası asılmaktadır. Bazı büyük adliyelerde, bağlı olunan ilçelere göre müracat savcıları da ayrılmıştır.
Örneğin Bakırköy Adliyesinde, Bağcılar, Güngören ilçeleri için ayrı bir müracat savcısı, diğer ilçeler için ayrı bir savcı görevlendirilmiştir. Müracaat edeceğiniz adliyede böyle bir ayırım yapılmışsa, ilgili yer müracaat savcısından görüldü almak, işinizi kolaylaştıracaktır. Müracaat savcısından havalenizi aldıktan sonra, Savcılık soruşturma evrak kayıt bürosuna gitmeniz gerekmektedir. Havale aldığınız dilekçeniz ve ekindeki evrakları teslim alan görevli memur, evrakın sisteme kaydını yapar. Size bir “hazırlık numarası” veya diğer adıyla “Soruşturma Numarası” verir. (2014/23589 gibi) Bu numarayı, şikayet dilekçenizi takip edebilmek açısından sizde kalacak dilekçe sureti üzerine not almanızda fayda var. Şikayet dilekçeniz ve ekindeki evraklar, görevli memur tarafından taranarak sisteme atılır. Bazı adliyelerde, bu işlem için tarama merkezleri oluşturulmuştur ve evrakları sizin taratıp getirmenizi isteyebilirler.
Şikayet dilekçesini verme işleminiz böylelikle tamamlandı. Bundan sonra yapılması gereken, belirli aralıklarla şikayet dilekçenizin akıbetini takip etmek olacaktır. Şikayet dilekçesinin takibi: Elinizdeki hazırlık soruşturma numarası ile soruşturma bürosundan, dosyanın hangi savcıda olduğunu ve katibinin kim olduğunu (Oda numarasını vs) öğrenin. Dosyanızla ilgili gelişme olup olmadığını merak ettiğinizde, Cumhuriyet Savcısından ziyade, ilgili savcı katibine giderek, dosyanız hakkında bir gelişme olup olmadığını sorabilirsiniz. Böylelikle sırf sorgu için hem ilgili savcıyı rahatsız etmemiş, hem de dosyanızı daha rahat incelemiş olursunuz. Dosyanız ile ilgili ek evrak, dilekçe ve benzeri vermek istediğiniz, dosyanız için ilgili savcı ile görüşmek istediğinizde, bizzat dosyanın savcısı ile görüşmeniz de mümkün. Ancak görüşme amacınız, yeni evrak veya beyanda bulunmak ise, sözlü görüşme yerine, beyanlarınızı yazılı olarak sunmanızda, havale alırken de durumu ilgili savcıya iletmenizde fayda var. Malum, söz uçar, yazı kalır..
hukukitavsiyeler
