Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı, kamu denetçiliği sistemi (ombudsman) gibi bazı konular mevzuat değişikliğiyle hayata geçirilecek. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) ve Anayasa Mahkemesi'nin yeni üyeleri için de seçimler yapılacak. 11 bin hakim ve savcı 17 Ekim'de sandık başına gidip, HSYK'nın 10 asıl ve 6 yedek üyesini seçecek. Yeni HSYK, bir ay içinde faaliyete geçecek. Anayasa Mahkemesi'nde ise mevcut yedek üyeler Fettah Oto, Recep Kömürcü, Alparslan Altan ve Burhan Üstün asıl üye oldu. Eksik kalan iki üyeyi Meclis, Sayıştay ve baroların göstereceği adaylar arasından 30 gün içerisinde belirleyecek.
Referandumun resmi sonuçlarıyla tam 30 yıl sonra 12 Eylül 1980 darbecilerine anayasal koruma getiren geçici 15. madde de dün itibarıyla yürürlükten kaldırıldı. 12 Eylül askeri darbesini yapan Milli Güvenlik Konseyi ve Danışma Meclisi üyeleri hakkında yapılan suç duyuruları üzerine dava açılabilecek.
YSK, anayasa değişikliği referandumuna ilişkin resmi sonuçları dün Resmi Gazete'de yayımladı. Böylece, 12 Eylül Anayasası'nda yapılan köklü değişiklikler yürürlüğe girdi. Anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesi, Anayasa Mahkemesi ve HSYK üyelikleri için seçim sürecini beraberinde getiriyor.
Anayasa değişikliğiyle Anayasa Mahkemesi'nin 11 olan üye sayısı 17'ye çıktı. Geçici 18. maddeye göre, Anayasa Mahkemesi'nin mevcut yedek üyeleri asıl üye sıfatını kazandı. Yapılan değişiklikle, Anayasa Mahkemesi'nde görev yapacak üyelerin süresi 12 yıl olarak belirlenmişti. Ancak mevcut yedek üyeler paket yürürlüğe girmeden göreve başladıkları için yaş haddinden emekli olacakları yıla kadar görev yapacaklar. Anayasa Mahkemesi'nin üye sayısı 17'ye çıkarılmıştı. Yedek üyelerin katılımıyla mahkemenin üye sayısı 15'e ulaştı. Eksik kalan iki üyeyi ise TBMM belirleyecek. Anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesiyle Sayıştay kendi üyeleri arasından, barolar ise avukatlar arasından 15 gün içerisinde seçim yapacak. Meclis'te Sayıştay ve baroların gösterdiği üçer aday arasından birer isim Yüksek Mahkeme üyeliğine seçilecek. Yeni seçilen 2 üye mahkemede en fazla 12 yıl görev yapabilecek. Uygulama kanunun yürürlüğe girmesiyle Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışacak. Bir daire bireysel başvuru hakkıyla ilgili davalara bakacak.
HSYK'nın mevcut 7 üyesi de 22'ye tamamlanacak. Adalet bakanı ve müsteşarın doğal üye olduğu yapıda, Danıştay ve Yargıtay'ın kontenjanlarının (5 üye) dolu olması nedeniyle Kurul'a adli ve idari yargıda görevli 11 bin hâkim-savcı, cumhurbaşkanı ve Türkiye Adalet Akademisi üye atayacak. Adli yargıda görevli hâkim ve savcılar birinci sınıfa ayrılmış meslektaşları arasından 7 asil 4 yedek, idari yargıdaki yargı mensupları ise 3 asıl 2 yedek üye için 17 Ekim'de sandığa gidecek. Cumhurbaşkanı, hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlar arasından 4, Türkiye Adalet Akademisi ise kendi üyelerinden 1 ismi üye seçecek. Dün itibarıyla HSYK'nın "meslekten çıkarma'' cezasına ilişkin kararlarına karşı yargı yoluna gidilebilecek. Anayasa değişikliği, Adalet Bakanlığı bünyesindeki Teftiş Kurulu'nun HSYK'ya devrini öngörüyor. Hâkim ve savcılar hakkındaki inceleme ve soruşturma işlemleri Kurul müfettişlerince yaptırılacak. Adalet Bakanlığı bünyesindeki kararname hazırlığı işlemleri Kurul Genel Sekreterliği tarafından yürütülecek.
