Bilindiği gibi, bir kamu  borcu  dolayısıyla  vergi dairesi  tarafından düzenlenecek  olan ödeme emrini  tebliğ alan  amme  borçluları  tarafından  7 gün  içerisinde  mal  beyanında bulunulması  zorunludur.[1]

Mal beyanı  formu veya bildirimi kendisine ortağı olduğu şirket dolayısıyla   ödeme emri tebliğ edilen  ikincil  amme  borçluları sayılan müdürler veya ortaklar tarafından da  doldurulup vergi dairesine sunulabilir.  Bu durumda asıl  amme borçlusu şirketin borcu için şirket ortak  veya müdürleri  müteselsil borçlu sıfatıyla  mal beyanında bulunmuş sayılırlar.  İkincil amme borçluları  adına  gelen  ödeme emirleri hakkında  ortaklar payları  kadar  mal beyanında bulunabilir.

Şayet, amme borcu  zamanaşımına uğramış ise, bu durumda  borçlular tarafından  mal beyanında bulunulmaz, sadece amme borcunun zamanaşımına uğradığı  vergi dairesine bildirilir.  Borç zamanaşımına uğrasa dahi mükelleften tarafından vergi dairesine ödeme yapıldığı takdirde vergi dairesi  bunu  kabul eder.[2]  

Esas amme borçlusu şirket için  borç zamanaşımına uğramış ise bu durum ortaklar açısından da aynı şekilde hüküm ifade eder.[3]

Mal  beyanı veya eski adıyla mal  bildirimi Maliye Bakanlığı  tarafından  şekil ve biçimsel olarak yeniden  düzenlenmiş olup, bundan böyle  mal  beyanlarında bu  form kullanılacaktır. [4] Amme borcu için mal  beyanında bulunulmadığı takdirde vergi dairesi  tarafından  haciz işlemleri  yapılır.   Borçlu mükellefin   banka hesaplarına elektronik haciz uygulanır.  Dolayısıyla borçlu mükellef  nezdinde bütün icrai koğuşturmalar geçilir. Amme borçlusunun  Türkiye çapındaki bütün menkul ve gayrimenkulleri üzerine haciz yürütülür. [5]

Kamu borcunun takibine  ödeme emri tebliği ile  başlanır.  Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı  internet  sitesinde ödeme emri konusunda  bir rehber hazırlamış bulunmaktadır.[6] Bu  rehberin incelenmesinden de anlaşılacağı üzere amme borcunu  ödemeyen mükelleflere tebliğ edilecek yeni tip ödeme emirleri  formatından söz edilmektedir. Kendisine  usulüne uygun  olarak  ödeme emri tebliğ edilen amme borçlusu 7 gün içerisinde  yeni tip mal  beyanı  kağıdı  ile  varsa menkul veya gayrimenkul  malvarlıklarını  bu  form üzerine  yazmak  ve varsa menkul veya gayrimenkullerle ilgili  tapu fotokopileri, araç ruhsatlarının  örneklerinin bu  forma eklenmesi zorunludur. [7]

Kendisine ödeme emri  tebliğ edilen amme borçlusu bu  ödeme emrine karşı  7 gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açabilir.   Ödeme emrine karşı  dava açılmadan mal   beyanında bulunup, borç def’aten  veya taksitler halinde de ödenebilir.  Ödeme emrine karşı 213 sayılı VUK’nun  116 ila 124. maddelerinde düzenlenen “düzeltme ve şikayet” yoluyla müracaat  yolu  kullanılamaz.   Çünkü  ödeme emrine karşı   ya “böyle bir borcum yoktur” veya “işbu  borcu  kabul edip ödeyeceğim” deyip mal beyanında bulunabilir.  Düzeltme ve şikayet yoluyla müracaat  ancak vergi ve ceza ihbarnamelerine karşı yapılabilir.

Yeni tip mal  bildirimi  kağıdında eski bildirim  formuna göre bazı farklılıklar bulunmaktadır.[8]   Bunlardan ilki mal bildirim kağıdı üzerinde  borcun takip  no, vergi no, TC no (gerçek kişiler için),  amme borçlusunun soyadı, adı, unvanı, iş adresi, işi, ikametgah adresi, ödeme emrinin tarihleri, noları ve içerdiği borç tutarı 15 satır halinde gösterilmiştir.  

Öte yandan, formun hemen arka yüzünde bildirilen malların  türü, cinsi ve özelliği, değeri ve en önemlisi bu  menkul veya gayrimenkul malların  bulunduğu yer yani adres olarak belirtilmesi gerekmektedir.   Borçlunun bu borcu  ödeyecek  mevcut geçim kaynakları da formun arka yüzünde iki satır halinde gösterilmiştir. Ayrıca borcun  borçlu  tarafından   ne suretle ödenebileceği hakkında da iki satırlık bir açıklamaya yer verilmiştir. Örneğin borçlu  borcunu  mahsup şekli ile varsa alacağından mahsuben  ödeyebilir.  Veya amme borcunun 6183 sayılı kanunun 48. maddesine göre taksitler halinde de mükellef tarafından ödenmesi  mümkündür.  KDV borçları  ve geçici  vergi  borçları  6183 sayılı kanunun tecil ve taksitlendirilmesi dışında bulunduğu için bunlar  taksitlendirilemez.

Yeni tip ödeme emirlerine karşı 6183 sayılı kanunun 59. maddesine uygun olarak mal  beyanı  yapılmalıdır.  Aksi  takdirde  yanlış veya yanıltıcı  yapılan mal beyanlarının  hukuksal müeyyideleri bulunmaktadır.
Bu köşe yazısı, sayın Av. N. Gaye ALPASLAN tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)
           
----------------------
[1] Bkz. 6183 sayılı kanun md. 59
[2] 213 sayılı VUK md. 114 ve ayrıca bkz. 6183 sayılı  yasa md.102.
[3] Dnş. 3. D.nin,  20.01.2009 gün ve E:2006/3902-K:2009/51 sayılı kararı.
[4] Bkz. www.gib.gov.tr, mal bildirim kağıdı  örneği (amme borçluları  için)
[5] Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun Genel Tebliğ Seri A, Sıra No:1
[6] Bkz. www.gib.gov.tr
[7] Bkz.  YERLİKAYA G.Kürşat, Amme Alacaklarının  Tahsil Usulü Hakkında Kanun Şerhi, XII Levha Yayınları, Ocak 2012, s.472.
[8] Mal bildiri hakkında ayrıntılı  açıklamalar için bkz. CANDAN Turgut, Amme Alacaklarının  Tahsil  Usulü Hakkında Kanun, Maliye ve Hukuk Yayınları, Mart   2007, s. 354