A. Genel Olarak

En genel tanımıyla reklam; kamunun tümünün veya bir kısmının ilgisini çekerek menfaat sağlamak amacıyla herhangi bir şekilde yapılan tanıtma faaliyetidir. Avukatlar açısından ise; bu durum müvekkilin ilgisini çekerek iş sağlamaya çalışmak olarak ortaya çıkmaktadır.  

Avukatların iş sağlamaya yönelik herhangi bir davranışta bulunamayacağı ise; TBB Meslek Kurallarının 8. Maddesinde: “Avukat kendine iş sağlama niteliğindeki her davranıştan çekinir.” Şeklinde düzenlenmiştir. Nitekim meslek kurallarının 7. Maddesinde ise: “Avukat, salt ün kazandırmaya yönelen her türlü gereksiz davranıştan titizlikle kaçınmalıdır.” İfadesi yer almaktadır. Bahse konu düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere; avukatların reklam yaparak iş sağlama amacı gütmeleri meslek kurallarına aykırılık teşkil etmektedir.

Ayrıca bu durum Avukatlık Kanununun 55. Maddesinde; “Avukatların iş elde etmek için, reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları ve özellikle tabelalarında ve basılı kâğıtlarında avukat unvanı ile akademik unvanlarından başka sıfat kullanmaları yasaktır.” açıkça yasak olarak düzenlenmiştir.

Avukatlar için reklam yasağının var olma amacına ise; Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliğinin ilk maddesinde şu şekilde yer verilmektedir;

“Yönetmeliğin amacı; bu Yönetmelik kapsamında olanların, iş elde etmek için reklam sayılabilecek her türlü girişim ve eylemde bulunmalarının önlenmesidir. Avukatların mesleklerini özen, doğruluk ve onur içinde yerine getirmelerini, avukatlık sıfatının gerektirdiği saygı ve güvene yakışır şekilde hareket etmelerini, yargılama faaliyetindeki yerlerini ve işlevlerini olumsuzlaştıracak ve yargının görünümünü bozacak davranışlardan kaçınılmasını sağlamaktır.”

Yukarıdaki düzenlemelerde de yer aldığı üzere; avukatların iş sağlamak amacıyla reklam sayılabilecek her türlü davranıştan kaçınmaları gerekmektedir.

İlgili yönetmelikte reklam sayılabilecek hareketlerin neler olduğuna biraz yer verilmekle beraber, çoğu zaman somut olaya göre belirleme yapılmaktadır.

B. Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliğinde Yer Alan Çeşitli Hükümler

- Basılı evraklara ilişkin düzenlemeler;

Başlıklı kâğıtlarda, kartvizitlerde ve diğer basılı kâğıtta avukat unvanı ve akademik unvan dışında; emekli yargıç, emekli savcı, emekli noter, hukuk uzmanı, marka- patent vekili, sigorta uzmanı, bilirkişi, Bakan, Milletvekili ve benzeri sıfatlar kullanılamayacağı gibi kamu kurum ve kuruluşu ile özel kurum ve kuruluşlardaki, siyasi partilerdeki geçmiş ve mevcut görevler belirtilemez. Barolar ve Türkiye Barolar Birliği organlarında geçmişte görev alan avukatlar bu unvanlarını kullanamazlar. Halen görevli olanlar bu unvanlarını; ancak bu görevin ifasında ve bu görevleri ile sınırlı olmak kaydıyla kullanabilirler.

Avukatlık hizmeti, hiçbir unvan altında marka tesciline konu olamaz; bu yolda başvuruda bulunulamaz.

- Medya ilişkilerine dair düzenlemeler;

Avukatlar yaşamları, kazançları, mesleki faaliyeti hakkında "reklam niteliğinde" yayınlarda bulunamaz, halen ya da eskiden takip ettiği, devam eden veya sonuçlanmış bir dava hakkında; dava ile özdeşleşip tarafların sözcüsü gibi hareket edemez, davanın hukuki boyutları içinde kalmak kaydıyla ve zorunlu haller dışında yazılı, işitsel ve görsel iletişim araçlarına ve internete görüntü, bilgi, demeç veremez, açıklama yapamazlar.

