Özel hayat, kişinin hayatının dışarıdan gizlediği ve başkalarınca öğrenilmesini arzu etmediği kısmı olarak nitelendirilmektedir. Özel hayatın gizliliğinin ihlali, gerek T.C. Anayasası (“Anayasa”), gerekse Türk Ceza Kanunu (“TCK”) kapsamında güvence altına alınmış ve özel hayatın gizliliğini ihlal suçu ile korunan değer özel hayat olarak belirlenmiştir.
Bu doğrultuda, özel hayatın gizliliği, Anayasa’nın 20. maddesinde belirtildiği üzere “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.” hükmü ile güvence altına alınmış olup, özel hayatın gizliliğini ihlal suçu da TCK’nın 134. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, “Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.”
Görüldüğü üzere, özel hayatın gizliliğini ihlal suçu internet ortamında oldukça yaygın şekilde işlenmekte olup, sosyal medya üzerinden (Instagram, Facebook, Twitter vb.) veya herhangi bir internet sitesi üzerinden kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya seslerin hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun nitelikli halini oluşturmakta olup, TCK’nın 139. maddesi uyarınca, özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır.
Bunun yanında, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“İnternet Kanunu”) ile, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişilerin başvurabileceği yollar hüküm altına alınmıştır.
İnternet Kanunu’nun “Özel Hayatın Gizliliği Nedeniyle İçeriğe Erişimin Engellenmesi” başlıklı 9/A maddesi kapsamında;
- İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişilerin, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (“Kurum”) doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebileceği,
- Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verileceği, bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talebin işleme konulmayacağı,
- Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanının, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildireceği, erişim sağlayıcıların bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getireceği,
- Erişimin engellenmesinin, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanacağı,
- Erişimin engellenmesini talep eden kişilerin, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunacağı, hâkimin, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklayacağı ve doğrudan Kuruma göndereceği; aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbirinin kendiliğinden kalkacağı ifade edilmiştir.
Görüldüğü üzere, sosyal medya başta olmak üzere internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiği iddiasıyla erişimin engellenmesini talep ederek Kuruma başvuran kişilerin, talepte bulundukları saatten itibaren yirmi dört saat içinde özel hayatın gizliliğinin ihlaline gerekçe olarak bildirdikleri tam internet adreslerini (URL) sulh ceza hâkiminin kararına sunmaları gerekmektedir.
Sulh ceza hâkimi, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklayacak ve doğrudan Kuruma gönderecektir. Aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkacaktır.
Bununla birlikte, İnternet Kanunu’nun Ek 4. maddesi ile, İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ve/veya özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişilere Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılara (YouTube, Instagram, Twitter gibi) doğrudan başvuru imkanı tanınmış, ilgili sosyal ağ sağlayıcılar İnternet Kanunu’nun 9 ve 9/A maddeleri kapsamındaki içeriklere yönelik olarak kişiler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç kırk sekiz saat içinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlü kılınmış durumdadır. Buna göre, söz konusu yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılara beş milyon Türk lirası idari para cezası verileceği vurgulanmıştır.
Olumsuz cevapların gerekçeli olarak verileceği, Türkçe yapılan başvuruların Türkçe cevaplanmasının zorunlu olduğu hususları, Kurum tarafından kabul edilerek 2 Ekim 2020 tarihli ve 31262 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan karar uyarınca sosyal ağ sağlayıcılar hakkında ikincil düzenleme niteliğinde olan “Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar” kapsamında açıkça ortaya konmuştur.
Belirtmek gerekir ki, başvuru akabinde yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkimine gidilmesi gerekeceğinden ve özel hayatın gizliliğinin ihlalinin aynı zamanda bir kişilik hakkı ihlali niteliğinde değerlendirilebilmesi mümkün olduğundan, yukarıda belirtilen usul yerine İnternet Kanunu’nun “İçeriğin Yayından Çıkarılması ve Erişimin Engellenmesi” başlıklı 9. maddesi uyarınca doğrudan sulh ceza hâkimliğine erişimin engellenmesi talebiyle başvurulabilecektir.
Son olarak, özel hayatın gizliliğinin ihlaline yönelik bireysel başvurunun, yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde e-Devlet üzerinden aşağıda yer alan bağlantı kullanılarak gerçekleştirilebildiğini de belirtmek gerekmektedir:
https://www.turkiye.gov.tr/btk-ozel-hayatin-gizliliginin-ihlaline-yonelik-bireysel-basvuru
