Trabzon Bölge İdare Mahkemesi’nin başvurusu üzerine, Anayasa Mahkemesi (AYM) geçici görevlendirilen memurların sorunlarına çözüm olacak bir karara imza attı. Karar, bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.



'SOSYAL HUKUK DEVLETİ İLKESİNE AYKIRI'

AYM, Anayasa’nın 2. maddesindeki sosyal hukuk devleti ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 33. maddesinin (d) fıkrasında yer alan, “…ve her defasında on gün ile sınırlı olmak…” ibaresinin iptaline karar verdi. AYM kararda; teftiş, denetim ve inceleme yetkisine sahip personelin bu kapsamdaki görevlendirmelerinde harcırahta 10 günlük sınırlama uygulanmamasını ve tamamının karşılanmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğuna vurgu yaptı. İptal kararı ile harcırahtaki eşitsiz uygulama kaldırılmış oldu. 

AYM kararında, geçici görevlendirilme sebebiyle asıl görev yeri dışında konaklamak durumunda kalan kamu görevlilerinin, maddi açıdan belli bir külfetle karşı karşıya kalmaları ve bu külfetin, kamu hizmetinin yürütülmesinden kaynaklanması nedeniyle kamuca karşılanması gerektiğini belirtildi. Konaklama giderinin ödenmesini on gün ile sınırlayan itiraz konusu kuralın, sosyal hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmadığına hükmedildi.


GEÇİCİ GÖREVLENDİRİLEN KAMU GÖREVLİLERİNE KONAKLAMA GİDERİ ÖDENMESİNE İLİŞKİN KARARIN BASIN DUYURUSU

(Karara ulaşmak için tıklayınız)


Anayasa Mahkemesi 25.11.2015 tarihli toplantısında, 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 33. maddesine, 21.4.2005 tarihli ve 5335 sayılı Kanun’un 4. maddesi ile eklenen (d) fıkrasında yer alan “…ve her defasında on gün ile sınırlı olmak…” ibaresinin iptaline karar vermiştir.

İtiraz Konusu Kural

6245 sayılı Kanun'un 33. maddesinin (d) fıkrasıyla, aynı maddenin (b) fıkrasında sayılan unvanlara sahip ve teftiş, denetim, inceleme veya soruşturma ile görevlendirilen denetim personeli hâricindeki diğer kamu görevlilerine de geçici görevlendirilmeleri sebebiyle yurt içinde yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri belgelendirmeleri üzerine, belge bedelini aşmamak ve her defasında on gün ile sınırlı olmak üzere gündeliklerinin tamamına kadar olan kısmının (konaklama gideri) ayrıca ödenmesi hükme bağlanmış olup söz konusu fıkrada yer alan “…ve her defasında on gün ile sınırlı olmak…” ibaresi itiraz konusu kuralı oluşturmaktadır.

Başvuru Gerekçesi

Başvuru kararında, itiraz konusu kuralla, memuriyet mahalli dışında geçici görevlendirilen kamu görevlisine ödenecek konaklama giderinin on gün süreyle sınırlandırılmasının, kamu yararı gereğince idare tarafından tek taraflı olarak görevlendirilen kamu görevlisinin, asli görev yerinin dışındaki konaklama giderlerini büyük ölçüde kendisinin karşılaması sonucunu doğurduğu, bu durumun ilgilinin mağduriyetine ve karşılıksız çalıştırılmasına yol açtığı, kuralın angarya yasağına aykırı olduğu, 6245 sayılı Kanun’un 33. maddesinin (b) fıkrasında sayılı unvanlara sahip denetim personelinin geçici görevlendirilmeleri hâlinde ödenecek konaklama giderinde süre yönünden bir üst sınır öngörülmemekte iken diğer kamu personeli yönünden bir üst sınırın getirildiği, bu kişiler arasında böyle bir ayrım yapılmasının haklı bir nedene dayanmadığı ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiği belirtilerek kuralın, Anayasa’nın 10. ve 18. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Anayasa Mahkemesi, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 43. maddesine göre itiraz konusu kuralı, ilgisi nedeniyle Anayasa'nın 2. maddesi yönünden incelemiştir.

Anayasa'nın 2. maddesine göre, Türkiye Cumhuriyeti'nin sosyal bir hukuk devleti olduğunu belirten Anayasa Mahkemesi, bu maddede ifade edilen sosyal hukuk devletini, temel hak ve özgürlükleri en geniş ölçüde gerçekleştiren ve güvence altına alan, toplumsal gerekleri ve toplum yararını gözeten, kişi ve toplum yararı arasında denge kuran, toplumsal dayanışmayı en üst düzeyde gerçekleştiren, eşitliği ve sosyal adaleti sağlayan, çalışma hayatının gelişmesi için önlemler alarak çalışanları koruyan, sosyal güvenlik sorunlarını çözmeyi yüklenmiş, ülkenin kalkınmasıyla birlikte ulusal gelirin sosyal katmanlar arasında adaletli biçimde dağıtılmasını amaç edinmiş devlet olarak tanımlamıştır.

Anayasa Mahkemesi, itiraz konusu kural gereğince, 33. maddenin (b) fıkrasında sayılı unvanlı denetim personeli dışındaki kamu görevlilerine, geçici görevlendirildikleri yerlerdeki konaklamaları dolayısıyla yaptıkları giderleri karşılamak amacıyla kendilerine yapılan ödemelerin ücret niteliğinde olmayıp harcırah olduğunu tespit etmiştir.

Kamu görevlileri ile kamu idareleri arasındaki hizmet ilişkilerinin kural işlemlerle düzenlendiğini, kamu görevlilerinin, belirli bir statüde, nesnel kurallara göre hizmet yürüttüklerini ifade eden Anayasa Mahkemesi, kamu görevlilerinin geçici olarak görevlendirilmelerinin de kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, tâbi oldukları kurumların özel düzenlemeleri ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uyarınca gerçekleştirildiğini belirtmiştir.

Anayasa Mahkemesi, geçici görevlendirilme sebebiyle asıl görev yeri dışında konaklamak durumunda kalan kamu görevlilerinin, maddi açıdan belli bir külfetle karşı karşıya kalmaları ve bu külfetin, kamu hizmetinin yürütülmesinden kaynaklanması nedeniyle kamuca karşılanması gerektiğini belirterek konaklama giderinin ödenmesini on gün ile sınırlayan itiraz konusu kuralın, sosyal hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmadığına hükmetmiştir.

Sonuç olarak Anayasa’nın 2. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 33. maddesinin (d) fıkrasında yer alan “…ve her defasında on gün ile sınırlı olmak…” ibaresinin iptaline karar verilmiştir.