“Federatıon Internatıonale Des Ingenieurs Conseils” (FIDIC) 1913 yılında İsviçre'nin Lozan kentinde kurulmuş “Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyonu”dur.  
FIDIC, Müşavir Mühendisler tarafından kurulmuş tüzel kişiliği haiz bir dernektir. Bu derneğin önemi ise; ortaya koyduğu sözleşmeler ve sözleşme standartlarını üreten bir kuruluş olmasında yatmaktadır.
Bu federasyona, her ülkeden ancak bir tek kuruluş üye olabilmektedir ve federasyon bugün 65 ülkeden üyeye sahip uluslar arası bir meslek kuruluşu niteliğindedir. Türk Müşavir Mühendisler Mimarlar Birliği (TMMMB) 1987 yılında birliğe üye olarak, birliğin Türkiye'deki temsilciliğini üstlenmişti.
Uluslararası çalışmaya başlayan inşaat şirketlerimiz, 1970’li yılların başından itibaren, yurt dışında uluslararası ihalelere katılarak, aldıkları işlerde; FIDIC şartname hükümlerine göre inşaat sözleşmeleri imzalamaya başlamışlardır.
Bu günde inşaat firmalarımız, dünyanın bir çok değişik ülkesinde aynı inşaat sözleşmelerini yapmaya devam etmektedirler.
Uluslararası ihalelerin, günümüz mühendislik hizmetlerine getirdiği çok yeni boyutlar bulunmaktadır. Bunları da özellikle denetim, müşavir mühendislik, müstakil proje üretimi olarak ifade edebiliriz.
Tüm dünyada Müşavir Mühendis ve Mimarlar inşaat firmalarından ayrı olarak örgütlenmektedir. Ülkemizde, Müşavir Mühendis ve Mimarlar 1984 yılında ayrı bir tüzel kişilik olarak örgütlenmişlerdir.
Dünya piyasalarından, inşaat firmalarımızın ve Müşavir Mühendislerimizin daha fazla pay alabilmesi için uluslararası ihalelerin yöntem ve şartnamelerinin bilinmesi ve üzerinde titizlikle çalışılması zaruridir.
Günümüzde, gerek Dünya Bankası, gerekse diğer kredi kuruluşlarının, finansmanını sağladıkları işlerde FIDIC şartnamesinin uygulanmasını istemeleri dolayısıyla bir çok ülkedeki uluslararası ihaleler FIDIC şartnamesine göre yapılmaktadır.
Ayrıca Türk Mühendislik ve İnşaat firmalarının 1972 yılından beri yurt dışında bu şartnamelere göre inşaat sözleşmeleri yaptıkları düşünülürse şartnamelerin tanınma gereği daha iyi anlaşılır.
Şu anda FIDIC tarafından İnşaat İşleri Sözleşmelerinin amaçlarına göre altı farklı kitap hazırlanmıştır. Bu kitaplar şunlardır:
1.    Red book – Kırmızı Kitap (İşverenen tarafından planlanan bina ve mühendislik sözleşmeleri için);
2.    Yellow Book – Sarı Kitap (Tesis ve tasarım yapım sözleşmeleri için);
3.    Silver Book – Gümüş Kitap (Anahtar teslimi proje sözleşmeleri için);
4.    Green Book – Yeşil Kitap (İhale Bedeli 500.000 USD’yi geçmeyen sözleşmeler için);
5.    White Book – Beyaz Kitap (İşveren/Müşavir hizmet anlaşmaları için);
6.    Gold Book – Altın Kitap (Tasarım, yapım, işletim projelerine yönelik sözleşmeler için).
Türkiye’de ise TMMMB tarafından sadece FIDIC’in kapak renginden dolayı “Kırmızı Kitap” olarak bilinen 4. basısı “İnşaat İşleri İdari Şartnamesi” adıyla Türkçe'ye çevrilmiştir.
Hali hazırda ise işbu Kırmızı Kitabın 1999 yılında yayımlanan tamamen yenilenmiş 5. basısı mevcuttur. Fakat bu 5. basısı maalesef Türkçe’ye henüz çevrilmemiştir.
FIDIC, inşaat, makine ve elektrik mühendisliği konularında dünya çapında SÖZLEŞME STANDARTLARI ÜRETEN BİR KURULUŞ olmuştur.
Bu çerçevede inşaat şartnamelerini;
a-) Tasarımı/projelendirmesi işveren veya temsilcisi  tarafından düzenlenen yapım işleri için,
b-) Tesis, inşaat ve mühendislik projeleri yüklenici tarafından yapılan donanım işleri ve tasarla-yap modeli için,
c-) Mühendislik-temin-inşaat (EPC)- (Mühensilik-Satınalma-Yapım) anahtar teslimi işler/projeler için
d-) Küçük ve basit karmaşık olmayan rutin, tekdüze işler için Kısa Sözleşme
başlıkları altında sıralayabiliriz.
