Bireysel başvurunun etkili bir yöntem olarak kabul edilmesi için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ndeki (AİHM) sistem Türkiye'de de kurulacak. Bu amaçla 5 raportör AİHM'ye gönderildi. Raportörler 6 ay AİHM'nin çalışma sistemini yakından inceleyerek tespitlerini Anayasa Mahkemesi yönetimine aktardı. Mahkemeye insan hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiği iddiasıyla yılda yaklaşık 100 bin başvurunun yapılacağı tahmin ediliyor. Ancak bunların hepsi kabul edilmeyecek. AİHM'deki gibi başvurular 2 aşamalı incelenecek. Raportörlerden oluşan komisyonlar, başvurunun 'kabul edilebilirliğine' karar verecek.
Anayasa Mahkemesi kaynaklarından alınan bilgilere göre bireysel başvuruya hazırlıkla ilgili Avrupa Konseyi ile ortak bir proje yürütülüyor. Bu kapsamda mahkeme personeli, raportörler ve üyeleri kapsayan bir eğitim süreci yapılıyor. Ayrıca proje kapsamında, kamuoyunun bilgilendirilmesi, elektronik altyapının kurulması da gerçekleştirilecek. Alınan diğer bilgilere göre, bireysel başvuru konusunda mahkemelerdeki Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) sistemi kullanılacak. Bu amaçla Anayasa Mahkemesi üyeleri, Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi'nde incelemelerde bulundu. Bu ziyaretin ardından Yüksek Mahkeme'nin UYAP altyapısını kullanması konusunda mutabakata varıldı. UYAP üzerinden yapılacak başvuru sistemi şöyle işleyecek: Vatandaş, bulunduğu yerdeki adliyeden başvurusunu 150 TL'lik harcıyla birlikte yapacak. Başvuru, UYAP üzerinden Anayasa Mahkemesi'ne ulaşacak. Dosya fizikî ortamda da mahkemeye gönderilecek. Vatandaşlar, başvurularını doğrudan Anayasa Mahkemesi'ne de yapabilecek.
Bireysel başvuru, 12 Eylül 2010'da yapılan referandumla kabul edilen değişiklikle Anayasa'ya girdi. Türk vatandaşları, Anayasa'da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlükleri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), Türkiye'nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunabilecek. Bireysel başvuru 23 Eylül'de yürürlüğe girecek.
İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ya da yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvurudan önce tüketilmiş olması gerekiyor. Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruyu reddetse bile vatandaş AİHM'ye gidebilecek. Meclis'in kararları ile düzenleyici idarî işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuruda bulunulamayacak. Başvuruları, 1 başkan vekilinin başkanlığındaki 7 üyeden oluşan bölümler karara bağlayacak. Mahkeme, Yargıtay ve Danıştay kararları dahil tüm mahkeme kararlarını iptal edip, yeniden yargılama kararı veya tazminat kararı verebilecek.
Zaman
