Anayasa Mahkemesi'nin, uzun tutukluluk sürelerini konu alan 'bireysel başvurular'a ilişkin prensip kararı belirginleşiyor.
23 Eylül'den itibaren bireysel başvuru yolunun açıldığı Yüksek Mahkeme'nin eğilimi, 'süren davalarda, tutukluluğa itirazın bir üst mahkemede reddini kesin karar' olarak değerlendiren AİHM içtihadını benimseme yönünde.
Dün bu konuda görüştüğüm Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Alparslan Altan aynen şöyle dedi: 'Asıl kararı, kabul edilecek bir başvuruda, 'bölüm' verecek. Ancak bizim, bireysel başvuru mekanizmasının etkin çalışabilmesi için, AİHM (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) içtihadına paralel düşünmemiz gerekiyor.'
SİNYAL KILIÇ'TAN GELMİŞTİ
Aslında Türkiye'nin kanayan yarası uzun tutuklulukla ilgili olumlu işaret, Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç'tan gelmişti. Kılıç, AİHM'in bu önemli içtihadını bizlerle paylaşırken, 'bölüm'lerde görev yapmadığını vurgulayarak, çalışma arkadaşları adına bağlayıcı bir söz söylemek istemediğinin altını çizmişti. O toplantının üzerinden bir aya yakın zaman geçti. Süreç başladı.
YAŞAMSAL ÖNEM TAŞIYOR
Alparslan Altan da Anayasa Mahkemesi Başkanvekilliğinin yanı sıra, bireysel başvuru alanında görev yapacak iki 'bölüm'den birinin de Başkanı... Dolayısıyla, -eğilim yansıtma bile olsa- Altan'ın sözleri, tutuklu yargılanan binlerce kişi ve aileleri için yaşamsal önemde. AİHM nezdindeki feci karnemiz için de elbet...
AİHM YILLARDIR UYGULUYOR
İçtihat şu: Bireysel başvuruya gitmenin koşullarından biri, olağan hukuk yollarının tüketilmiş olması. Hak ihlali iddiasıyla bireysel başvuru için, dosyanın Yargıtay'da kesinleşmesi gerekiyor. Ancak AİHM, uzun tutukluluk konusunda, farklı bir içtihat geliştirmiş.
Dava devam ediyor olsa da tutukluluk kararına bir üst mahkemede yapılan itiraz da reddedilmişse, ret kararı kesin sayıyor ve bireysel başvuru yolu açılıyor.
İLK İKİ DOSYA DÜN GELDİ: KCK VE BATI ÇALIŞMA GRUBU
DÜNE kadar, Anayasa Mahkemesi'ne uzun tutukluluk konusunda gelen bir bireysel başvuru yoktu. 'İlk iki' denebilecek başvurular, Yüksek Mahkeme'ye aynı gün, yani dün arka arkaya ulaştı.
Altan, başvurulardan birinin KCK; diğeri ise Batı Çalışma Grubu davalarında, tutuklu yargılanan iki kişiye ait olduğunu belirtti.
'Peki geç değil mi? 23 Eylül'den bu yana bireysel başvuru kabul eden Anayasa Mahkemesi'ne, ilk başvuru neden ertesi gün değil de üç hafta sonra geliyor?'
Bu soruma karşılık Altan yorum yapamayacağını söyledi.
Kişisel tahminim şu: Yapılacak başvuru, yasal açıdan 23 Eylül'den sonraki bir duruşmadaki tahliye talebine ilişkin olmak zorunda. Büyük olasılıkla, talebin reddi, üst mahkemeye itiraz, onun da reddini içeren sürelerin tamamlanması ilk üç haftanın beklenenden sakin geçmesine yol açtı.
Ancak duruşma aralarının en az birer ay olduğu hatırlanırsa, uzun tutukluluğa ilişkin başvuruların, bundan sonra yoğunlaşacağını tahmin etmek güç değil.
Her iki dosya, şu anda ilk aşama olan 'kabul edilebilirlik' sürecinde. Başvuruların 'kabul edilebilir' olup olmadığına komisyonlar karar verecek. Anayasa Mahkemesi yasasına göre komisyon kararları sitede, 'ilkesel önem taşıyan' kararlar ise Resmi Gazete'de yayımlanacak.
AİHM içtihadına paralel bir ilke kararının yayımını göreceğimizi umarak bitiriyorum.
Not: Diğer konularda yapılan bireysel başvuruların pek çoğunda önemli eksiklikler saptanmış. Eksik olan başvurulara 15 gün tamamlama süresi veriliyormuş.
TUTUKLU VEKİLLER HAZIRLIĞA BAŞLADI
ANAYASA Mahkemesi'nce tutukluluk süresi devam eden kişilerin de uzun tutukluluk süresine ilişkin itirazlarını içeren bireysel başvurularının kabul edilmesi tutuklu vekiller Mehmet Haberal, Mustafa Balbay ve Engin Alan'ı da harekete geçirdi. Vekillerin avukatları hazırlık içinde... Avukatlar henüz bir başvuruda bulunmadıklarını, üst mahkeme sürecini ve buradan gelecek sonucu göz önünde bulundurarak gerekli yasal çalışmaları yaptıklarını ifade etti.
BALBAY BAŞVURACAK
Ergenekon davası kapsamında üç yıldır tutuklu bulunan gazeteci yazar ve CHP İstanbul Milletvekili Mustafa Balbay, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yapacak. Balbay'ın avukatı Mehmet İpek, 'Başvurmayı düşünüyoruz. En son müracaatımızda tahliye talebimiz reddedildi, bir üst mahkemeye başvurduk. Onun tebliğini bekliyoruz. Oradan çıkan sonuca göre biz de başvurmayı düşünüyoruz' dedi.
ALAN DA DÜŞÜNÜYOR
Balyoz davasında 18 yıl hapis cezası alan MHP İstanbul Milletvekili Engin Alan da şartları inceleyip karar verecek. Alan'ın avukatı Ayhan Nacak, 'Düşünme safhasındayız. Müvekkilim Engin Alan ile bu konuyu görüştük. Detaylı inceleyip karar vereceğiz' diye konuştu.
Seray ŞAHİNLER
