Tayland'da krala hakaretin cezai işlem gerektiren bir suç olmasının geçmişi 19. yüzyıl başlarına kadar uzanıyor. O dönemlerde, bu suçu işleyenlere kafası kesilerek idam, kulaklarının, ellerinin veya ayaklarının kesilmesi gibi cezalar öngörülüyordu. Hakaretin derecesi ağır bulunmazsa, verilen ceza ise bir ay hapis ya da kraliyet fillerini beslemek için ot biçmek olabiliyordu.
Tayland Kralı Bhumibol Adulyadej
Modern çağdaki Lèse majesté kavramı ise 1908'de Tayland'daki ilk ceza kanununda yer aldı. Şimdilerde bu suçu tanımlayan 112. madde 1956'da kabul edildi. Bu maddede "krala, kraliçeye, tahtın varislerine veya kral naiplerine hakaret eden veya onları tehdit edenlere 3 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası verilmesini öngörüyor.
Yasada aslında köpeklere veya kraliyet üyelerinin hayvanlarına hakaret gibi bir şeyden söz edilmiyor. Ancak 2006'da Tayland'da baş gösteren siyasi krizden bu yana, Lèse majesté davalarının sayısında büyük bir artış olduğu gibi, suçun büyüklüğü yoruma dayalı olduğu için verilen cezalar da ağırlaştı.
İşte Tayland'da krala hakaretten tutuklanmanın 11 yolu:
1.Yolculara kraliyeti çekiştirmek
Taksi şoförünün Tayland toplumundaki eşitsizliklerden bahsettiği söyleniyor.
Geçen Ağustos'da bir taksi şoförü, aracındaki yolculara söylediği sözlerin cep telefonu ile kaydedilip polise teslim edilmesi üzerine 2,5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
2.Tek gözlü bir kralla ilgili oyun sahnelemek
Şubat ayında iki üniversite öğrencisi, Kurdun Gelini adlı oyunda oynadıkları için 2,5 yıl hapse mahkum edildi.
Mahkeme, oyundaki hayali kralın, gençken bir trafik kazasında tek gözünü kaybeden Kral Bhumibol'ü temsil ettiğine hükmetmişti.
3.Kraliyet üyelerine benzer kişileri olan roman yazmak
Nicolaides daha sonra affedildi
Ağustos 2008'de, Avustralyalı Harry Nicolaides Bangkok havaalanında uçağa binmeye hazırlanırken tutuklandı.
Kendi imkanlarıyla bastırdığı romanında sefahat düşkünü bir veliaht prensten bahsettiği için hakkında tutuklama kararı çıkarıldığını bilmiyordu.
Üç yıl hapis cezasına çarptırıldı, ama çabucak affedildi. Kitaptan sadece yedi tane satmıştı. Onay için kraliyet ailesine de bir kopya gönderdiğini, cevap gelmeyince onayladıklarını varsaydığını söyledi.
4.Kraliyeti eleştiren mesajlar göndermek
Kasım 2011'de 63 yaşındaki Ampon Tangnoppakul dönemin başbakanı Abhisit Vejjajiva'nın sekreterine gönderdiği mesajlar yüzünden 20 yıl hapse mahkum edildi.
Sağlık durumunun kötü olduğunu ve hakaret içeren mesajlar göndermediğini söylemesi kararı etkilemedi.
Ertesi yıl cezaevinde öldü.
5.Facebook'ta eleştirileri 'beğenmek'
Tayland'da Facebook'ta 'Beğen' tuşuna tıklamak sorun yaratabilir.
Geçen hafta 27 yaşındaki işçi Thanakorn Siripaiboon, yani kralın köpeğiyle alay etmekle suçlandığı için tutuklanan adam, aynı yasayı bir başka şekilde ihlal etmekle de suçlandı:
Facebook'ta Kral Bhumibol'un montajlanmış bir resminin yanındaki 'beğen' tuşuna tıklamıştı.
Kralın en sevdiği köpeği Tongdaeng, bu ay Bangkok'ta gösterime giren bir çizgi filme ilham kaynağı oldu.
