Bu haftaki yazımda SGK tarafından uygulanan idari para cezalarının indirimli olarak ödenebilmesi yollarını ve uygulanan idari para cezaları ile ilgili meydana gelecek uyuşmazlık hallerinde izlenecek hukuki yolları anlatmaya çalışacağım.
Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi SGK tarafından uygulanan idari para cezaları, dayanağını 5510 sayılı Kanundan almakta ve 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinde hangi sebeplerden dolayı ne kadar İPC uygulanacağı belirtilmektedir. Uygulanan İPC’lere yönelik öngörülen indirimlerin neler olduğu ise aynı kanun hükmünün ikinci ve beşinci fıkralarında düzenlenmiştir.
5510 sayılı Kanunun 102. Maddesinin ikinci fıkrasına göre yapılacak indirim
6270 sayılı Kanunun 11. maddesi ile yapılan bir düzenleme ile 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişik yapılmış ve bu değişiklikle; mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden düzenlenenler hariç olmak üzere, bildirgenin veya belgenin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve söz konusu cezaların ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde, bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (g), (h) ve (j) bentlerinde öngörülen cezalar dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden uygulanmaktadır.
Bu düzenlemeye göre;
· Sigortalı işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri ile işyeri bildirgeleri
· Kamu idarelerince vazife malullüğüne sebep olan olayın bildirimi,
· Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluşlarca ihale yolu ile yaptırılan işleri üstlenenlerin ve bunların adreslerinin bildirimi,
· Ticaret sicil memurluklarınca, şirket kuruluşu aşamasında, çalıştıracağı sigortalı sayısını ve bunların işe başlama tarihini bildiren işverenlere ilişkin bildirimlerin,
· Kamu idareleri ile bankalarca sigortasız olduğu tespit edilen kişilerin bildirimlerinin,
· Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişilerince, yapı ruhsatı veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgilerin,
Yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve Cezaların ilgililerce yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde öngörülen idari cezalar ¼ oranına karşılık gelen tutar üzerinden uygulanacaktır.
Örneğin bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olan bir işveren şirket yetkililerinin 11.01.2013 tarihinde sigortalı çalıştırmaya başlamasına rağmen işyeri bildirgesini 25.01.2013 tarihinde herhangi bir denetime veya mahkeme kararı olmaksızın kendiliğinden vermesi halinde ve uygulanacak İPC’nı peşin olarak ödemek istemesi halinde,
İşverene 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince 978,60x3=2.935,80-TL İPC uygulanması gerekmektedir. Ancak ikinci fıkra gereğince işverenin belgeyi kendiliğinden vermiş olması nedeniyle uygulanacak İPC tutarı 2.935,80x1/4=733,95-TL olacaktır. Uygulanacak bu cezayı işveren kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 günlük süre içinde ödemesi halinde cezanın ¾’’ü tahsil edilecek olup tahsil edilecek tutar 733.95x3/4=550,46-TL olacaktır.
5510 sayılı Kanunun 102. Maddesinin beşinci fıkrasına göre yapılacak indirim
5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin beşinci fıkrasında belirtildiği üzere idari para cezalarının Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde peşin olarak ödenmesi halinde İPC’nın ¾’ü tahsil edilecektir. Bu fıkra kapsamında, belgenin veya bildirgenin ilgililerce kendiliğinden düzenlenip düzenlenmediğinin, yasal verilme süresini takip eden 30 gün içinde verilip verilmediğinin üzerinde durulmaksızın cezanın tebliğini müteakip 15 gün içinde ödenmesi halinde indirimden yararlanılacaktır. Bu fıkra kapsamındaki peşin ödeme, idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemediği gibi peşin ödenmesine rağmen kuruma itiraz edilmesi, Kurumca veya mahkemece Kurum lehine karar verilmesi halinde daha önce tahsil edilmemiş olan 1/4 ‘lük ceza tutarı 89. maddenin ikinci fıkrası gereğince tahsil edilecektir.
