Kanuni açıklamasına geçmeden evvel Suriye devleti vatandaşlarının ülkemizde gayrimenkul edinemeyeceğini yahut lehlerine sınırlı ayni haklar dediğimiz irtifak hakkı, ipotek hakkı vs. tesis edilemeyeceğini belirtmek istiyoruz.

Bilindiği üzere yabancı gerçek yahut tüzel kişilerin gayrimenkul edinimleri 2644 sayılı Tapu Kanunu’nun 35 inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre bir yabancının ülkemizde gayrimenkul satın alabilmesi için aşağıdaki iki şartın karşılanmış olması gerekir:

(1) Kanuni sınırlamalara uymak.

1.1 Öncelikle  uyulması gereken ilk kanuni sınırlama şudur: 

Yabancı uyruklu gerçek kişilerin edindikleri taşınmazlar ile bağımsız ve sürekli nitelikteki sınırlı ayni hakların toplam alanı, özel mülkiyete konu ilçe yüz ölçümünün yüzde onunu ve kişi başına ülke genelinde otuz hektarı geçemez.

1.2 Diğer taraftan uyulması gereken diğer sınırlama 1062 sayılı “Mukabelei Bilmisil Kanunu” olarak bilinen kanuna dayanarak çıkartılan yasaklardır. Bu yasaklar kapsamında bazı ülkelerin vatandaşlarının ülkemizdeki gayrimenkullerine vatandaşı oldukları ülkelerdeki Türk vatandaşlarının gayrimenkullerine el konulduğu için el koyma, mülk ve sınırlı herhangi bir ayni hak edinememe kararı verilmiştir. Bu nedenle böyle bir yasak söz konusu ise yasağın söz konusu olduğu ülke vatandaşları ülkemizde gayrimenkul edinemezler, ipotek vs gibi sınırli ayni hak dahi edinemezler. Örneğin Suriye vatandaşları için bu durum söz konusudur. Kural olarak Bakanlar Kurulu listesinde bulunmadığı için gayrimenkul edinemeyen yabancı ülke vatandaşları lehine ipotek tesis edinebilirken ( Tapu Kanunu Madde 35/2 hükmü gereğince) 1062 sayılı Kanuna dayanılarak alınan kararlar ile Suriyeliler için ipotek tesisi dahi mümkün değildir.

1.3 Son olarak 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler Ve Güvenlik Bölgeleri Kanununda yer alan sınırlamalara uyulmalıdır ve izin alınmalıdır. Ülkemizde bir bölgede gayrimenkul satın almış yabancı bir kişi mevcut ise artık yeniden her yeni yabancı kişinin bu bölgede bu izni almasına gerek yoktur. Alınan önceki izin emsal gösterilerek bu bölgede gayrimenkul edinilebilinir. Aksi halde bölgede gayrimenkul edinen ilk yabancı olunması durumunda Garnizon Komutanlığı’ndan izin alınması şarttır. Bu izin süreci de ilgili ile göre değişmekle birlikte 1.5-2 aylık bir süreyi alabilmektedir.

(2) Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen listede yer alan bir ülkenin vatandaşı olmak.

Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen listede yer alan ülkelerin bir kısmı için edinebilecekleri gayrimenkul çeşitleri açısından sınırlamalar konulmuştur. Örneğin 31 ülke vatandaşları sadece arsa, mesken ve işyeri satın alabilecektir. Örneğin Fas, Mısır, Letonya, Afganistan gibi ülkelerin vatandaşları  Türkiye'de tarım arazisi satın alamayacaklardır. Yine  Arnavutluk ülkesinin vatandaşları da konut ve işyeri haricinde arazi satın alamayacaklardır.

Diğer taraftan listede adı olan bazı ülkelerin vatandaşları için ise gayrimenkul alımı için önceden İçişleri Bakanlığı’ndan izin alınması şartı konulmuştur. Örneğin Hindistan, Çin, İran ve Filistin vatandaşları bakımından bu iznin alınması şarttır. Bu nedenle yabancı için gayrimenkul alınmak istenildiği vakit mutlak surette bu listeye bakılmasında fayda vardır.

Aşağıdaki ülke vatandaşları (1) no’lu maddedeki sınırlamalara uyulmak şartı ile tüm gayrimenkul çeşitlerini sınırlama olmaksızın ve İçişleri Bakanlığı gibi bir bakanlıktan izin almaksızın satın alabilirler.

•    Almanya
•    Amerika Birleşik Devletleri
•    Arjantin
•    Arnavutluk
•    Belçika
•    Belize
•    Benin
•    Bosna Hersek
•    Brezilya
•    Bulgaristan
•    Burkina Faso
•    Burundi   
•    Çad
•    Dominik Cumhuriyeti
•    Estonya
•    Fas
•    Fildişi Sahili
•    Finlandiya
•    Fransa
•    Gabon
•    Gambiya
•    Gine
•    Güney Afrika Cumhuriyeti
•    Güney Kore
•    Gürcistan   
•    Hırvatistan
•    Hollanda
•    İngiltere
•    İrlanda
•    İspanya
•    İsveç
•    İsviçre
•    İtalya
•    Kanada
•    Kenya
•    KKTC
•    Kolombiya
•    Kosova   
•    Libya
•    Lübnan
•    Lüksemburg
•    Mali
•    Moldova
•    Monako
•    Namibya
•    Nijer
•    Norveç
•    Polonya
•    Portekiz
•    Peru
•    Romanya
•    Sırbistan
•    Slovakya

Özetle öncelikle bir yabancı kişi gayrimenkul almak istediğinde ilgili yabancının vatandaşı olduğu ülke listede var mı yok mu diye Bakanlar Kurulu listesine bakılmalı, ardından varsa İçişleri Bakanlığı izni gibi bir iznin yahut alınabilecek gayrimenkul çeşitleri bakımından bir kısıtlama olup olmadığı gözetilmelidir. Bunun hemen akabinde ilgili bölgede daha önceden gayrimenkul edinen bir yabancı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Daha önce o bölgeden gayrimenkul satın almış bir kişi var ise Komutanlıktan yeniden izin alınmasına gerek olmayıp alınan bu izin emsal olarak Tapu Müdürlüğü’ne gösterilmelidir. Son olarak Mukabelei Bilmisil Kanunu kapsamında ülkemizdeki gayrimenkul edinmeleri yasak olan ve gayrimenkullerine el konulma, sınırlı ayni hak edinememe gibi bir yasağın söz konusu olduğu ülke vatandaşı mıdır ilgili yabancı bu kontrol edilmelidir. Yukarıda değindiğimiz üzere Suriye vatandaşları bu yasak kapsamındadır. Eğer bu Kanuna dayanılarak çıkarılan bir yasak da söz konusu değil ise artık ilgili yabancı normal tapu prosedürü takip edilerek gayrimenkul edilenebilir. Lakin mutlak surette gayrimenkul alımı yapılmadan önce ilgili tapuda satın alınacak gayrimenkulün üzerinde herhangi bir kısıtlama olup olmadığına dikkat edilmeli ve takyidat belgesi alınmalıdır.

Not: Kaynak olarak  “Av. Mehmet Fatih YAŞAR” ve “HukukiHaber.Net” ibarelerine yer verilmek şartıyla yazının kullanılması ve paylaşılmasına rıza gösterilmiştir.