YSK'nın denetiminde adli ve idari yargıda yapılacak seçim takvimi şöyle işleyecek: Beş gün içinde YSK, adaylık başvurularını ilân edecek. İlanı izleyen üç günde adaylar YSK'ya başvuracak. YSK, adayların başvurularını iki günde inceleyecek ve aday listesini ilan edecek. İki gün içinde bu listeye karşı itiraz edilebilecek. İtirazlar incelenip kesin aday listesi ilan edilecek. YSK'nın kesin aday listesini ilân ettiği tarihten sonraki ikinci pazar günü (17 Ekim) her ilde, seçim sandığı kuracak. O ilde ve ilçelerinde görev yapan hâkim ve savcılar oy kullanacak. Adaylar propaganda yapamayacaklar; sadece, özgeçmişlerini YSK'nın belirleyeceği internet sitesinden duyuracak. Hâkim ve savcılar, aday sayısı kadar oy verecek. En çok oyu alan Kurul üyeliğine seçilecek.
Bakan Ergin: HSYK düzenlemesi tamam
Anayasa paketinin yargı vesayetine son vermeye dönük HSYK ile ilgili yasal düzenleme hazırlandı. Adalet Bakanı Sadullah Ergin konuyla ilgili yasa tasarısının tamamlandığını açıkladı. Ergin, Habertürk TV'nin Ankara Temsilcisi Ünsal Ünlü'ye yaptığı açıklamada, "Çalışmayı arkadaşlarım tamamladı sayılır. Pazartesi günü Bakanlar Kurulu'na sunarız." dedi. Tasarı bu aşamada kamuoyunun değerlendirmesine de sunulacak. Ergin, "Tasarı aynı zamanda pazartesinden itibaren bakanlığın internet sitesinden de yayınlanacak. Bu yolla toplumun farklı kesimlerinden görüş alınması ve tasarının tartıştırılması bekleniyor." diye de ekledi.
Değişiklikler doğrudan uygulanacak
YSK, 12 Eylül 2010 tarihli tarihi referandumun resmi sonuçlarını açıkladı. Halkoylaması sonuçlarına göre, evet oyu verenlerin oranı yüzde 57,88, hayır oyu verenlerin oranı yüzde 42,12 olarak gerçekleşti. Türkiye geneli halkoylaması sonuçları ise şöyle: Sandık seçmen listesine kayıtlıların sayısı: 52051828, halkoylamasına katılanların sayısı: 38369099, halkoylamasına katılım oranı: % 73,71, evet oyu verenlerin sayısı: 21787244, hayır oyu verenlerin sayısı: 15856793. Halkın güçlü desteğiyle kabul gören anayasa değişikliğinin bazı maddeleri kanun düzenlemesi gerektirmeden uygulanabilecek. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, şehit dul ve yetimleri ile malul ve gazilere pozitif ayrımcılık uygulanacak. Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri almakla yükümlü olacak. Vatandaşlara yurtdışına çıkış yasağı mahkeme kararıyla konulabilecek. Memur ve işçiler aynı işkolunda birden fazla sendikaya üye olabilecek. Grev ve lokavt yasakları Anayasa'dan çıkartıldı. Memurlar toplu sözleşme hakkına sahip olacak. Partiler kapatılsa bile parti kapatmaya neden olanın milletvekilliği düşmeyecek. Anayasa değişikliğiyle kişisel veriler anayasal koruma altına alındı. Kişisel veriler ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilecek. Yüksek Askerî Şûra'nın ihraç kararlarına karşı Askerî Yüksek İdare Mahkemesi'ne dava açılabilecek. Memurlar, uyarma ve kınama cezalarına karşı dava açabilecek. Devletin güvenliğine, anayasal düzene karşı işlenen darbeye teşebbüs suçlarına adli mahkemeler görevli olacak. Sivil kişiler savaş hali haricinde askeri mahkemelerde yargılanmayacak. Zaman
