Almanya’da yaşayan Türkiye vatandaşı bir arkadaşım, Türkiye’ye dönüş yaptı. Türk vatandaşı olan eşinden, Almanya mahkemelerinde, ayrıldığını anlattı. Bu boşanma davası sonucunda boşanmanın gerçekleştiğini, ayrıca boşanmanın feri olan nafaka ve tazminata da hak kazandığını anlattı.
Türkiye’de yeniden evlenmek için ilgili mercilere başvuru yapmış, fakat nüfus kayıtlarında, henüz evli olduğu gerekçesi ile talebi reddedilmiş. İcra dairelerine de nafaka ve tazminat için yaptığı başvuru da, yabancı mahkeme kararının bu şekilde icraya konamayacağı gerekçesiyle, reddedilmiş.
Bu konuda kendisine yardımcı olmamı isteyince, bende bu konu hakkında okuyucularımı aydınlatmak istedim.
Yabancı bir ülkede verilen boşanma kararı, Türkiye de kendiliğinden geçerli olmaz. Yurt dışında yaşayan Türkiye vatandaşlarının, yurt dışında açtıkları boşanma davası kararının, ülkemizde geçerli olabilmesi için, açılması gereken dava türü Tanıma ve Tenfiz davasıdır.
Tanıma Davası : Yabancı mahkemece verilen boşanma kararının , kesin hüküm gücünün Türkiye’yi de kapsaması anlamına gelir. MÖHUK (Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Md. 59 hükmüne göre “Yabancı ilamın kesin hüküm veya kesin delil etkisi yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade eder”.
Yani yabancı ülke mahkemesinin verdiği kararın kesinleştiği tarihte, boşanmış sayılırsınız. Türkiye’de açılan tanıma-tenfiz davasında verilen kararın kesinleştiği tarihte değil.
MÖHUK Md. 58 ve 54 de yazılı şartları taşımadığı için tanınmayan yabancı mahkeme kararı, ilam niteliğinde bir hukuki etkiye sahip olamaz. Bununla beraber hukuki bir anlamdan da bütünüyle mahrum sayılamaz, özellikle her hangi bir ihtilafta ispat vasıtası olarak değer ifade edebilir.
Tenfiz Davası: Yabancı bir mahkemece verilen boşanma kararının tenfizi denildiğinde ise, onun Türkiye’de icra edilebilirliği kastedilmektedir. Tenfiz kararı tanımadan farklı olarak, ilamın Türkiye’de yerine getirilmesini mümkün kılmaktadır.
Örneğin yabancı mahkemece verilen boşanma kararında, nafaka ve tazminata ilişkin hükümler varsa, ilamın bu kısımlarının Türkiye’de infazı tenfiz kararı ile mümkün olabilmektedir.
Boşanma Davaları için açılacak Tanıma ve Tenfiz davasına Aile mahkemeleri bakmakla görevlidir.
Tenfiz kararı vermeye yetkili mahkemeler; MÖHUK 51(2). Maddesinde kademeli olarak sayılmıştır. Bu maddeler gereği, tanıma veya tenfiz davası “kendisine karşı tanıma istenen kişinin, Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değil ise Ankara, İstanbul veya İzmir Mahkemelerinden birinden istenebilir.
Davayı açarken dilekçeye eklenecek belgeler MÖHUK Madde 53 belirtilmiştir.
a) Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
b) İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi
Bu sayılan belgeler dilekçeye eklendikten sonra dava açılarak karar alınır. Bu karar yukarıda belirttiğimiz gibi Türkiyede ki tanıma ve tenfiz kararından itibaren değil de Yabancı mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren geçerli olur.