6.Kraliyet imajına zarar veren olaylardan söz etmek
2007'de bir yerel politikacı, bir radyo programında Kral Mongkut döneminde (1851-1868) kölelik olduğunu söylediği için iki yıl hapse mahkum edildi.
Karara itiraz etti. Ancak Yüksek Mahkeme geçen yıl Mayıs ayında bu itirazı geri çevirerek cezanın uygulanmasına karar verdi. Zira geçmişteki kralların 'adını kötüye çıkarmanın' şimdiki krala da zarar verdiği görüşü ağır bastı.
Oysa o dönemde Tayland'da gerçekten de kölelik vardı ve politikacı doğruyu söylemekten başka birşey yapmamıştı.
7.Fillerle savaşı sorgulamak
Geçen yıl Ekim ayında iki emekli subay, Tayland kültürü hakkında araştırmalar yapan Sulak Sivaraksa'yı krala hakaretten dava etti.
Sivaraksa, 16. yüzyılda Kral Naresuan öncülüğünde yapıldığı ve fillerin kullanıldığı sanılan savaşın gerçek olup olmadığını sorgulayan bir akademik çalışmadan söz etmek gafletinde bulunmuştu.
Suvaraksa bu yüzden beşinci kez krala hakaret suçlamasıyla karşı karşıya kaldı.
8.Kardeş kavgası
İki köpeğin kavgası kardeşlerin arasını açtı.
2012'de Yuthapoom Martnok, kardeşinin şikayeti üzerine krala hakaretten tutuklandı ve hapse girdi.
Yaklaşık bir yıl sonra bu suçlamanın aslı olmadığı anlaşılınca serbest bırakıldı.
Kardeşi, köpekleri kavga ettiği için kızmış ve Martnok'u bu yüzden şikayet etmişti.
Bu dava, yasanın nasıl kötüye kullanılabileceğine dair bir örnek oluşturdu.
9.Web sitesindeki olumsuz yorumları silmemek
Cezası tecil edilen editör Chiranuch hapisten kılpayı kurtuldu.
Mayıs 2012'de Prachathai adlı haber sitesinin editörü Chiranuch Premchaiporn, sitede yayınlanan bazı olumsuz yorumları yeterince çabuk silmediği için 8 ay tecilli hapis cezasına çarptırıldı.
Yorumların bir kısmını 10 gün, bazılarını ise 20 gün sonra silmişti.
10.Para toplamak için veliaht prensin adını kullanmak
Kralın varisi, Veliaht Prens Maha Vajiralongkorn.
Geçen yıl içinde veliaht prense hakaret suçundan da birçok dava açıldı.
Ayrıldığı eşinin ailesinden 9 kişi kendilerine çıkar sağlamak için prensin adını kullanmaktan uzun hapis cezalarına çarptırıldı.
Bu olaya adı karışan bir polis, gözaltındayken esrarengiz bir şekilde yüksek bir binadan düşerek öldü.
Mor Yong diye anılan falcı gözaltında öldü
Bu yıl Ekim ayında aralarında meşhur bir falcı da bulunan üç kişi, kraliyet ailesi şerefine düzenlenecek bir bisiklet yarışı için prensin adını kullanarak para toplamaktan dava edildi.
Bu üç kişiden ikisi gözaltında öldü.
11.Kraliyet ailesini hicveden şarkılar söylemek
Nithiwat Wannasiri (ortada), artık sürgünde yaşıyor.
Nithiwat Wannasiri bir zamanlar kraliyeti destekleyenler arasındaydı. Ama 2010 yılında Fai Yen adında bir müzik grubu kurarak 'karşı tarafa' geçti.
Grup, krala hakaret yasasını ve kraliyet ailesini hicveden şarkılar söylüyor ve askeri darbeye kadar Bangkok'ta açıkça konserler veriyordu.
Nithiwat da daha sonra krala hakaretle suçlandı ve artık askeri yönetimden kaçan yüzlerce Taylandlı gibi sürgünde yaşıyor.
