Bu kural 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda da ifade edilmiş olup bununla birlikte, sosyal amaçlarla söz konusu kanunda bazı istisnalar, yani belli bazı gruplara ücretsiz veya indirimli olarak ulaşım hizmetlerinden faydalanma imkanı sağlanmıştır. Engelli ve 65 yaş üzeri vatandaşlar da bu istisnalardandır.
Ülkemiz genelinde engelli ve 65 yaş üzeri vatandaşların sayısı yaklaşık 10 milyonu bulmaktadır. Bu 10 milyon dezavantajlı vatandaşımızın ulaşım ihtiyacında kolaylık sağlamak amacıyla, 12 Temmuz 2013 tarihinde 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda yapılan değişiklikle engelli ve 65 yaş üzeri vatandaşlara yönelik ücretsiz seyahat uygulaması getirilmiştir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından da engelli ve 65 yaş üzeri yaşlı vatandaşlara ücretsiz seyahat hakkı tanıyan düzenlemenin usul ve esaslarını belirten Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği, 04/03/2014 tarih ve 28931 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinin üzerinden 3 sene geçmesine rağmen maalesef hala engelli ve 65 yaş üzeri vatandaşlarımız bu yönetmelikteki haklarını tam olarak bilmiyor ve yönetmeliğin hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığını denetlemesi gereken kurumlar tarafından ulaşım aracı ve işleticileri yeteri kadar denetlememekle birlikte vatandaşlara bu hakları da anlatılmıyor.
"Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği" ile 8/1/2002 tarihli ve 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında ücretsiz veya indirimli yolcu taşıma hizmeti verecek toplu taşıma araçlarının belirlenmesi, toplu taşıma hizmetinin kapsamı ve bu hizmetlerden ücretsiz veya indirimli yararlanmaya ilişkin usul ve esasları tespit edilmiştir.
Bu yönetmeliğe göre, engel oranı %40 ve üzerinde olan engelli bireyler ile ağır engelli bireylerin birlikte yolculuk ettikleri bir refakatçilerine, demiryolları ve denizyollarının şehiriçi ve şehirlerarası hatlarından, belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanma hakkı; 65 yaşın üstündeki vatandaşlara ise demiryolları ve denizyollarının şehiriçi hatlarından belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanma hakkı, demiryolları ve denizyollarının şehirlerarası hatlarından ise %50 indirimli olarak yararlanma hakkı vardır.
Yönetmeliğe göre; 65 yaşın üstündeki vatandaşlarımız nüfus cüzdanı ile, engelliler ise Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından verilen "engelliler için kimlik kartı" ile söz konusu haktan yararlanabilecekler.
Ücretsiz seyahat hakkından refakatçisi ile birlikte yararlanmak isteyen ağır engelli bireyler ise yine Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğünden alacakları ‘’ulaşımda refakatçi hakkı vardır’’ ibareli kimlik kartının ibraz edilmesi halinde refakatçi de ücretsiz ulaşım hakkından yararlanabilecektir.
Engelli olduğunu gösteren herhangi bir belgeye sahip olmayan % 40 ve üzeri engelliler dilekçe, fotoğraf ve sağlık kurulu raporunun bir örneğini Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğüne vererek ücretsiz bir şekilde engelli kimlik kartını alabilirler.
Bu arada şunu da söylemek gerek: Ücretsiz seyahat uygulamasına şehir içi sefer yapan özel halk otobüsleri ve özel deniz ulaşımı araçları da dahildir; bu yüzden yönetmeliğin hükümlerine uymak mecburiyetindedirler. Kaldı ki söz konusu ulaşım araçlarının işletmecilerine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesine bu amaçla konulan ödenekten ilgili belediyeler aracılığıyla her ay gelir desteği ödemesi yapılmaktadır. Diğer bir deyişle, vatandaşların ücretsiz veya indirimli seyahat hakkından dolayı özel şahıs ve işletmelerin katlandığı maliyet devlet tarafından karşılanmaktadır.
Ücretsiz seyahat hakkından, engelliler engelli kimlik kartları ile yaşlılar ise nüfus cüzdanları ile sadece yaşadıkları şehirde değil farklı şehirlerde de, Türkiye’nin her yerinde yararlanabilir. Belediyelerin taşıma hizmetlerini düzenlemek üzere sağladığı özel taşıma kartlarına sahip olmamak da ücretsiz seyahat hakkından faydalanmaya engel teşkil etmez.
Yönetmelikte ayrıca ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırılmaması halinde bu haktan faydalandırılmayan her kişi için mülki idare amiri tarafından toplu taşıma aracının tarifesi üzerinden elli tam bilet bedeli tutarında idari para cezası uygulanması hükmü vardır.