5510 sayılı Kanun uygulamasında meydana gelecek uyuşmazlıklarda izlenecek yöntem
5510 sayılı Kanunun 101. Maddesi gereğince kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde kanun uygulamasıyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar iş mahkemesinde görülmektedir. Bununla birlikte 6352 sayılı Kanunun 39. Maddesi ile 5221 sayılı İş Mahkemeleri Kanunun 1. Maddesine ilave hüküm eklenerek, birden fazla iş mahkemesi bulunan yerlerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan davaların görülebileceği mahkemelerin belirlenebileceği belirtilmektedir.
Uygulanan İPC’lere yönelik itiraz dilekçesinin yazılı şekilde, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde Kurum kayıtlarına intikal ettirilmesi gerekmektedir. İlgili itiraz dilekçesi elden Kuruma verilebileceği gibi taahhütlü posta veya APS ile gönderilmişse postaya veriliş tarihi Kuruma veriliş tarihi olarak kabul edilmektedir. Ancak itiraz dilekçesi adi posta veya kargo yolu ile Kuruma gönderilmişse Kurum kayıtlarına intikal etmiş olduğu tarih esas alınmaktadır.
SSİY’in 113. Maddesinde itiraz komisyonlarına ilişkin hükümlere yer verilmiş olup;
· Kurumca, sigortasız çalıştırıldığı veya eksik gün ya da kazanç üzerinden Kuruma bildirildiği tespit edilen sigortalılara ilişkin tahakkuklara ilişkin itirazlar Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonunca;
· Kurum tarafından tahakkuk ettirilen idari para cezalarına ilişkin yapılacak itirazlar İdari Para Cezası İtiraz Komisyonunca;
· İşkolu koduna yapılacak itirazlar ise İşkolu Kodu İtiraz Komisyonunca değerlendirilerek karara bağlanır.
Kanunla getirilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya geç getirilmesi halinde 5510 sayılı kanunun 102. maddesine istinaden ilgililere idari para cezası uygulanmakta ve ilgili ceza ancak tebliğ ile tahakkuk etmektedir. Tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde Kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde itiraz dilekçesi vermek suretiyle ilgili üniteye itiraz edilebilir. Yapılan itirazla İPC takibi durur ve İdari Para Cezası İtiraz Komisyonunca incelenerek karara bağlanır. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde yetkili İdare Mahkemesine başvurabilirler. Mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmamaktadır. Bununla birlikte bu süre içinde mahkemeye başvurunun olmaması halinde idari para cezası kesinleşmektedir.
İdari para cezalarına karşı SGK’a itiraz edilmeden doğrudan mahkemeye başvuru yapılabilir mi?
Tebliğ edilen İPC’lere karşı SGK’a itiraz edilmeden doğrudan mahkeme yoluna gidilmesi mümkün değildir. Nitekim 2577 sayılı İYUK 13. maddesi gereğince ” idari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri” gerekmektedir. Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında 60 gün içinde cevap verilmediği taktirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren dava süresi içinde dava açılabilir.
İdari para cezalarında zamanaşımı süreleri
İdari para cezalarında zamanaşımı süreleri 1987 senesinden itibaren 85 yıllık ve 10 yıllık sürelere göre düzenlenmiştir. Buna göre;
· 09.07.1987-11.05.1993 senelerine ilişkin uygulanan idari para cezalarında zamanaşımı süresi 5 yıl;
· 12.05.1993-05.08.2003 senelerine ilişkin uygulanan idari para cezalarında zamanaşımı süresi 3910 sayılı Kanun hükümlerine göre 10 yıl;
· 06.08.2003-05.07.2004 senelerine ilişkin uygulanan idari para cezalarında zamanaşımı süresi 4958 sayılı Kanun hükümlerine göre 5 yıl;
· 06.07.2004-30.09.2008 senelerine ilişkin uygulanan idari para cezalarında zamanaşımı süresi 5198 sayılı Kanun hükümlerine göre 5 yıl;
·
01.10.2008 senesinden itibaren uygulanan idari para cezalarında zamanaşımı süresi 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre 10 yıl olarak uygulanmaktadır.
01.10.2008 senesinden itibaren uygulanan idari para cezalarında zamanaşımı süresi 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre 10 yıl olarak uygulanmaktadır.
Sgk/SGM Müdür Yard.V.
(Bu köşe yazısı, sayın Ülkü GÜLMEZ tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)