Türkiye’nin dünyada söz sahibi lokomotif gücünün, inşaat ve müteahhitlik hizmetleri olduğu hepimizin malumudur.
FIDIC sistemi mühendislik/inşaat/müteahhitlik hizmetlerini ilgilendiren teknik standartlar yumağı olarak gözükse de; esasen ciddi ve uzmanlık gerektiren HUKUKİ BİR DİSİPLİN/STANDARDI da ifade etmektedir.
Uzun yıllardan beri kullanılan bu dokümanlar ve tip sözleşmeler, zamanla ve özellikle de son on yılda gelişen teknoloji ve ihtiyaçlara cevap verecek şekilde geliştirilerek revize edilmiştir.
Bu çerçevede, uluslararası veya yabancılık unsuru barındıran inşaat/müteahhitlik işlerinde Gayrimenkul Hukukunu, İnşaat Hukukunu, Borçlar Hukukunu, Sözleşme Hukukunu, Ticaret Hukukunu (özellikle de Uluslararası Ticaret Hukukunu), Uluslararası Tahkimi bilmenin yanında hususi manada da FIDIC standartlarını, bu disiplindeki gelişmeleri, FIDIC terminolojisini bilen hukukçulara ihtiyaç vardır.
Yerel ve Uluslararası İnşaat hukuku alanındaki çalışma ve araştırmalarımız çerçevesinde zaman zaman FIDIC sistemi ve sözleşme standartları konusundaki bilgilerimizi sizlerle paylaşmaya çalışacağız.
Öncelikle, FIDIC tarafından hazırlanan Kırmızı Kitabın 5 basısını elden geldiği kadar inceleyerek dikkatinize sunacağız.
Fakat, İngilizce metinli olan işbu basıda kullanılan bazı terimlerin Türkçe karşılığını birebir koyabilmek mümkün olamayabilmektedir. Bu bası hakkındaki farklı görüş ve çalışmalarınız var ise bizimle paylaşmanızı memnuniyetle karşılarız.
FIDIC KIRMIZI KİTAP
Devlet ricalinin ve gizemli senaryoları olan dizilerimizin dilinden düşürmediği KIRMIZI KİTAP olmasa da uluslararası inşaat/müteahhitlik hizmetlerinin KIRMIZI ÇİZGİLERİ diyebileceğimiz Kırmızı Kitap’ı/Şartnameyi incelemeye başlayalım.
İngilizce adı olan ‘Conditions of Contract for Construction –for Building and Engineering Works Designed by the Employer’ Türkçe karşılığı ‘İnşaat İşleri Sözleşmesi Şartları – İşveren Tarafından Planlanan Bina ve Mühendislik İşleri için’ anlamına geliyor.
Kırmızı Kitap’ın önsözünde şöyle bir tanım yer almaktadır.
“Bu sözleşme türü, işveren ya da onun temsilcisi Mühendis tarafından planlanan bina ve mühendislik işleri için tavsiye edilmektedir. Bu tür sözleşmeler için söz konusu olan olağan düzenlemeler uyarınca Müteahhit, İşveren tarafından temin edilen bir plan uyarınca işleri yerine getirmektedir. Buna karşın bu işler arasında, Müteahhit tarafından planlanmış, sivil (askeriye ile olmayan) işlerin, mekanik işlerin, elektrik işlerin ve/veya inşaat işlerinin bazı unsurları yer alabilir.” (FIDIC Red Book 1999, Önsöz)
Kırmızı kitabın en son basısı olan 5 basısı, aşağıdaki 20 ana maddeden ibarettir.
1)    Genel Hükümler
2)    İşveren
3)    Mühendis
4)    Yüklenici/Müteahhit
5)    Aday Taşeronlar
6)    Eleman ve İşgücü
7)    Demirbaş, Malzeme ve İşçilik
8)    Başlama, Gecikmeler ve Durdurma
9)    Testin Tamamlanması
10)İşlerin İşveren Tarafından Teslim Alınması
11)Kusura Karşı Tekeffül (Kesin Kabul)
12)Ölçme ve Değerlendirme
13)Değişiklikler ve Uyarlamalar
14)Sözleşme Bedeli ve Ödeme
15)İşveren Tarafından Fesih
16)Yüklenici/Müteahhit Tarafından İşlerin Durdurulması ve Fesih
17)Risk ve Sorumluluk
18)Sigorta
19)Mücbir Sebepler
20)Talepler, Uyuşmazlıklar ve Tahkim
 
Bu başlıkları, ilerideki yazılarımızda tek tek Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuku açısından elimizden geldiğince ve zamanımız elverdikçe açıklamaya çalışacağız.
Sağlıcakla kalınız.
Av. Vedat ORUÇ
[email protected] 
(Bu yazı, sayın Av. Vedat ORUÇ tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)