Ahmet SALGUT / hukukihaber.net
Ülkemiz genelinde engelli ve 65 yaş üzeri vatandaşların sayısı yaklaşık 10 milyonu bulmaktadır. Bu 10 milyon dezavantajlı vatandaşımızın ulaşım ihtiyacında kolaylık sağlamak amacıyla, 12 Temmuz 2013 tarihinde 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda yapılan değişiklikle engelli ve 65 yaş üzeri vatandaşlara yönelik ücretsiz seyahat uygulaması getirilmiştir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından da engelli ve 65 yaş üzeri yaşlı vatandaşlara ücretsiz seyahat hakkı tanıyan düzenlemenin usul ve esaslarını belirten Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği, 04/03/2014 tarih ve 28931 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinin üzerinden 3 sene geçmesine rağmen maalesef hala engelli ve 65 yaş üzeri vatandaşlarımız bu yönetmelikteki haklarını tam olarak bilmiyor ve yönetmeliğin hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığını denetlemesi gereken kurumlar tarafından ulaşım aracı ve işleticileri yeteri kadar denetlememekle birlikte vatandaşlara bu hakları da anlatılmıyor.
"Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği" ile 8/1/2002 tarihli ve 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında ücretsiz veya indirimli yolcu taşıma hizmeti verecek toplu taşıma araçlarının belirlenmesi, toplu taşıma hizmetinin kapsamı ve bu hizmetlerden ücretsiz veya indirimli yararlanmaya ilişkin usul ve esasları tespit edilmiştir.
Bu yönetmeliğe göre, engel oranı %40 ve üzerinde olan engelli bireyler ile ağır engelli bireylerin birlikte yolculuk ettikleri bir refakatçilerine, demiryolları ve denizyollarının şehiriçi ve şehirlerarası hatlarından, belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanma hakkı; 65 yaşın üstündeki vatandaşlara ise demiryolları ve denizyollarının şehiriçi hatlarından belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanma hakkı, demiryolları ve denizyollarının şehirlerarası hatlarından ise %50 indirimli olarak yararlanma hakkı vardır.
Yönetmeliğe göre; 65 yaşın üstündeki vatandaşlarımız nüfus cüzdanı ile, engelliler ise Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından verilen "engelliler için kimlik kartı" ile söz konusu haktan yararlanabilecekler.
Ücretsiz seyahat hakkından refakatçisi ile birlikte yararlanmak isteyen ağır engelli bireyler ise yine Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğünden alacakları ‘’ulaşımda refakatçi hakkı vardır’’ ibareli kimlik kartının ibraz edilmesi halinde refakatçi de ücretsiz ulaşım hakkından yararlanabilecektir.
Engelli olduğunu gösteren herhangi bir belgeye sahip olmayan % 40 ve üzeri engelliler dilekçe, fotoğraf ve sağlık kurulu raporunun bir örneğini Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğüne vererek ücretsiz bir şekilde engelli kimlik kartını alabilirler.
Bu arada şunu da söylemek gerek: Ücretsiz seyahat uygulamasına şehir içi sefer yapan özel halk otobüsleri ve özel deniz ulaşımı araçları da dahildir; bu yüzden yönetmeliğin hükümlerine uymak mecburiyetindedirler. Kaldı ki söz konusu ulaşım araçlarının işletmecilerine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesine bu amaçla konulan ödenekten ilgili belediyeler aracılığıyla her ay gelir desteği ödemesi yapılmaktadır. Diğer bir deyişle, vatandaşların ücretsiz veya indirimli seyahat hakkından dolayı özel şahıs ve işletmelerin katlandığı maliyet devlet tarafından karşılanmaktadır.
Ücretsiz seyahat hakkından, engelliler engelli kimlik kartları ile yaşlılar ise nüfus cüzdanları ile sadece yaşadıkları şehirde değil farklı şehirlerde de, Türkiye’nin her yerinde yararlanabilir. Belediyelerin taşıma hizmetlerini düzenlemek üzere sağladığı özel taşıma kartlarına sahip olmamak da ücretsiz seyahat hakkından faydalanmaya engel teşkil etmez.
Yönetmelikte ayrıca ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırılmaması halinde bu haktan faydalandırılmayan her kişi için mülki idare amiri tarafından toplu taşıma aracının tarifesi üzerinden elli tam bilet bedeli tutarında idari para cezası uygulanması hükmü vardır.
Ahmet SALGUT / hukukihaber.net
