Anayasa Mahkemesi'ne 3 saat içinde 6 başvuru

Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül 2010'de yapılan halk oylaması sonucunda Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yolu açıldı ve bireysel başvuruya ilişkin hükümlerin yürürlük tarihi 23 Eylül 2012 olarak belirlendi. Anayasa Mahkemesi, kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali ile hakkının ihlal edildiğini savunanlar için bu sabah kapılarını açtı. Bireysel başvuruyla ilgili hazırlıklarını tamamlayan Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruların daha hızlı bir biçimde sonuçlandırılması amacıyla başraportör gözetiminde raportör, raportör yardımcısı ve personelden oluşan birim oluşturdu. Bu sabah 09.00 itibarıyla başvuruları almaya başlayan Anayasa Mahkemesi'ne 3 saat içinde 6 başvuru yapıldı. 

Bireysel başvurular, mahkemenin internet adresinden yayımlanan başvuru formu kullanılarak resmi dilde yapılacak. Başvurular ayrıca adliyelerden de yapılabilecek. Yurtdışında yaşayanlar ise büyükelçilikler veya konsolosluklar aracılıyla başvurularını Anayasa Mahkemesi'ne ulaştırabilecekler. Başvuru formunda, "başvurucunun kimlik bilgileri, iletişim adresi, tüzel kişi ise unvanı yer alacak. 

Kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özetinin de bulunması gereken forma, bireysel başvuru kapsamındaki haklardan hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar yer alacak. 

Formda, başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların da sıralanacak. Yüksek Mahkeme, başvuru formlarının nasıl kullanılacağının açıkça belirtildiği kılavuzlar da hazırladı. Bireysel başvuru, bizzat başvurucu, kanuni temsilcisi ya da avukatı tarafından yapılabilecek. Bireysel başvuruda bulunmak için Harçlar Kanunu'na Bağlı (I) sayılı tarifede yer alan 172,5 TL'lik bireysel başvuru harcını Maliye veznelerine yatırılacak.

Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği ve buna ilişkin kararın kesinleştiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması gerekecek. İşlemleri takip etmek üzere, komisyonlar başraportörünün gözetiminde bir raportör ve yeterli sayıda raportör yardımcısı ile personelden oluşacak Bireysel Başvuru Bürosu kuruldu. Bireysel Başvuru Bürosu, gelen başvuruları şekli eksiklikler bulunup bulunmadığı yönünden inceleyecek. 

Başvuru formunda veya eklerinde herhangi bir eksiklik tespit edilmesi halinde, bunların tamamlattırılması için başvurucuya, varsa avukatına veya kanuni temsilcisine 15 günü geçmemek üzere bir süre verilecek. Başvurunun; süresinde yapılmadığı, belirtilen şekil şartlarına uygun olmadığı ve tespit edilen eksikliklerin verilen kesin sürelerde tamamlanmadığı hallerde Komisyonlar Başraportörü tarafından reddine karar verilecek ve başvurucuya tebliğ edilecek. 

Bu karara tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde komisyona itiraz edilebilecek. Bu konuda komisyonların verdiği kararlar kesin olacak. 

Bireysel başvurular, geliş sırasına göre incelenerek karara bağlanacak. Ancak Mahkeme, başvuruların konuları itibarıyla önemini ve aciliyetini göz önünde bulundurarak belirlediği kriterler çerçevesinde farklı bir inceleme sıralaması yapabilecek. 

Bireysel başvurunun kabul edilebilirliğine karar verilmesi halinde, başvurunun bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığı'na gönderilecek. Adalet Bakanlığı gerekli gördüğü hallerde görüşünü yazılı olarak Mahkemeye bildirecek, başvuruya ilişkin görüşünü de 30 günlük süre içinde verecek. Talep halinde Mahkemece bu süre 30 gün daha uzatılabilecek. Bölümler kararlarını salt çoğunlukla alacak. Komisyonlarca başvurunun kabul edilebilirliği ya da edilemezliği kararları oybirliği ile alınacak. 

Başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine, bölümlerce esas inceleme aşamasında gerekli tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verilebilecek. Başvurucu veya Adalet Bakanlığı'nın talebi üzerine gerekli görülmesi halinde duruşma yapılmasına karar verilebilecek. 

Bölümler, bir başvurunun yapısal bir sorundan kaynaklandığını ve bu sorunun başka başvurulara da yol açtığını tespit etmeleri ya da bu durumun yeni başvurulara yol açacağını öngörmeleri halinde, pilot karar usulünü uygulayabilecek. Bu usulde, konuya ilişkin bölüm tarafından pilot bir karar verilecek. 

Benzer nitelikteki başvurular idari mercilerce bu ilkeler çerçevesinde çözümlenecek, çözümlenmediği takdirde Anayasa Mahkemesi tarafından topluca görülerek karara bağlanacak. Bölüm, pilot karar usulünü resen, Adalet Bakanlığı'nın ya da başvurucunun istemi üzerine başlatabilecek. Pilot karar uygulaması için seçilen başvuru, gündemin öncelikli işleri arasında sayılacak. İhlalin bir mahkeme kararından kaynaklandığının tespit edilmesi durumunda, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilecek. 

İlgili mahkeme, bölümün ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde yeniden yargılama yapacak ve mümkünse dosya üzerinden ivedilikle karar verecek. Bölümlerce yapılan inceleme sonunda, başvurucunun bir hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi halinde, yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmadığı takdirde başvurucu lehine uygun bir tazminata hükmedilebilecek. 

Başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi halinde başvuru reddedilecek ve yargılama giderleri dışında, ilgilinin iki bin liradan fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilecek. (ANKA)