ADALET BAKANLIĞI
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Sayı : B.03.0.SGB.0.00.00.08/1005/2908................. 27/09/2012
Konu : Sözleşmeli Personel (4-B) Prim Kesintisi
.................................CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
.................BÖLGE İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA
Başkanlığımıza, muhtelif Başsavcılıklar ile Mahkemelerden gelen görüş isteme yazılarında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B.bendi kapsamında sözleşmeli olarak istihdam olunan personele yapılan ek ödemeden prim kesintisi yapılıp yapılamayacağı hususunun müteaddit defalar sorulması üzerine, bu hususa ilişkin olarak Başkanlığımızca yapılan değerlendirme sonucu oluşan görüşümüz aşağıdaki gibidir.
Bilindiği üzere 02/11/2011 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 666 Sayılı Kamu Görevlilerinin Mali Haklarının Düzenlenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 1.maddesinin birinci bendi ile 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye Ek.9.madde olarak eklenen bentte "...Kadro karşılığı sözleşmeli personel ile 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı cetvele dahil pozisyonlarda istihdam edilen sözleşmeli personel hariç olmak üzere, çeşitli statülerde istihdam edilen sözleşmeli personele, çalıştıkları birim ve bulundukları pozisyon unvanı itibarıyla aynı veya benzer unvanlı memur kadrosunda çalışan, hizmet yılı ve öğrenim durumu aynı olan emsali personel için belirlenmiş olan ek ödeme oranını aşmamak üzere, statüleri ile mali haklar kapsamında yapılan her türlü ödemeler dahil almakta oldukları toplam ödeme tutarları gibi kriterler birlikte veya ayrı ayrı dikkate alınarak bu madde hükümleri çerçevesinde ek ödeme yapılıp yapılmayacağını, yapılacak ek ödeme oranını sözleşme ücreti ile ilişkilendirilmeksizin belirlemeye, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu ödeme tutarı damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve sigorta prim kesintisine tabi tutulmaz.
Bu maddenin uygulamasına ilişkin olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve uygulamayı yönlendirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.",şeklinde hükme,
10/01/2012 tarihli ve 28169 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2012/2665 sayılı Sözleşmeli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Bakanlar Kurulu Kararının 1/6 maddesinde ise; "Ek ödemeye hak kazanılmasında ve bu ödemenin yapılmasında sözleşme ücretlerine ilişkin hükümler uygulanır ve bu ek ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve sigorta prim kesintisine tabi tutulmaz. Bu karar uyarınca yapılacak ek ödeme, ilgili mevzuatı uyarınca ödenmekte olan zam, iş sonu tazminatı, tazminat, ödenek, döner sermaye payı, ikramiye, ücret ve her ne ad altında olursa olsun yapılan benzeri ödemelerin hesabında dikkate alınmaz." hükme yer verilmiştir.
657 sayılı Kanunun 4/B.bendi kapsamında sözleşmeli olarak istihdam olunan personele yapılan ek ödemeden prim kesintisi yapılıp yapılamayacağı ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'na ve Maliye Bakanlığı'na görüş sorulmuş olup, anılan kurumların konuya ilişkin görüş yazıları aşağıda belirtilmiştir.
1- Sosyal Güvenlik Kurumunun 11/04/2012 tarihli ve 6659487 sayılı yazısında;
"...5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesinin birinci fıkrasında;
a) Prime esas kazançların hesabında;
1) Hak edilen ücretlerin,
2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınacağı,
(b) bendinde, ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmayacağı,
(c) bendinde, (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmayacağı,
(d) bendinde ise, ücretlerin hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulacağı, diğer ödemelerin ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edileceği ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edileceği, 105 inci maddesinde de, 21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi, 26/10/1990 tarihli ve 3671 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile 10/7/1987 tarihli ve 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesinin onbirinci fıkrası hariç olmak üzere, diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır.
Buna göre, 5510 sayılı Kanunda prim ödenmeyecek istisnalar tek tek sayılmış olduğundan, 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (b) bendine göre istihdam edilen sözleşmeli personele yapılmakta olan ek ödemenin, yukarıda bahsi geçen Kanun hükümleri gereğince prime esas kazanca dahil edilmesi gerekmektedir." denilmektedir.
2- Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün 02/03/2012 tarihli ve 2837 sayılı yazısında ise;
"...Buna göre, anılan madde kapsamına giren sözleşmeli personele verilecek ek ödemeye ilişkin oranların tespiti belirli bazı kriterler çerçevesinde Bakanlar Kurulunun yetkisine bırakılmıştır. Ayrıca, aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesinde ise, 375 sayılı KHK'ye eklenen bu ek 9 uncu maddenin 15.01.2012 tarihinden itibaren yürürlüğü gireceği hükme bağlanmıştır.
