Meslek lisesi ve çıraklık okulu öğrencilerinin stajlarının sigorta başlangıcı sayılmasını talep edenler TBMM Dilekçe Komisyonu'na başvuruyor. Peki sonuç alabildiler mi?
Yapılan başvurularda, her türlü meslek lisesi ve çıraklık okulu öğrencilerinin 1986 yılında çıkarılan 3308 sayılı yasa ile zorunlu staja tabi tutuldukları anımsatıldı.
Staj yaptıkları dönemde "sigortaların başladığının" söylendiği, sigorta numarası ve kartı verildiği belirtilen dilekçelerde, şunlar kaydedildi:
"Ancak yıllar sonra stajın sigorta başlangıcı sayılmadığını üzülerek öğrendik. Hem kademeli emeklilikten, hem de stajdan emekli tarihimiz maalesef uzadı. Aynı şekilde staj yapan avukat ve doktorların staj süreleri sigorta başlangıcı sayılmaktadır. Yine kadınlarda doğum borçlanması sigorta başlangıcı sayılmaktadır. 1987 yılında hükümetin geçici ve bir kereye mahsus böyle bir yasa çıkardığı da biliniyor. Fiili bir çalışmaya dayanmayan askerlik ve doğum borçlanılarak sigorta başlangıcı sayılırken bizlerin fiili çalışmaya dayanan staj sürelerinin sigorta başlangıcı sayılmaması adalete uygun değildir. Bizler o dönem okullarımız tarafından yatırılmayan emeklilik primlerimizi borçlanarak yatırıp, stajın sigorta başlangıcı sayılmasını talep ediyoruz. Bir kesime tanınan bir hakkın diğer bir kesime verilmemesi anayasanın eşitlik ilkesine de aykırıdır."
Sosyal Güvenlik sisteminde iki tür prim ödeme şekli ve bildirimi vardır. Bunlardan ilki “iş kazası-meslek hastalığı sigortası” da denilen kısa vadeli sigorta çeşididir. Diğeri de “yaşlılık-malullük-ölüm sigortası” denilen uzun vadeli sigorta çeşididir.
Emeklilik olarak bilinen primler de uzun vadeli sigorta primlerini içerir. Kısa vadeli sigorta sadece çalışılan-staj yapılan sürede çalışanın-stajyerin başına gelebilecek meslek hastalığı ve iş kazası içindir.
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu 19.06.1986 günü uygulanmaya başlanmıştır. Bu tarihten itibaren meslek lisesi öğrencilerinin sigortasını okudukları okullar yapmaya başlamıştır. Önceki yıllarda ise sigortaları işletmelere aitti ve bazı işletmeler kendilerine staja gelen öğrencileri kısa vadeli stajyerlik-çıraklık sigortası yerine uzun vadeli sigorta yapabilmekteydiler. Bu sebeple de 1986 yılından önce staj yapan çırak olanlar için işe girişler emeklilik için de başlangıç sayılabilmektedir. Bu “şanslı stajyerlerden” olup olmadığınızı 1986 yılı ve öncesinde adınıza emeklilik primi ödenip ödenmediğini sigorta hizmet cetvelinde prim ödeme gün sayısı ve kazanç bildirilip bildirilmediği ile teyit edebilirsiniz.
Kendisi adına stajyer sigortası yapılan birisi için SGK hizmet dökümünde işe giriş tarihi yazar ama işe giriş yazan yıllar için prim ödeme gün sayısı ve kazanç görünmez. Stajdan sonra ilk normal işe giriş (uzun vadeli prim ödenme) tarihinden itibaren de gün sayısı ve kazanç görünür.
Bir kez daha belirtmekte yarar var; meslek liseleri tarafından yapılan staj sigortası Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işe başlama tarihi olarak kabul edilmemektedir. SGK tarafından kabul görmeyen bu tarih, prim gün sayısı olarak da dikkate alınmamaktadır. Halen çalışan kişilerin normal olarak işe başlama tarihleri, normal prim ödenmeye başlamasından sonra emeklilik için önem taşımaktadır. Emekli olabilmek için gerekli olan prim gün sayısı ve emeklilik yaşı da bu şartlar altında belirlenmektedir.
Bugüne kadar özellikle seçim dönemleri öncesinde birçok milletvekili bu durumu meclise taşımış ve her defasında bu konuyla ilgili kanun teklifi verilmiş olsa da bu tekliflerinin hiç birisi kanunlaşmamıştır. Yeni hükümet programında, staj sigortası ya da staj süreleri borçlanılarak Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarında işe başlama tarihinin öne çekilmesi gibi bir çalışma şu an için yoktur.
Emeklilik yaşının öne çekilmesi yönünde yine gündeme düşen “Müjde Emeklilik yaşı öne çekildi, staj sigortası geldi” gibi haberlergerçeği yansıtmamaktadır.
Staj Sigortası Nedir?
Okul/yüksekokul/fakülte staj yapan öğrencisinin sigortasını yaparken, “işe giriş bildirgesi” kullanmakta ve o belgedeki “işe başlama tarihi” hanesini de doldurmaktadır. Bu şekilde de SGK’ya bildirimini yapmaktadır.
Sigorta girişini yaptığı stajyer öğrencisi adına okulu, %1 kısa vadeli sigorta primi, anne babasından sağlık yardımı hakkı yok ise %5 de GSS primi yatırmaktadır.
Uygulanan sigorta
Netice itibariyle, stajyer öğrenci hakkında sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ile GSS hükümleri uygulanmaktadır. Çırak öğrenciler hakkında ise bunlara ilaveten hastalık sigortası hükümleri de uygulanmaktadır.
Dikkat edileceği gibi emeklilik bir başka söyleyişle “malüllük, yaşlılık, ölüm sigortası” hükümleri stajyer öğrenciler/çıraklar hakkında uygulanmamaktadır.
Bu mevzu, sosyal güvenlik reformundan önce de benzerdir. Çıraklar ve stajyerler hakkında hiçbir zaman “malüllük, yaşlılık, ölüm sigortası” hükümleri uygulanmamıştır.
Buna rağmen, vaktiyle çırak/stajyer öğrenci sigortası olanlar, ileride emeklilik hesaplaması yaparken, staj ya da çırak sigortası başlangıcını emeklilik açısından da başlangıçmış gibi değerlendiriyorlar.
İlk giriş yanılgısı
Stajyer öğrenci ya da çırak sigortası girişleri, SGK internet sitesindeki kişilere ait hizmet dökümlerinde ilk işe giriş tarihi olarak görülüyor ve vatandaşlarımızın bu şekilde hatalı değerlendirmelerine sebebiyet veriyor... Denilebilir ki, stajyer sigortası girişi sistemde ilk giriş görülse bile, karşılığında prim gün sayısı bulunmamaktadır... Öyle bile olsa nihayet ilk giriş görülmekte ve birçok yurttaşımızı yanıltmaktadır.
Bu da emeklilik tarihini yanlış hesaplamalara, erken işten ayrılmalara sebebiyet vermektedir. Sonra, SGK’ya başvurup emekli aylığı talep edenlerin talepleri reddedilince, geriye dönüp işe girme talepleri işçi-işveren ilişkilerini de bozmaktadır...
Hizmet dökümlerinde sigortalılar ile ilgili bilgilere yer verilirken, daha açıklayıcı olunmalı, staj sigortasına girişin emeklilik açısından ilk giriş sayılmadığı notu mutlaka bulunmalıdır...
haberport