Yazılı, işitsel ve görsel iletişim araçlarında ve internette röportaj, sohbet, konuşma, tartışma ve benzeri programlara katıldıklarında; reklam sayılabilecek her türlü davranıştan, avukatlık mesleğini zedeleyici her türlü açıklamadan kaçınmak zorundadırlar.

Avukat unvanı kullanarak yazılı, işitsel, görsel iletişim araçlarında ve internette yönetmen, düzenleyici, danışman ve sair sıfatlar ile dizi, sürekli yayın, süreli ya da süresiz programlar hazırlayamaz, sunamaz, yönetemez, hazırlanmasına, sunulmasına ve yönetilmesine katılamazlar.

Gerek mahkemede temsil görevini yerine getirirken, gerek yazılı, işitsel ve görsel iletişim araçları ve internet ile ilişkisinde kendisini veya üzerinde çalışmakta olduğu hukuki işi reklam olabilecek nitelikte ön plana çıkaramazlar.

- İnternete ilişkin düzenlemeler;

Avukatlar, internet dâhil, teknolojinin ve bilimin olanak tanıdığı her tür ortamda avukatlık mesleğinin onur ve kurallarına, avukatlık unvanının gerektirdiği saygı ve güvene, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirlenen "Avukatlık Meslek Kurallarına aykırı olmayacak şekilde kendisini ifade etme hakkına sahiptir.

Avukatlar açacakları internet sitelerinde;

a) İş sağlama amacına yönelik olmamak ve meslektaşlarıyla haksız rekabete yol açmamak kaydıyla internet sitelerini arama motorlarına kayıt ederken anahtar kelime (keyword) olarak; "adı ve soyadı", "avukatlık ortaklığı unvanı","avukatlık bürosu unvanı", "bulunduğu şehir ve kayıtlı oldukları baro" "avukat, hukuk, hukukçu, adalet, savunma, iddia, eşitlik, hak" dışında bir sözcük ya da tanıtım tümcesi kullanamaz.

b) İş sağlama amacına yönelik ve meslektaşlarıyla haksız rekabete yol açacak şekilde, internet kullanıcılarını kendi sitesine veya kendi sitesinden bir başka siteye yönlendirecek internet kısa yolları kullanamaz, kullanılmasına izin veremez ve reklam veremez ve alamaz.

- Yükümlülükler;

Avukatlar; salt ün kazanmaya yönelik her tür girişim ve eylemlerden kaçınmanın ve iş elde etmek için reklam sayılabilecek her hangi bir girişim ve eylemde bulunmamanın yanı sıra üçüncü kişilerin kendileri için reklam sayılabilecek bu tür eylem ve davranışlarına izin vermemek ve engel olmak için gerekli önlemleri de almakla yükümlüdürler.

- Yönetmeliğe aykırı davranılması;

Yönetmelik hükümlerine aykırılığın tespiti halinde barolar tarafından ilgiliye bir uyarı yazısı gönderilir ve söz konusu aykırılığın 15 gün içerisinde giderilmesi gerektiği aksi takdirde baro tarafından resen soruşturma açılacağı bildirilir.

Şayet uyarı yazısının ilgilisine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde aykırılığın giderilmediği tespit edilirse, baro tarafından resen soruşturma başlatılır.

Bu Yönetmeliğe aykırı fiil veya fiilleri birden fazla işleyenler hakkında uyarı yazısı gönderilmez, derhal ve resen disiplin soruşturması açılır.

C. Sonuç

Her ne kadar reklam yasağına ilişkin özel bir yönetmelik bulunsa ve gerçekten de somut olaya göre durumun değerlendirilmesinin yapılması gerekmekte ise de, var olan yönetmelik ve kanun hükümlerine göre nelerin reklam olarak nitelendirileceği çok soyut olarak kalmakta ve bu durum uygulamada birçok soruna ve haksızlığa neden olmaktadır.

Bu sebeple, söz konusu reklam yasağını düzenlemeye yeterli nitelikte bulunmayan ilgili hükümlerin günümüz şartlarına göre yeniden düzenlenmesi ve adalet ve eşitlik dengesinin sağlanması gerekmektedir.

.

Av. Begüm GÜREL (L.L.M)

(Stj. Av. Serap YAŞAR)

.

(Bu köşe yazısı, sayın Av. Begüm GÜREL tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)