Dolayısıyla, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 9 uncu maddesinde, söz konusu ek ödemeden kimlerin yararlanabileceği ile verilecek ek ödemenin azami oranı/tutarı ve bu ek ödemeden hangi kesintilerin yapılabileceği münhasıran düzenlenmiş ve yapılacak kesintilere ilişkin olarak hem vergi mevzuatı hem de sosyal güvenlik mevzuatı açısından geçerli olan genel hükümlerden farklı şekilde işlem yapılması açıkça hükme bağlanmıştır. Ayrıca, yapılan bu düzenlemenin, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve özel olarak Genel Sağlık Sigortası Kanunundan sonra yürürlüğe girdiği ve normlar hiyerarşisi yönünden 5510 sayılı Kanunun daha üst bir hukuk normu durumunda olmadığı ve sonradan yapılan kanun düzenlemelerinin önceki kanunlardan farklı veya önceki kanunlara aykırı hüküm içermeyeceği yönünde geçerli bir hukuki dayanak da bulunmadığı dikkate alındığında; 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 9 uncu maddesinde, 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre farklı işlem yapılmasını gerektirecek şekilde bir düzenleme yapılmasını engelleyecek veya 375 sayılı KHK'nin ek 9 uncu maddesinin yürürlüğünü ve kapsamını hükümsüz hale getirecek bir hukuki zorunluluk bulunmamaktadır. Bu itibarla, 15/01/2012 tarihinden itibaren, 657 sayılı Devlet memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrası çerçevesinde istihdam edilen sözleşmeli personele verilecek ek ödemenin, sigorta primine esas kazanca dahil edilmemesinin ve söz konusu ödemeden sigorta primi kesintisi yapılmamasının gerekli olduğu mütalaa edilmektedir." denilmektedir.
Bu kapsamda, yukarıda yer alan mevzuat hükümleri uyarınca;
Öncelikle normlar hiyerarşisinde aynı zamanda aynı olayı düzenleyen eşit hukuki statüdeki iki norm birbiriyle çeliştiği takdirde, genel hüküm ve özel hüküm ilişkisi veya önceki düzenleme ve sonraki düzenleme ilişkisine bakılmak suretiyle söz konusu olaya uygulanacak hukuk normunun tespit edilmesi gerekmektedir.
666 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 1.maddesinin birinci bendi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye Ek 9. madde olarak eklenen bent ile, kadro karşılığı sözleşmeli personel ile 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı Cetvele dahil pozisyonlarda istihdam edilen sözleşmeli personel hariç olmak üzere, çeşitli statülerde istihdam edilen sözleşmeli personele verilecek ek ödemenin özel olarak düzenlendiği ve yapılan düzenlemede, bu ek ödemenin damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve sigorta prim kesintisine tabi tutulamayacağının açık olarak yazıldığı, 5510 sayılı Kanun'da yer alan prim kesintisine ilişkin düzenlemelerin ise sözleşmeli personel de dahil olmak üzere tüm kamu görevlilerine ilişkin genel nitelikte düzenlemeler mahiyetinde olduğu, ayrıca 666 sayılı KHK'nın 5510 sayılı Kanun'dan tarih itibariyle de daha sonra olduğu hususu da dikkate alındığında, sonradan çıkan özel nitelikte bir düzenleme olan 666 sayılı KHK'nın, önceden çıkan ve genel nitelikte bir kanun olan 5510 sayılı Kanun'a göre ek ödeme hususunda uygulama önceliğinin bulunduğu, bu anlamda 666 sayılı KHK ile bu KHK'nın verdiği yetki çerçevesinde çıkarılan Bakanlar Kurulu kararı uyarınca sözleşmeli personele yapılan ek ödemeden prim kesintisi yapılamayacağı düşünülmektedir.
Kaldı ki; 666 sayılı KHK'da yer alan "Bu maddenin uygulamasına ilişkin olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve uygulamayı yönlendirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir." düzenlemesi de dikkate alındığında bu hususta Maliye Bakanlığı görüşüne itibar edilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Bundan sonra, 657 sayılı Kanunun 4/B bendi kapsamında sözleşmeli olarak istihdam olunan personele yapılan ek ödemeden prim kesintisi yapılıp yapılamayacağı hususunda Başsavcılıklar ile Mahkeme Başkanlıklarına yapılan yazılı başvurulara ilişkin Başkanlığımıza tekrar görüş sorulmayarak, yukarıda açıklanan görüşümüz doğrultusunda ilgili birimlerce cevap verilmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesi ve uygulamanın buna göre yapılmasını rica ederim.
Akın ÇAKIN
Hâkim
Bakan a.
Strateji Geliştirme Başkanı
